33
5 Технико – экономикалық негізделуі
5.1 Жұмысты сипаттау және кажеттілігін негіздеу
Бұл дипломдық жобаның мақсаты жекешелендіру үкіметіне деректер
қорын кұру болып табылады. Бұл бағдарлама ынғайлы, әрі уақытты үнемді
пайдалануға мүмкіндік береді сонымен катар, жұмыс барысында
мүмкін болатын қателерді азайтады.
Берілген өнімді әзірлеудің мақсаты болып деректерді еңгізу, сақтау,
өңдеу және тасымалдау үшін қолданылатын акпарат пен қорлардың
тұтастығын, қол жеткізулік ынғанлылығын қолдау болып табылады.
Берілген белімде осы жобанын жүзеге асырылүынын экономикалық
құрамының қарастырылуы келтіріледі. Ол уақыттық. еңбектік жане
қаржылай шығындарды көрсетеді. Бұл бағдарлама:
- жана кызметкерлер туралы акпаратты қағаз жүзінде емес.
бағдарламага оңай енгізіледі;
- пайдаланушыда қызметкерлер деректер қоры архив сақталады:
- жылдық есеп беруге онай қол жеткізуге болады;
- тұтынушылар жайлы акпаратты тез,әрі ынғайлы түрде білу, жана
тұтынушыларды енгізу онай.
5.2 SQL операторлары
SQL тілі сұраныстарды құруда, сонымен қатар реляциялық
мэліметтер қорын жаңарту жэне басқару үшін қолданылады SQL толық
бағдарламалау тілі болып табылады, оған тек сұраныс операциялары ғана
емес, DDL - DATA Definition Language – мәліметтерді сипаттау тіліне
сәйкес келетін операторлар да қатысады.
Бұдан басқа, бұл тілде
мәліметтер қорын басқаруға арналған операторлар да бар.
Объектілерді құру және отгсрту үшін мәліметтерді анықтау
операторлары DDL қолданылады:
- CREATE TABLE - кесте кұру. Мәліметтер қорында жаңа кесте
құрады;
- DROP TABLE - кестені жою. Мәліметтер қорындағы кестені жояды;
- ALTER TABLE - кестені өзгерту. Қолданыстағы кестенің
құрылымын немесе берілген кестенің бүтіндігінің шегін өзгертеді;
- CREATE VIEW - көрініс құру. Кейбір SQL-сұраныстарға сәйкес
келетін виртуалды кестелерді құрады;
- DROP VIEW - бұрын құрылған көріністі жояды;
- ALTER VIEW - көріністі өзгерту. Бұрын құрылған көріністі
өзгертеді;
- CREATE INDEX - индекс құру. Кейбір кестелерге арнап индекстарға
кірген атрибуттарға тез қолжетімділікті қамтамасыз ету үшін;
34
- индекс құрады;
- DROP INDEX - бұрын құрылған индексті жояды;
- мәліметтерді өзгерту үшін мәліметтерді манипуляциялайтын
операторлар пайдаланылады;
- DELETE - қатарларды өшіру. Базалық кестедегі фильтрациялау шартымен
сәйкес келетін бір немесе бірнеше қатарларды өшіреді. Оператордың
қолданылуы бүтіндікті қолдау принципімен келіседі, сондықтан бұл
оператор тіпті ол синтаксистік жағынан дұрыс жазылса да, әрқашан дұрыс
орындалмауы мүмкін;
- INSERT - катар қою. Базалық кестеге бір қатар қояды. Бірден
бірнеше қатар бір кестеден немесе сұраныстан базалық кестеге ауысуы
мүмкін болғанда, оператор модификациясы болады;
- UPDATE - қатарды жаңарту. Фильтрациялау шартымен сәйкес
келетін бір немссе бірнеше қатардағы бір немесе бірнеше бағандардың
мәндерін жаңартады;
- мәліметтер талдауын өңдеу үшін сұраныстар тілі қолданылады;
- SELECT - катар таңдау. Реляционды алгебраның барлық
операторларын алмастыратын және сұранысқа сәйкес келетін нақты
қатынасты құруға мүмкіндік беретін оператор;
- SELECT - кілттік сөз. Барлык сұраныстар осы сөзден басталады;
- WHERE – соңынан предикаты сұрыптауға түсу үшін ол
қанағаттандыруы тиіс кестедегі жазбаларға қойылатын шарты болатын
кілттік сөз. Бұл бөлімде нәтиже қатарының сұрыптау шарты және негізгі
кестені біріктіру шарыт қойылады;
Мәліметтер қорында сақталатын мәліметтерді басқару үшін,
командалардың жеке типтері ретінде бөлінетін және мәдіметтрерді басқару
тілі
(DML-
Data
Manipulation
Language)
деп аталатын
SQL
операторларының типтері пайдаланылады. DML операторларының
көмегімен қолданушы кестеге жаңа мәліметтерді жүктеп, бар мәліметтерді
түрлендіруге және жоюға болады:
SQL тілінде тек қана 3 негізгі DML операторы анықталған:
- Insert;
- Update;
- Delete.
35
1сурет -Ұсыныстың тұжырымдалу схемасы
SQL тілі деректер қорының стандартты тілі ретінде SQL
танымалдығының қарқынды өсуі қазіргі заманғы компьютерлік өнеркәсіпте
өте маңызды үрдіс болып табылады. Соңғы бірнеше жылда SQL деректер
қорының жалғыз тілі болып келді. IBM компаниясының қосымша зерттеу
жобасын орындау нәтижесінде туындаған SQL бүгінгі күнде мықты
нарықтық фактор ретінде де кеңінен танымал.
SQL-дің артықшылықтары SQL – бұл түсінуге жеңіл, сонымен қатар
мәліметтерді басқаратын әмбебап бағдарламалық құрал. SQL тілінің
жетістігі оның келесідей артықшылықтарын тудырды:
нақты ДҚБЖ-нен
тәуелсіздігі;
- бір есептеу жүйесінен екіншісіне ауысу қабілеті;
стандарттарының болуы;
- IBM компаниясымен мақұлдануы (ДҚБЖ DB2);
Microsoft
компаниясының қолдауы (ODBC хаттамасы);
- реляционды негіз;
ағылшын тілін еске салатын жоғары деңгейлі
құрылым;
- арнайы интерактивті сұраныстарды толтыру мүмкіндігі;
деректер
қорына бағдарламалық рұқсатты қамтамасыз ету;
- мәліметтердің әр түрлі көрінісінің мүмкіндігі;
- мәліметтердің динамикалық анықталу мүмкіндігі;
- деректер қорына бағдарламалық рұқсатты қамтамасыз ету;
мәліметтердің әр түрлі көрінісінің мүмкіндігі;
- клиент/сервер архитектурасын қолдау.
Жоғарыда аталған барлық факторлар SQL-дің персоналды
компьютерда, мини- компьютерда және үлкен ЭЕМ-дердегі мәліметтерді
басқаруға арналған стандартты құрал болуының себебі болды. Төменде бұл
