Дипломдық жоба Android платформасында «Қазақтелеком» акционерлік қоғамының иктад бөлімінің оқу порталы үшін

72 

 

Оның  шамасы  қабырғалар  мен  төбелер  бейнесі  коэффициенттермен 

сипатталатын шамдардың сипаттамаларымен, бөлме мөлшерімен, қабырғалар 

мен төбе түсінемен байланысты. 

Әрбір  шамдағы  лампаның  қажетті  жарық  ағыны  келесі  формула 

бойынша есептеледі: 

 

𝐹 =

𝐸∗𝑆∗𝐾∗𝑍

N∗η 

 , лм                                              (5.1) 

 

 

мұнда E – берілген минималды жарықтандыру, лк (Е = 500);  

K – қор коэффициенті  (К = 1,5);  

S – жарықтандырылған аудан, м2 (S = 20);  

Z  –  әркелкілік  жарықтандыру  коэффициенті  (әдетте  1.1-1.2  тең  деп 

қабылданады, люминисцентті шамдар үшін - 1,1);  

N – шамдардың саны, дана;  

η  –  берілген  беткейге  түсетін  барлық  шамдардың  жинақтық  ағынына 

қатынасымен  жарық  ағынының  пайдалану  коэффициенті;  жұмыс  бөлмесінің 

индекс шамасымен (i) және төбе мен қабырғалар шағылу коэффициенттерінен 

тәуелді: 

 

𝑖 =

𝑆

h(A+B) 

  

,                                                      (5.2) 

 

мұнда h –  жұмыс үстелінің беткейінен ілінген шамның биіктігі, м;  

А, В – бөлменің ұзындығы мен ені, м.  

Шағылу коэффициенттері өңдірістік бөлменің жағдайына байланысты 

таңдалады. 

Шағылу коэффициенттері қабырға мен еденнен сәйкесінше тең:  

ρ

п

 = 70%; ρ

с

 = 50%; ρ

р

 = 30% .  

Формула бойынша h табамыз: 

 

h = H – hp – hc = 3,2 – 0,75 – 0,05 = 2,4 (м). 

 

мұнда H – бөлме биіктігі, м (Н = 3,2);  

hp– жұмыс бетінің еденнен биіктігі, м (hp = 0,75);  

hc– ілінген шамның негізгі төбеден биіктігі, м (hc = 0,05).  

Шамдар арасындағы ең тиімді ара қашықтық анықталады: 

 

𝐿 = 𝜆 ∗ 𝐻                                                (5.3)     

 

мұнда λ = 1,2 ÷ 1,4. 

 

L = 1,2 * 2,4 = 2,88 м. 

73 

 

 

Қабырғадан  жақын  арадағы  шам  арасындағы  ара  қашықтық  келесі 

формула бойынша анықталады: 

 

                               

l1  = (0,4 ÷ 0,5) ∗ 𝐿                                   (5.4) 

 

l1 = 0,4 * 2,88 =1,152 м. 

 

Бөлменің индекссін анықтаймыз: 

 

𝑖 =

5 ∗ 4

2,4 ∗ (5 + 4)

=

20

2,4

∗ 9 = 0,93. 

 

Мына  жағдайда  пайдалану  коэффициенті  η  =  65%  тең,  ал  қор 

коэффициенті K = 1,5 тең.  

Жарықтандыру үшін ЛХБ65 типті люминисцентті лампалар таңдаймыз, 

олардың жарық ағыны Fл = 4400 Лм.  

5.1  формуладан  шыққандай  люминисцентті  лампалар  санын  мына 

формула бойынша анықтаймыз: 

 

                      

𝑁 =

E∗S∗K∗Z

Nл.св∗Fл∗η 

                                           (5.5) 

 

мұнда Fл – бір лампаның жарық ағыны;  

Fo – жалпы жарық ағыны;  

Nл.св – шамдағы лампалар саны;  

N – лампалар саны;  

η – жарық ағынын пайдалану коэффициенті, η = 65%. 

 

𝑁 =

500 ∗ 1,5 ∗ 20 ∗ 1,1

0,65 ∗ 2 ∗ 4400

=

16500

5720

= 2,88 → 3 

 

Шамдардың 

саны 

жарықтандырылатын 

бөлменің 

мөлшеріне 

байланысты, бұл ретте шамдардың саны олардың арсындағы ара қашықтығы 

беткейден биіктікке 1,5

÷2 болатындай етіп таңдалады. 

Жарықтандыру  аспаптарын  таңдағанда  ЛСПО  2  типті  шамды 

пайдаланамыз.  Әрбір  шам  екі  лампамен  жасақталады.  Шамдар  үш  қатармен, 

әрбір қатарда екіден.  

Таңдалған лампаның есептелген  – 10 %  - ден + 10 %  - ға дейін жарық 

ағынының (

𝜀)  ауытқуына рұқсат етіледі.  

 

                       

Eфакт   =

Фл∗𝑁∗Nл.св∗η

S∗k∗Z

                                          (5.6) 

 

74 

 

𝐸факт   =

4400∗3∗2∗0,65

20∗1,1∗1,5

=

17160

33

= 520лк. 

 

Нормаланған деңгейден айырмашылығы 

 

                            

𝐸факт   =

𝐸факт− 𝐸норм

𝐸норм

  * 100%                             (5.7) 

 

520 − 500

500

∗ 100% = 4% 

 

Дисплей 

экрандарын 

жарқылдауды 

болдырмас 

үшін 

жалпы 

жарықтандыру  шамдары  тікелей  жарық  ағындарымен  жұмыс  орнының 

бүйірінде  орналасқан,  терезелер  бар  қабырғалар  мен  оператордың  көру 

сызығына  параллель.  Мұндай  шамдардың  орналасуы  оларды  біртіндеп  қосу 

шамасына  табиғи  жарықтандыруға  байланысты  және  көлденең  орналасқан 

шамдардан  кезектесіп  келетін  жарық  пен  көлеңкеден  көздің  тітіркенуін 

болдырмайды.  

Бүкіл  жарықтандыру  жүйесінің  электр  қуаты  мына  формула  бойынша 

анықталады: 

 

                                              Р

жалпы

 = Р1 * N                                              (5.8) 

 

мұнда P1 – бір лампаның қууаты, P1= 65 Вт;  

            N – лампалар саны, N = 3.  

P

жалпы

 = 65 * 3 = 195 Вт  

Шамдардың  орналастыру  схемасы  мен  бөлменің  жарықтандыруы  5.1- 

суретте келтірілген. 

 

75 

 

 

 

Сурет 5.3 – Бөлменің жоспары 

 

Шартты белгілер: 1 – есік орны; 2 – терезе орны; 3 – жұмыс орны; 4 – 

сынақ стенді; 5 – шкаф; 6 – өрт сөндіргіш, 7- шамдар. 

Санитарлық  нормаларға  сәйкес  жарықтандыруды  құру  үшін  ЛХ000Б 

сериялы 3 шамдағы 2 люминисцентті 500 лк, әрқайсысының қуаты 65 Вт-тан 

кіші болмайтындай лампалар қажет. 

ЛХБ-65  типті  жоғарыда  көрсетілген  параметрлері  бар  люминисцентті 

лампаларды қолдану арқылы жалпы жарықтандыру жүргізілді. Демек, жұмыс 

бөлмесін  жарықтандыру  үшін  үш  шам,  оның  әрқайсысы  4400  лм  жарық 

ағынымен сәулендірілетін екі лампадан құралғаны жеткілікті. 

 

5.4   Кондиционерлеу жүйесін есептеу 

 

Жұмыс  бөлмесінде  қолайлы  жағдайасау  үшін  қажетті  кондиционер 

санын    анықтаймыз.  Бөлмеде  өңдірісітік  жабдықтың  жылы  шығару  есебінен 

елеулі жылу артығы (бөлмедегі жылу шығарулардың айырмашылықтары мен 

қабырғалар, терезе және есіктер, т.б. арқылы жылу беру), жоюлуы ең алдымен 

желдету жүйесін қамтамасыз етуі қажет.  

Артық жылу: 

  

                                    Q

изб

 = Q

ОБ

 +Q

ОС

 +Q

Л

 + Q

Р

 +Q

ОТД

                        (5.9)                            

 

76 

 

мұндағы  Q

ОБ

,  Q

ОСВ

,  Q

Л

  –  өңдірістік  жабдықпен  бөлінетін  жылу,  бөлменің 

жасанды  жарықтандыру  жүйесімен  және  тиісінше  жұмыс  істейтін 

жұмыскерлермен (адамдармен), ккал/сағ;  

Q

Р

 – бөлмеге күннің әсерінен енгізілетін жылу (күн радиациясы), 

ккал/сағ;  

Q

ОТД 

– табиғи жолмен жылу беру, ккал/сағ.  

Өңдірістік құрал-жабдықтан бөлінетін жылу:  

 

                                Q

ОБ

 = 860 * Р

ОБ

 * η                                       (5.10) 

 

мұндағы 860 – жылулық эквивалент 1 кВт/сағ; 

Р

ОБ 

– құрал жабдық тұтынатын қуат, кВт/сағ;  

η – бөлмеге жылудың өту коэффициенті 

Үш компьютерлер үшін  

  

Q

ОБ

 = 860 * (3 * 0,250) *0,95 = 612,75 ккал/сағ. 

 

η  =  0,95  мәні  компьютерлік  жабдықтан  жылу  бөлінуге  кететін 

тұтынылатын қуат нормасы. 

Жарықтандырғыш құралдардан бөлінетін жылу 

 

                                             Q

ОСВ

 = 860 * N * η                                       (5.11) 

 

мұнда N – шамдардың шығындалатын қуаты, кВт;  

η  =  0,55  мәні  люминисцентті  лампалардан  жылу  бөлінуге  кететін 

тұтынылатын қуат нормасы. 

 

Q

ОСВ

 = 860 * 0,55 * 0,52 = 246 ккал/сағ. 

 

Адамдардан бөлінетін жылу 

 

                                               Q

Л

 = K

Л

 * (q * q

ИСП

)                                   (5.12) 

 

мұнда К

Л

 – жұмыскерлердің саны;  

(q * q

ИСП

) – айқын жылу, ккал/сағ;  

q  –  берілген  I-III  деңгейлі  жұмыстағы  бір  адамнан  шығатын  жылу 

бөліну, ккал/сағ.  

Бөлмеде өңделген жұмыс I деңгейлі жұмысқа жатады. 

q = 100 Вт, немесе 0,1 кВт офисных бөлмелер үшін 

  

Q

Л

 = 4 * (860 * 0,1) = 344 ккал/сағ. 

 

Күн радиациясынан бөлінетін жылу:  

 

77 

 

Q

Р

 = m * F * q

ОСТ 

                                (5.13) 

 

мұнда m – бөлмедегі терезе саны;  

F – бір терезе ауданы, м2;  

q

ОСТ

  –  1  м2  ауданды  әйнек  беткей  арқылы  бір  сағат  ішінде  күн 

радиациясынан бөлінетін жылу мөлшері.  

Қос  әйнектелген  терезелер  үшін  q

ОСТ 

=  105  (терезелер  солтүстікке 

қарайды,  Алматы  43°  сол.ендікте  ауқымдылығында  орналасқан).    Терезелер 

саны 2 тең. Терезе ауданы F = 2,4 * 2 = 4,8 тең.  

 

Q

Р

 = 2 * 4,8 * 105 = 1008 ккал/сағ. 

 

Жылдың жылы мезгілдерінде есептеулерде Q

ОТД

=0 қолдануға болады.  

 

Q

ИЗБ

 = 612,75 + 246 + 344 + 1008 = 2210,75 ккал/сағ. 

 

Артық жылу болған жағдайда, бөлмеден артық ауа мөлшерін жою.

 

 

 

L

b

 

=

𝑄изб

Cb∗ 



t∗ 



b

     

                                       (5.14) 

 

мұндағы Q

ИЗБ

 – артық жылу, ккал/сағ;  

С

b

 – ауаның жылу сыйымдылығы (0,24 ккал/кг°С)  

Формулаға сәйкес,  

 

t = t

ВЫХ

 - t

ВХ

  

 

мұндағы t

ВЫХ

 – бөлмеден шығатын ауаның температурасы, °С;  

t

ВХ

 – бөлмеге кіретін ауаның температурасы, °С;  

b =1,206 кг/ м3 – жайылма ауаның үлестік массасы.  

t  шамасы  есептеулерде  ауаның  жылу  кернеулігіне  байланысты 

таңдалады:  

𝑄н =

𝑄изб

𝑉п

                                       (5.15) 

 

Q

Н

 = 

2210,75

108

  = 20,47 ккал/м. 

 

Егер ауаның жылу кернеулігі Q

Н

 < 20 ккал/м3 болса, онда t = 6°C мәнін 

қабылдайды, aл Q

Н

 > 20 ккал/м3, t =8°С болады. 

  

L

b

 = 

2210,75

0,24∗8∗1,206

  

= 955 м3/сағ. 

 

 

78 

 

Қолданыстағы терезе кондиционері 8,5 м3/сағ ауа шығыны бар. Және де 

бұл  шындыққа  сәйкес  және  қолайлы  микроклиматты  қамтамасыз  ету  үшін 

жеткілікті болып табылады. 

 

5.5  Тіршілік қауіпсіздіші бөлімнің қорытындысы 

 

Жұмыс орнындағы еңбек шарттарының талдануы мен еңбек процесінде 

құрастырушыға  әсер  ететін  факторларды  қарастырылды.  Соның  ішінде  адам 

ағзасына  әсер  ететін  факторлардың  бірі  жарықтандыру  мен  бөлмені  дұрыс 

кондиционерлеу.  Жарықтандыру  жүйелерінің  табиғи,  жасанды  және  аралас 

жарықтандыру  түрлерін  қарастыра  кетіп,  есептеулер  жүргізілді.  Сондай-ақ 

жұмыс  орнының  дұрыс  кондиционерлеуінің  арқасында  жұмыскердің  еңбек 

жағдайлары жақсартылды.  

Дұрыс  жобаланған  жұмыс  орны,  өңдірістік  жарықтандыру  және 

микроклиматтың  жақсартуына  үлес  қосатын  дұрыс  кондиционерлеу 

жұмыскердің шаршағыштығын төмендетіп, еңбек өңімділігін арттырады және 

қызметкердің  оң  психологиялық  әсер  көрсетіп  қана  қоймай,  қауіпсіздігін 

арттырады.  

Қызметкерлердің  жұмыс  бөлмесіндегі  орналастыру  және  максималды 

жағымды микроклиматты жақсарту факторлары ескерілді. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

79 

 

Қорытынды 

 

 

Дипломдық  жоба  «Қазақтелеком»  акционерлік  қоғамының  ИКТАД 

бөлімінің қызметкерлері мен қосымша басқа да адамдарға арналған Интернет 

арқылы  оқытушылар  мен  білім  алушылар  арасындағы  тікелей  байланысты 

ұсынатын  және  дистанциялық  білім  беруді  қолдайтын  функцияларды 

қамтамасыз  ететін  мобильді  қосымша  құрылды.  Яғни  жаңалықтық  оқу 

үрдістерін  үнемі  жаңарта  отырып  түрлі  оқу  процестері  мен  вебинарларды 

енгізе  отырып,  қосымшамен  жұмыс  болып  саналады.  Бұл  жұмысты  жазу 

барысында осы қосымшаға мысал болатын, программа құрылды. 

Дипломдық жұмыста алынған тапсырма: 

-  дипломдық жобаның пәндік аясымен жалпы танысу; 

-  мобильді  оқудың  қосымшасын  құрудағы  жобаланудың  принциптері 

мен конструктивті ерекшеліктерін ескеру; 

-  мобильді  қосымша  құрылатын  платформа  жайлы  деректер  жинау 

және міндеттер қою; 

-  Android  операциялық  жүйесіндегі  мобильді  қосымшаны  құруда  және 

жобалауда қолданатын құрылғыларды зерттеп анықтау; 

-  обильді қосымшаның нысандарын мен жоспарларын әзірлеу; 

-  мобильді  қосымшаның  интерфейсінің  дизайнын  әзірлеу  және 

бағдарламалау; 

-  жұмыс қабілеттілігін тестілеу; 

-  рәсімдеу және есеп тапсыру жүргізілді. 

«Тіршілік 

қауіпсіздігі» 

бөлімінде 

жұмыс 

орнынына, 

еңбек 

жағдайларына  әсер  ететін  негізгі  факторларға  талдау  жасалынды.  Жұмыс 

бөлмесіндегі  кондиционерлеу,  жасанды  және  табиғи  жарықтандыру 

есептеулері жүргізілді.  

Техникалық-экономикалық  бөлімінде  шығыстардың  есебі  бойынша 

жобаны жүзеге асыру, сондай-ақ енгізілетін жүйенің пайдасы қарастырылған. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

80 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі 

 

 

1  Колисниченко  Д.  Программирование  для  Android.  –  СПб:  БХВ-

Петербург, 2014. - 272 с. 

2  Бушуев  А.П.,  Прожди  Р.Г.  Практичный  планшет  на  Android.  –  СПб: 

Наука и Техника, 2015. - 336с. 

3 [Электрондық ресурс]. – 

http://startandroid.ru

  

4 [Электрондық ресурс]. – 

https://www.android.com  

5 [Электрондық ресурс]. – 

https://ru.wikipedia.org/wiki/Android  

6 [Электрондық ресурс]. – 

https://www.youtube.com/user/vitaxafication 

 

7 [Электрондық ресурс]. – 

http://surr1.blogspot.com 

 

8 [Электрондық ресурс]. – 

https://habrahabr.ru/hub/android_dev/  

9  Базылов  Қ.Б.,  Алибаева  С.А.,  Нурмагамбетова  С.С.  Бітіруші 

жұмысының  экономикалық  бөлімі  үшін  әдістемелік  нұсқаулар.  -  Алматы: 

АИЭС, 2009. - 25б. 

10 Остапенко Ю.М. Экономика труда: Учеб. Пособие. - М.: ИЦ РИОР, 

2010. - 160 с. 

11  Хакимжанов  Т.Е.,  Абдимуратов  Ж.С.,  Мананбаева  С.Е.  Тіршілік 

қауіпсіздігі. Барлық мамандықтардың бакалаврлары үшін бітіруші жұмыстағы 

«Өңдірістік жарықтанудв есептеу» бөліміне арналған әдістемелік нұсқаулар. - 

Алматы: АЭжБИ, 2009. - 23б. 

12 [Электрондық ресурс]. – 

https://www.pinterest.com

 

 

13  Хавронская  А.М.  Оценка  технико-экономической  эффективности 

программных средств. - Алматы: КазНТУ, 2000. - 267 с. 

14 Остапенко Ю.М. Экономика труда: Учеб. Пособие.  - М.: ИЦ РИОР, 

2010. – 160 с. 

15  Абдимуратов  Ж.С.,  Дюсебаев  М.К.,  Еңбекті  қорғау  және  тіршілік 

қауіпсіздігінің негіздері. Дәрістер жинағы. - Алматы:АЭжБИ, 2007. - 35б. 

16  З.  Д.  Еркешева,  Г.  Ш.  Боканова.  Методические  указания  к 

выполнению  экономической  части  дипломных  работ  для  студентов 

специальности  5В070400–  Вычислительная  техника  и  программное 

обеспечение. – Алматы: АУЭС, 2013 – 40 с. 

17 Коробко, В.И. Охрана труда: Учебное пособие для студентов вузов / 

В.И. Коробко. – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2013. – 239 c.  

18 Самгин Э.Б. Освещение рабочих мест. - М.: МИРЭА, 1989. - 186 с.