69
Сурет 5.2 – Жеке компьютердің негізгі және перифериялық
құрамдастарының орналасу
Құрастырушының жұмыс үстелінде оранласқан жеке компьютердің
негізгі және перифериялық құрамдастарының орналасуы:
- сканер;
- монитор;
- принтер;
- жұмыс бетінің шекарасы;
- пернетақта;
- тышқан.
Ыңгайлы жұмыс жасау үшін құрастырушының жұмыс алаңына
қойылатын талаптар:
- үстелдің
биіктігі жұмыскердің шынтаққа негізделуін керек
етпейтіндей және оның еркін отыруына мүмкіндік бере алатындай болуы
керек;
- үстелдің төменгі бөлігінде құрастырушыға ыңғайлы болатындай
аяғын қымтуға қажет туғызбайтын тиіс орындар дайындалу керек;
- құрастырушының көру жұмыс аймағында жарқылдың туындауын
болдырмайтындай жағдайларды алдын-ала қарастыру қажет;
- үстел үстіндегі жәшіктен (іскерлік қағаздарды, тізімдер мен
канцқұралдарды сақтау үшін) оңай қол жетімділік ара қашықтықта орналасуы
тиіс;
- жұмыс беткейінен оңтайлы биіктік шегінің мәні 680-нен 760 мм-ге
дейін.
70
5.3 Жұмыс бөлмесіндегі жарықтандыруды есептеу
Жұмыс орындарын жарықтандыру келесі шарттарды қанағаттандыру
керек: жұмыс беттерін жарықтандырудың деңгейі берілген жұмыстың түріне
арналған гигиеналық нормаларға сәйкес болу керек; бөлмедегі жарықтың
бірқалыптығы және тұрақтылығы қамтамасыз етілу керек; көріп қарайтын
жерде жарық көздерінің және басқа заттар сәулелерінің шағылысуы болмау
керек; өзінің спектралдық құрамы бойынша табиғи жарыққа жақын болу
керек.
Құрастырушының
жұмыс
қабілеттілігіне
әсер
ететін
негізгі
факторлардың бірі қызметкердің көз шаршауы мен қажуын келтіретін
жарықтандыру болып табылады.
Адам көзінің шаршауы келесідей себептермен байланысты:
- жарықтандырудың жеткіліксіздігі;
- шектен тыс жарықтандыру;
- жарықтың дұрыс емес бағыты.
Жалпы айтқанда адам ақпараттарды көздері арқылы 80-90% алады.
Алған ақпараттардың сапасы, әсіресе жарықталуынан байланысты -
жеткіліксіз жарықталу болған кезде тек көзі ғана шаршамай, ағзасы
толығымен шаршайды. Қалыпсыз жарықталуда нашар жарықтандырылған
қауіпті аумақтар, жарық көздерінен және олардың сәулелерінен зақымданулар
пайда болады, олардың айқын көлеңкелері жұмысшылардың көруін
нашарлатады да бағдарын толығымен жояды, еңбек өнімділігі төмендейді де
өнімнің брактары көбейеді. Өндірістік кәсіпорындарды жарықтандыру табиғи,
жасанды және аралас болуы мүмкін.
Жарық көздерінің орналасқаны бойынша жасанды жарықтанулар:
жалпы, жергілікті және құрамаға бөлінеді. Жалпы жарықтануда шамдарды
жұмыс орындарына біқалыпты жарық беру үшін жоғарыда орналастырады.
Жергілікті жарықтануда жарық ағыны жұмыс орындарына тікелей
шоғырланады. Осы жағдайда жұмыс орны мен қоршаған кеңістік
жарықтануының күрт айырмашылығы болады, жұмыстың жағымсыз
жағдайлары
құрылады,
зақымдану
қауіпі
өседі.
Бір
жергілікті
жарықтандыруды пайдалану тек кезеңдік жұмыста пайдаланылады. Құрама
жарықталуда жалпы жарықтандыруға жергілікті жарықтандыру қосылады.
Жасанды жарықтануда жарық көзі ретінде шоқтану шамы мен
газоразрядтық шамдарды пайдаланады. Жарық көзінің негізгі сипаттамалары:
қайтарымы және қызмет мерзімі болып табылады.
Жарық көзі (шамның) жарықтандыратын арматурамен бірге шамдалыны
құрайды. Шамдалы шамның бекітілуін, соған электрлік энергияның берілуін,
ластанудан және механикалық бұзылулардан сақталуын қамтамасыз етеді.
Жұмыстық орындарын жарықтандыру параметрлерін таңдау жасалатын
жұмыстан байланысты. Объектінің көлемінен байланысты жұмысшының көзі
71
барлық жұмыстарды және заттың қашықтығын байқауы бойынша сегіз
разрядқа бөлінеді.
Жасанды жарықтандыру есептеу үшін қолдану коэффициент әдісі
арқылы керекті шамдар саны анықталды.
Еңбектің қолайлы жағдайларын жасау үшін өндірістік жарықтандыру
келесі талаптарға тиісті жауап беру қажет:
- жұмыс орындағы жарықтың «Табиғи және жасанды жарықтандыру.
Жалпы талаптар» 2.04-05-2002 ҚР СНиП бойынша орындалатын жұмыстың
сипаттамасына сәйкес болу қажет.
- жұмысшы беттердегі және қоршаған кеңістік шектеріндегі жарықтың
мүмкіндігінше бірқалыпты таралу қажет;
- жұмыс бетінде айқын көлеңкелер болмау қажет;
- түсті дұрыс тарату үшін қажетті жарықтың қажетті спектралдық
құрамын жарықтандыру қамтамасыз ету қажет;
- жарықтандыру жүйесі басқа зиянды факторлардың көзі болмау қажет,
сондай-ақ электрге және өртке қауіпсіз болу қажет.
Дұрыс шығарылған және орындалған жарықтандыру көру жұмысын
жақсарта отырып, шаршағыштық төмендетеді және де еңбек өнімділігін
арттырады. Ал жеткіліксіз жарықтандыру адамның көз шаршағыштығын
жоғарылатып, қызығушылығын төмендетуіне әкеледі.
Ал тым аса жарықтық көздің тітіркенуіне әкеліп соқтырады. Жоғарыда
келтірілген факторлардың барлығы көздің профилактикалық ауруына әкеліп
соқтыруы мүмкін. Сондықтан да жұмыс жасау бөлмесінің жарықтандыру
параметрлері дәл және дұрыс орындалған болуы керек.
Жарықтандыру жүйесін есептеу жарық түрін таңдаудан, шамдалы түрі
мен санын анықтаудан тұрады. Жарықтандыру жүйесін есептеудің ең
қарапайым әдістері: нүктелік және меншікті қуатын қажетке жарату
коэффициенті әдісі болып табылады.
Құрастырушыныың жұмыс құжаттамалары орналасқан жұмыс үстелінің
аймағында жарықтандыру 300-500 лк болуы қажет, қарсы жағдайда
құрастырушы жасанды жарақтандыруды пайдалануына мәжбүр болады. Жеке
компьютер орналасқан жұмыс бөлмесінде жасанды жарықтандыру бүкіл
бөлме бойынша біркелкі таралуы тиіс. Жұмыс бөлмесі 2000x1200 мм өлшемді
екі терезесі бар табиғи жарықтандыруы бар, берілген жарықтандыру ЛХБ-65
люминисцентті шамдар арқылы жалпы жарықтандыруды (жасанды
жарықтандыру) пайдаланудың қажеттігі туады.
Анықталған жұмыс бөлмесінің аймағына керекті люминисцентті
шамдардың керекті санын анықтау үшін жасанды жарықтандыру есептері
жүргізілді.
Жалпы жарықтандыру жарық ағынының пайдалану коэффициент
әдісімен берілген беткейге түсетін, барлық шамдардың жинақтық ағынына
қатынасымен есептелінді.
