Дидактические материалы для учащихся к курсу по выбору «Дебаты на русском, казахском и английском языках»

Бұл мәселе шешілмесе – болашақта біз артта қалған экономикалық секторға ие болып, еліміз алға баса алмайды.

1) Ауыл шаруашылығына уақытында қаржы берілмеуі

2) Несиелер жүйесінің жетілмегені

3) Ауыл шаруашылық мамандардың жетіспеуі

4) Жер пайдалану технологиясының жетілмегені.

Шешу жолдары:

1. 
   Облыс әкімшілік аппаратының шығынын 25 пайызға қысқарту.
   

Оны Қостанай облысының ауыл шаруашылық департаментінің бөлімі құру тиісті. Әр жоғары оқу орындарында ауыл шаруашылық факультеттерін ашу. Ауыл шаруашылық мамандарына жеңілдік көрсету (льгота). Герман технология зерттеу қоғамымен бірге қызмет істеп – жер пайдалану жаңа технологияларын жетілдіру, жаңа өсімдіктер түрін шығару, жаңа мол тұқымын шығару.

Қостанай облысының Департаменті ауыл шаруашылығының бөлімі,

Герман технологиялық зерттеу қоғамы,

Бюджет құру комиссиясының маслихат бөлімі,

Ауыл шаруашылық министрі – Ахметжан Есимов.

Қаржыландыру:

Біздің мәселелерімізді шешу үшін 612 млн. 612 мың теңге керек, 306 млн 316 мың қазір бюджетке бөлінеді, ал қалған 121 млн. 252 мың жетіспеген қаржыны, әкімшілік аппаратына бөлінетінен 14 млн. теңгені аламыз.

Қалған жетпеген бөлігін облыс профецитінен аламыз (5 млн теңге).

Іс уақыты:

3-4 жыл керек

1 жыл оқу орындарында ауыл шаруашылық факультеттерін ашу.

2 жыл – мәліметтер банкін құру.

Облыс бюджеттінің қаржысын пайдалану.

1. 
   ауыл шаруашылық қажеттілігіне уақытында қаржы атап кетуі.
   
2. 
   несиелер алуын оңайлату.
   
3. 
   ауыл шаруашылық мамандарының санын көбейту
   
4. 
   ауыл жұмыскерлерін, ауыл еңбекшілерін қолдау, көмек көрсету.
   

Бәрімізге белгілі 1989 жылы ана тіліміз мемлекеттік мәртебе алды. Содан бері 16 жыл өтті. Қазіргі ұлттық тілдің ахуалы мынадай: дәл осы кезеңде республикамызда 2 млн-нан астам қазақ өз ана тілінде оқып, жаза алмайды. Олардан өрбіген ұрпақ та сол әке-шешесі ұстаған бағытпен кетуі мүмкін. Ал басқа ұлт өкілдерінің мемлекеттік тіл жағдайы бұдан да төмен.

1996 жылда республикада 1100 астам қазақ тілінде балабақшалар бар еді.

Қазір сол игіліктің 200 ғана қалған, олардың саны 2004 жылда жалпы мемлекеттің ұқсастық ұйымдар санынан 25%-дан көбеймеді.

Білім және ғылым Министрлігінің мәліметі бойынша, қазақ тілінде тәрбиелейтін балабақшалардың болмауынан немесе төлем ақының күрт жоғарылап кетуі себепті қазір республикамызда 1 жаспен 6 жас аралығындағы 600 мыңнан астам қазақ бүлдіршіндері үйінде отыр. Қазір бүкіл елімізде 61 мың 311 бүлдіршін ғана қазақ балабақшаларында немесе орыс тілді бала-бақшалардың ішінде құрылған қазақ топтарында тәлім алуда.

Бұдан қорытынды жасасақ: Лингвистикалық аңғартуымен ерекшеленетін балалар мемлекеттік тіл қарым-қатынас реттеу саласынан тыс қалуы мүмкін.

Бұл қарастырылған деректер мынадай мәселені көтереді:

Балабақшаларға мемлекеттік тілді еңгізуінін әсерсіздігі.

Егер бұл мәселе шешілмесе, ұттық тілге деген қызуғышылық пен құрмет жоғалады.

5 жасқа дейін балалардың ерекшелігі - тілді тез және жақсы меңгеру. Ал осы ерекшелігін есепке алмасақ, тілді үйрену ұзақ мерзімге созылады, оқу тұтастығы бұзылады.
Себептер:

1. 
   мемлекеттік тілде жұмыс істейтін балабақшалардың жетіспеушілігі .
   
2. 
   тәжірибелі кадрлардың жетіспеушілігі.
   
3. 
   мемлекеттік тілде жұмыс істейтін балабақшаларда бірыңғай оқу бағдарламаның жоқтығы әсерсіз әдістемеге әкеледі.
   

1. 
   балабақшаларды салу және оларды қалпына келтіру. Бұл балабақшаларда тек қазақ бүлдіршіндері ғана емес , басқа ұлттардың балалары да тәрбие алып, қазақ тілді меңгере алады
   
2. 
   филология ғалымдарымен, лингвисттер, тәрбиешілер, SL Shcool орталығымен бірігіп, мемлекеттік тілдегі балабақшаларға арналған бірыңғай инновациялық бағдарламаны құрастыру
   

3. 
   кадрларды қайта дайындау және оқу орындарында студенттерді жаңа инновациялық әдістеме бойынша дайындау.
   

Unisef, S.L School, Қ.Р Білім Министрлігі.

Біздің мәселемізді шешу үшін 2552.482000 теңге керек.

2 млрд тг балабақшаларды салу және қалпына келтіру үшін 552482000 теңге кадрларды қайта дайындау және бағдарламаны құру үшін керек. Қаржыны мемлекет бюджеттің 225 бабының 10,11 тармақтары бойынша бөледі және «ЮНИСЕФ», «SOROS Language Schoo» ұйымдары береді.

Іс уақыты:

4 жыл балабақшаларды салу және оларды қалпына келтіру және сонымен қатар инновациялық әдістемелерін және бағдарламасын құрастыру.

1. 
   мемлекеттік бюджетінің қаржысын тиімді пайдалану
   
2. 
   мемлекеттік тілде жұмыс істейтін балабақшалардың деңгейін көтереді және санын көбейтеді
   
3. 
   мемлекеттік тілдің мәртебесін көтереді.
   

Табиғат – бұл ата-бабаларымыздан алған мұрамыз емес, бұл болашақтан алған қарызымыз. Бүгінгі әлемде Қазақстан қоғамдастығы ғылыми - техникалық алға басуының дамуы жердің экологияға, адамдардың әл-ауқатына әсер етуіне үлкен қайғы байқауын бастаған.

Ауа және су алқаптары кәсіп орындардың қалдықтары және ұшыруыларымен ластанады. Жыл сайын әуеге 5 млн. т уланған заттар ұшырылады. Үстірт сулар ауыр металдарымен – мұнай өнімдерімен уланған. Аймақта жедел ішек жұғумен вирус бауыр қабынуын, тыныс алу мүшелерінің ауруларымен, және қатерлі ісік ауруларының деңгейі - республикамыздың ең жоғарысында.

Бұл тек қана аз дәйектер адамның табиғатқа әсер еткенін куәлік еткен. Қазақстанның бірнеше кәсіп одағына байланысты тұжырымдама заңы қабылданса да, қоршаған ортаны қорғау министрлігінің өткізілген шаралар нәтижесіз. Заңның тұжырымдаманың тармақтарының көбі іске асырылмайды, өйткені көбісі адамның жіберілген қателерін түзеуге арналған. Ежелгі адамдардың айтуынша «ауру болмау үшін оның сылтауын жою керек». Ал бұның сылтауы – адамның табиғатқа жауапсыздық тұтыну қатынасы. Адамның көзқарас жүйесі табиғат ресурстарын пайдалану арқылы жәрдем игілікке, жетістікке жетуге есептелген. Қазіргі мемлекеттік жүйесі қоғамның экологияландыруына тиісті назар аудармайды. Қазақстан қабылдаған тұжырымдаманың 2- бабының 4,3 тармағында экологиялық білімі ҚР-сында тек қана мектеп және жоғары оқу орындарында шектеледі. Мысалы: 11 жылдық мектепте экологиянын негіздерін үйренуге 10-12 сағат жіберіледі. Бұл сағаттар бөлек берілмей тек қана жағрапия, биология, тарих пәндерінде беріледі. Қазақстан орта мектептерінің 10-11 сынып оқушыларының арасында сауалнама өткізілген, олардың өмірдегі құндылығы – жәрдем сәттілік және дәрежені көрсетті. Ал қоршаған ортаны қорғау сұрағы соңғы басымдық арасында. Бұның бәрі экологиялық тәрбие саясаты басымды болмайды, сондықтан ҚР қоршаған ортаны қорғауда енжар саясатын жүргізеді.

Қазақстан Республикасының қазіргі қоғам экологияландыруының әсерсіздігі.

Адамның табиғатқа әсер еткені – қоршаған ортаны ластау нәтижесі. Қоғам мүшесінің көзқарас жүйесі – бұл толық мемлекеттің саяси санасы. Қазіргі уақытта ұлттық көзқарас жүйесін құру керек. Егер біз қоршаған ортаны қорғауға өзіміздің қоғам санамызды өзгертпесек, мемлекеттің экологиялық жағдайдың қызметін жақсарта алмаймыз.

Мемлекетімізде қоғам дамуының түрлі деңгейлерде үздіксіз экологиялық білім және тәрбие мемлекеттік жүйесінің жоқтығы.

1. 
   Білім министрлігі және қоршаған ортаны қорғау Министрлігі бірігіп, экологиялық тәрбие беру тобын құрастырады. Бұл топқа экологтар, педагогтар, саяси мамандар кіргізіледі. Жетекші мамандар экологиялық және көршілес тәжірибесін пайдаланып, әр деңгейлі экологиялық бағдарламалар құрады. Бұл бағдарлама мектепке дейінгі балалардан мамандық біліктілік арттыру курстарына дейін құрастырылады.
   
2. 
   Білім және қоршаған ортаны қорғау Министрліктер экологиялық тәрбие беру конференциясын ұйымдастырып өткізеді.
   
3. 
   Қоршаған ортаны қорғау Министрі экологиялық санасын қалыптастыруына арналған бағдарламаны құрастырады.
   

Біздің жұмысымызды іске асыру үшін 10 млн теңге керек. Бұл ақшаны облыстық бюджетінен аламыз.

3 жыл уақыт керек. 1-1,5 жыл арасында бағдарлама құралып, қабылданады.

Қалған уақытты сол бағдарламаны жүзеге асыру жұмыстары жүргізіледі.

Нәтижелері:

Бүгінгі қарастырылған мәселемізді шешсек, келесі нәтижеге жетеміз:

1. ауру азаяды

2. экологиялық жағдай жақсартылады

3. адамдар бақытты болады

4. мемлекеттік бюджетінің қаржысы тиімді пайдаланады

Көп жылдар бойы Қазақстанда қоршаған ортаға жоғары техногендік жүктемесі артылған, табиғаттағы шикізат жүйесі пайдалануы қалыптастырылған. Сондықтан экологиялық жағдайы әлі жақсартылмаған. Бұл тіршілік сфераның нашарлануы, қоршаған ортаның сапасы төменденуіне әкеледі. ҚР-ның 2004 -2005 жылдарына арналған Президент тұжырымдамасын жақсарту – бұл мемлекеттік саясатының негізі деп саналады. 2005 жылдың 1-ші желтоқсанда ҚР-да 20 млрд. тонна қоқыс жиналған. Соның ішінде 6,7 тонн улы заттар .

Ай сайын бұл заттардың саны көбейіп отыр.

Бұның бәрі ескі технологияларды пайдалану, сапасыз шикізатты пайдалану, кәсіпорында қоқысты қайта өндеуге бөлмегендіктен болады.

Қатты заттардың қалдығының негізі салмағы құрамына бөлінбей ашық қоқыс аймақтарына апарылып тасталады. 97% ҚР қорғау және санитарлық заңының талабына сәйкес келмейді. Олардың орналасуы және құрылысы қоршаған ортаға зиян келтіру жобасыз ұйымдастырылды. Тек қана ҚР-да 50% қатты тұрмыстық қалдықтары кәдеге жараталады немесе өртеледі.

Қоқыстық полигондардың әсері жермен судың хал-жағдайына ұнамсыз тиеді. Мысалы: Сыр өзеніне қоқыстық полигоны жақын болғандықтан фенол, хлор, көмірсүтегі метафозбен уланған. Бұл заттар қатты тұрмысынің қалдықтары. Олардың ыдырауы шек жіберілген концетрациясы 5 - 10 рет көбейтілген. Бұның бәрі ауруға шалдықтырады, ауру деңгейі көтеріледі. Қызылорда облысында ауру деңгейі 1,3-1,4 есе Республикалық деңгейінен артық. Испанияның экологиялық жағдайы нашарлау болса да Қызылордада ауру деңгейі 4 есе артық. Қызылорда облысында 2003-2005 жылдары арасында жаңа туған нәрестелер ауруы 88-ден 173-ке дейін көтерілген. Дәрігерлер бұл жағдайды нәтижесіз кәдеге жарату қалдықтармен жаратылғанын байланыстырады. Олардың айтқанына қарасақ, біз таза су ішпей уланған суды ішеміз.

ҚР-ның қоршаған ортасы қатты тұрмыстық қалдықтарымен ластануы.

Экологиялық қауіпсіздігі ұлттық қоршаған ортаны қолдау және дамыту міндетті шартымыз. Бұл мәселені қазір шешпесек, келешекте қоқыстық полигондарға жақын жатқан аудандардың флора мен фаунасы нашарланады. Пандемия – жұқпалы аурулардың саны көтеріледі, ауа ластанады, жер уланады. Бұл аймақтар экологиялық қауіпсіздік қорық қорлауға айналады.

1 Қатты тұрмыстық қалдықтарының қайта өндеу зауыттарын салу, тұрмыс қалдықтарынан құрылыс материалын шығару.

2. Ресейдегі Стройсервис фирмасымен шарт келтіріп 15 мамандарын шақырту. Олар 3 айда жұмысшыларды үйретіп шығарады.

3. Облыстық маслихаттар облыс бюджетіне түзету енгізеді. Бір жылдан кейін бұл заттардың дербестігі артады, олар өз-өзін бағып қағады, өйткені шығаратын өнімі – арзан құрылыс материалдары.

Облыстық маслихаттар, табиғат ресурстары және табиғат пайдалану реттеуші департаменті, жұмыс іздеу орталықтары.

Бұл мәселені шешу үшін бізге 1,5 жыл керек. 3 ай – жұмысшыларды үйрету, бір жарым жыл зауыттар салу, 3 ай түзетуді енгізу. Бұл істің бәрі бір уақытта 1,5 жыл арасында жүзеге асырылады.

Біздің жұмысымызды іске асыру үшін 140 млн теңге керек. Әр облыстық бюджетінен 10млн теңге аламыз. Облыстық бюджетінің қорында қоқысты көму бабы бар. 5 млн тг зауыт құрылысына жасалады, 4млн тг құрал–жабдықтарын сатып алу үшін керек, ал 1млн тг жұмысшыларды оқытуға жұмсалады.

Бүгінгі қарастырылған мәселемізді шешсек, келесі нәтижеге жетеміз:

1. ауру азаяды;

2. экологиялық жағдай жақсартылады

3. адамдар бақытты болады

4. мемлекеттік бюджетінің қаржысы тиімді пайдаланады

При подготовке воспитанников к дебатным, ораторским турнирам и различным видам дискуссии учитель испытывает трудности с подбором упражнений, помогающих развивать навыки дебатирования. Определенные сложности возникают и в связи с отсутствием материала, который можно использовать в качестве тренажера при обучении анализу и опровержению кейса. Сборник дидактических материалов к курсу «Дебаты» в такой ситуации способен оказать неоценимую поддержку и учителю, и ученику.

Сборник рассчитан на преподавание курса по выбору «Дебаты» в старших классах общественно-гуманитарного направления.

Цель сборника: оказание практической помощи ученикам, обучающимся игре в дебаты.

Важнейшие умения, формируемые в процессе работы с дидактическим материалом:

- умение вырабатывать свою точку зрения и отстаивать ее;

- умение публичного выступления;

- умение работать в команде и вырабатывать единую стратегию выступления;

Сборник включает в себя

1. 
   Комплекс упражнений, обучающих навыкам дебатирования, способствующих развитию монологической и диалогической речи, проведению перекрестного опроса, формированию критического мышления старшеклассника. Упражнения сопровождаются примерами.
   
2. 
   Готовые кейсы по разным политическим темам, которые могут послужить как образцами кейсов формата Карла Поппера с элементами политического дебатирования, так и тренажерами для командной работы в линии опровержения. Кейсы могут использоваться полностью и частично ( по желанию учителя и по необходимости)
   
3. 
   Глоссарий дебатных терминов, удобный для использования при составлении проекта, оказывающий большую помощь в подготовке к дебатам на казахском и английском языке.
   

Преобладающие формы обучения - это тренинги, ролевые игры, конкурсы политической грамотности и спонтанной речи.

Дидактический материал может использоваться как составная часть УМК к курсу «Дебаты» и как отдельное пособие по подготовке к дебатным турнирам. Материал ориентирован как для использования его в рамках занятий, так и для самостоятельной работы.


Игры и упражнения,

обучающие дебатным навыкам

1. Игра «Зебра».

Суть игры заключается в том, что каждый играющий должен дать оценку заданному понятию, указывая на его положительные и отрицательные стороны. Например: ЕНТ – это хорошо, потому что этот вид контроля позволяет проверить уровень преподавания ряда предметов во всех школах РК и сэкономить при этом время на проверку, и это плохо, потому что ЕНТ не может объективно оценить уровень сформированности мыслительных навыков у учащихся.

Возможные понятия для обсуждения:

смертная казнь планирование семьи

легализация наркотиков полигамия

научно-технический прогресс запрет на разводы

клонирование современное кино

брак по расчету ранние браки

сухой закон раздельное обучение

реклама суррогатное материнство

СМИ диета

вегетарианство эвтаназия

женская эмансипация профессиональный спорт


2.Упражнение « Цепочка опровержений».

Играющие выслушивают утверждение, и первый играющий его опровергает, второй защищает и так далее, пока не иссякнут доказательства, и играющие не начнут повторяться.

Возможные утверждения:

1. 
   Малолетние преступники должны наказываться как взрослые.
   
2. 
   Необходимо разрешить применение телесных наказаний в школе.
   
3. 
   Бродячих животных нужно истреблять.
   
4. 
   Женщина в обществе важнее, чем мужчина.
   
5. 
   Необходимо ввести преподавание основ религии в школьные программы.
   
6. 
   Необходимо запретить производство и продажу спиртных напитков.
   
7. 
   Проституцию нужно легализовать.
   
8. 
   Рекламирование неэтично.
   

Все участники распределяются на две стороны - утверждение и опровержение – и каждый в соответствии со своей позицией работает с текстом, выискивая необходимую информацию, анализируя ее и применяя в соответствии со своей позицией. Затем проводится устная презентация прочитанного. Это упражнение хорошо применять при подготовке к дебатному турниру в процессе сбора и анализа информации.

Правила игры: играющим предлагается утверждение, на которое они должны отреагировать, выбрав вариант ответа из предложенных «Да, нет или не знаю» и занять заданное в аудитории место. В результате образуется три группы, имеющие разное мнение по данному вопросу. Представители групп должны доказать свою позицию. Играющим позволяется переходить из группы в группу, если мнение их под влиянием аргументов изменяется.

Возможные утверждения для обсуждения:

1. 
   В жизни нужно попробовать все.
   
2. 
   В любви все средства хороши.
   
3. 
   В школе еще рано читать Достоевского.
   
4. 
   Посещение школы должно быть добровольным.
   
5. 
   Женской дружбы не бывает.
   
6. 
   Судья всегда неправ.
   
7. 
   Отличником быть приятно.
   
8. 
   Дети всегда противостоят своим родителям.
   
9. 
   Гений и злодейство - две вещи несовместимые.
   
10. 
    Трусость можно оправдать.
    
11. 
    Человек сам делает свою судьбу.
    
12. 
    Сытый голодному не товарищ.
    
13. 
    Деньги не пахнут.
    
14. 
    Жить – страшно.
    
15. 
    Высокие технологии ждет скорый крах.
    
16. 
    Мужчины должны служить в армии.
    
17. 
    Героями не становятся, героями рождаются.
    

Участников необходимо разделить на две стороны: утверждение и опровержение. Лучше всего столы и стулья расположить в два ряда, чтобы стороны сидели друг против друга. Свои мысли «за» или «против» предложенной темы в течение 5 минут участники записывают на листочках, передавая друг другу. Сначала сторона утверждения записывает свой первый аргумент, приводя необходимые доказательства. Оппонент знакомится с аргументом, отвечает на него и приводит свой, подтверждая свою позицию доказательствами. Так продолжается, пока не исчерпается лимит времени. В заключение стороны подытоживают написанное , выделяя самый лучший аргумент оппонентов. Затем проводится устная презентация мнений.

Учащиеся разбиваются на пары, и в течение минуты один из них делится своими впечатлениями по поводу пройденного воскресного дня (праздника, увиденного фильма). Собеседник комментирует услышанное, указывая на ораторские ошибки и достоинства.

Запишите три навыка, которые, по Вашему мнению, могут помочь Вам стать хорошими дебатёрами.

Поделитесь мнением с классом.

8. Упражнение «Переписываем сказки».

Перепишем сказку с точки зрения одного из отрицательных героев.

Возможная интерпретация сказок:

сказка о Красной Шапочке, рассказанная Волком; сказка о Колобке, рассказанная Лисой; сказка о Белоснежке, рассказанная злой королевой и т.д.

Играют в парах. Одному из участников на спину прикрепляется табличка с именем известной личности, политического деятеля, писателя, литературного персонажа и т.д. Второй участник знает, кем является его собеседник и должен ответить на его вопросы. Вопросы должны быть закрытыми, то есть требовать ответа «да» или «нет». Чем меньше будет задано вопросов, тем лучше.

Участники игры представляют себе, что они находятся в каком-то публичном месте (городская баня, сумасшедший дом, вокзал, школа, супермаркет, аптека и т.д.). Один из участников игры выбирается руководителем этого заведения, и, по правилам игры, он торопится на совещание. Все остальные участники игры – просители, имеющие к нему ряд вопросов и проблем, которые он должен решить за короткий промежуток времени, пока идет на совещание.

Все участники распределяются на две стороны - утверждение и опровержение – и каждый в соответствии со своей позицией работает с текстом, выискивая необходимую информацию, анализируя ее и применяя в соответствии со своей позицией. Затем проводится устная презентация прочитанного. Это упражнение хорошо применять при подготовке к дебатному турниру в процессе сбора и анализа информации.

Суть этого упражнения заключается в том, что зрители выступают в качестве репортеров турнира. Репортеры записывают пять моментов, которые команды-победительницы делают лучше всех. Написанные эссе публикуются.

Для тренировки нужно подготовить оценочные листы

Лучше всего оценивать тех, кто выступает по телевидению. Сначала целесообразнее брать монологическую речь, потом диалогическую. При оценке диалога соответствующие баллы выставляются обоим собеседникам.