Bulletin «Филология ғылымдары» сериясы

тиер деп» деген жолдағы «тиер» сөзі «Ереуіл  атқа ер салмай» жинағында « таяр»

жүктеу 6,12 Mb. Pdf просмотр бет 174/361 Дата 05.11.2022 өлшемі 6,12 Mb. #38524

Навигация по данной странице:

• , аярсың » деген жетінші жолындағы «аярсың» сөзі 1974, 1989, 2003 жылғы жинақтарда «аянсың»

тиер деп» деген жолдағы «тиер» сөзі «Ереуіл  атқа ер салмай» жинағында « таяр»  [1, 88 б.] деп қате берілген. «Мінкен ер» /1962, 1965, 1974/ өлеңіндегі: Біз неткен ер, неткен ер? Сергелдеңмен өткен ер  Ойылменен Дендерден  Сағызбенен Жемдерден Одан да талып өткен ер, – деген жолдар тек «Ерулі атқа ер салмай» (86-бет) және «Жыр-семсер»  (99-бет) жинақтарында, осы жолдардан кейінгі: Арқада Әлім бар-ды деп Қайыспас қара нарды деп Оған да келіп жеткен ер Тайманның ұлы Исатай Ағайынның басы еді Алтын ердің қасы еді, – деген жолдар тек «Ерулі атқа ер салмай» (86-бет) жинағында ғана  берілген. Сондай-ақ Мінкен де, мінкен, мінкен ер Бұл  сықылды неткен ер? – деген жолдағы «сықылды» сөзі «Ереуіл атқа ер салмай» жинағында  « секілді» (48-бет) деп орынсыз түзетілген. «Ереуіл атқа ер салмай» жинағындағы:  Көлденең жатқан Жайықтан Құралайдың күнінде Еркек қойдай бөлініп, – деген жолдар «Жыр-семсер» жинағында: Құралайдың күнінде Еркек қойдай бөлініп Көлденең жатқан Жайықтан, – деп беріліп, жыр жолдарының орны ауыстырылған. Осылайша,  ақынның біраз өлеңдерінде мәтіндік айырымдарды ұшырастырамыз. «Махамбеттің Жәңгірге айтқаны» /1984, 1985/ деген өлеңіндегі «Хан емессің , аярсың » деген  жетінші жолындағы «аярсың» сөзі 1974, 1989, 2003 жылғы жинақтарда  «аянсың» деп берілген.  Дұрысы – «аярсың» сөзі. Өйткені бұл сөз «Қазақ тілінің түсіндірме сөздігінде» (2008) «айлакер, қу,  көлгір адам» (80-бет) деген мағынада қолданылып тұр.  Сонымен, тұрақты мәтін қалыптастыру текстология ғылымында қаншалықты қиындықпен іске  асырылатыны белгілі десек те, Махамбет шығармаларының келесі басылымында әр жинақта әр түрлі  берілген сөздер мен сөз тіркестерінің, қалып кеткен өлең жолдары, артық сөздер және сөз ішіндегі  әріп (емле) қателерінің ең дұрысы өз қалпына келтірілсе деген ниет білдіреміз.    Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:  1 Бес ғасыр жырлайды. – Алматы: Жазушы, 1989. – 384 б.  2 Жеті ғасыр жырлайды. – Алматы: Жазушы, 2004. – 399 б. 3 Махамбет. Ереулі атқа ер салмай. – Алматы: Жазушы, 1974. – 140 б. 4 Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі/Жалпы ред. басқ. Жанұзақов Т. – Алматы: Дайк-Пресс, 2008. – 968 б.  5 Әбдіқалық К.С. ХХ ғасыр басындағы ақындар шығармаларының текстологиясы // Абай атындағы  ҚазҰПУ Хабаршысы. «Филология ғылымдары» сериясы. – 2016. – №4 (58). – Б.176-180.    К.С. Абдикалик 1 , М.А. Тулекова 2    1,2 Казахский государственный женский педагогический университет,  Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Филология ғылымдары» сериясы №4(62) 2017 ж.  149 г. Алматы, Казахстан    жүктеу 6,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз