Ереуіл атқа ер  салмай» деген 1-жолындағы «ереуіл» сөзі әр жинақта әр түрлі ( «ереулі»

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Филология ғылымдары» сериясы №4(62) 2017 ж. 
147
заман-ай, заман-ай» /1991/ жинақтарында 
«керіскідей»
, 
«жебені»
, 
«маңдайын»
, 
«айқайласа... 
байлаған»
, 
«ауыздай»
деп өзгертілген. Сонымен «керіскендей» сөзі әлде «керіскідей» сөзі дұрыс па? 
Негізінен 
«керіскедей»
деп қолданған орынды. Өйткені бұл сөз «Қазақ тілінің түсіндірме сөздігінде» 
/2008/ бар. Яғни, «келіскен, көз тартатын, үлкен» (390-бет) деген мағынада қолданылса, ал 
«шандозым» сөзінің екі мағынасы берілген: «Өрен, жүйрік, жеңімпаз» және «сұлу, көркем» (901-бет). 
1985 жылғы жинақта «шандозым – «кербезім» деген мағынада», «керіскендей – «керіске» деген 
мағынада, аң аты» (14-бет) деп көрсетілген. Сонда «шандозым» кербез, сұлу мағынасында алынса, 
онда көз тартатын кербез, сұлу жанды суреттейтін 
«керіскедей»
сөзінің қолданылуы жөн болмақ.
Сондай-ақ «ХҮІІІ-ХІХ ғасырлардағы қазақ ақындарының шығармалары» /1962/, «Үш ғасыр 
жырлайды» /1965/ жинақтарындағы «
Астына
тұрман болсам деп, Жұртына құрбан болсам деп» деген 
жолдардағы «астына» сөзі «Махамбет. Жыр-семсер» /1974/, «Бес ғасыр жырлайды» /1989/ жинағында 
«атына» 
деп өзгертілген. «Тұрман» сөзі «Қазақ тілінің түсіндірме сөздігінде» /2008/ «ер-тоқымның 
жабдығы» (825-бет) деп берілсе, онда «астына тұрман» емес, «атына тұрман» дегені дұрыс болмақ.
1985 жылғы жинақтағы өлеңнің 30, 31, 32, 33, 34-жолдары, яғни,
Еңселігі екі елі, 
Егіз қоян шекелі. 
Жараған теке мүшелі, 
Жауырыны жазық, мойыны ұзын, 
Оқ тартарға қолы ұзын, – деген жолдар «Жыр-семсер» /1974/, «Бес ғасыр жырлайды» /1984/, «Ай, 
заман-ай, заман-ай» /1991/ жинақтарында берілмеген.
Ақынның «Әрәйна» өлеңіндегі «Күшіген жүнді 

жүктеу 6,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: