Білім беру бағдарламасы мамандығы: Химиялық инжиниринг технологиясы

Химияның негізгі компоненттерін түсіндіру.

1.1. Ғылымның басты мақсаты жаратылыс туралы білім болып

табылатындығын түсіндіру.

1.2. Ғылыми білімдер мен теориялар болжамдар, дәлеледемелерді,

зерттемелерді жинау және түсіндірме беру қабілеті арқылы дамитынын

түсіндіру.

1.3. Жаңа дәлелдемелер айқындалғанда, ғылыми білім өзгеруі мүмкін екенін,

ал заңдар мен теориялар тексерілетінін және соңында қайта.

қаралатынын, бекітілетінін немесе қабылданбайтынын түсіндіру.

1.4. Тиісті түсініктерді, Халықаралық Бірлік Жүйесінің (БЖ) негізгі және

туынды бірліктерін және мәнді цифрларды пайдалану.

1.5. Ұқсастық теориясын пайдалана отырып, бірліктер арасында аударуды

жүзеге асыру.

1.6. Материяның қасиеттерін, оның ішінде жағдайлар мен физикалық

өзгерістерді, қоспалардың компоненттерін, атомдарды, элементтер мен

құрамдастарды, энергия мен салмақты сақтауды атап өту.

1.7. Металдар мен бейметалдардың эмпирикалық түсініктемелерін жазу.

1.8. Кезеңдік кестенің көмегімен атомдарды және иондарды, зарядтарды,

тұқымдастарды, кезеңдерді, элементтерді, өтпелі металдарды анықтау

1.9. Элементтердің белгілері мен атауларын пайдалану.

1.10. Электрондарды, протондарды, нейтрондарды, ядроларды, атомарлық

сандарды, изотоптарды, салмақты сандарды, иондарды, катиондарды

және аниондарды пайдалану.
Модуль 2. Материяның әралуандығы және химиялық байланыстар
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Құрылымды түсіндіру мен түсінудегі үлгілеудің, дәлелдеудің және теорияның, химиялық байланыстардың және иондық байланыстар қасиеттерінің рөлін сипаттау.

2.1. Иондық байланыстарға атаулар беру қағидаттарын еске түсіру.

2.2. Иондық байланыстардың формулалары неліктен нәтижесінде нөл болып

шығатын, жай және бүтін сандар ретінде көрсетілген иондардың

коэффициентіне жататынын түсіндіру.

2.3. Валентті электронды, электр қабылдамауды, иондық байланыстарды

және ішкі молекулалық күшті анықтау.

2.4. Иондық байланыстардың теориясын бекіту және түсіндіру үшін кезеңдік

жүйені және электрондардың нүктелі диаграммасын пайдалану.

2.5. Қарама-қарсы зарядтарлған иондарды бір уақытта тартқан кезде, иондық

байланыстың қалай пайда болатынын түсіндіру.

2.6. Иондық байланыстардың торларды қалыптастыратынын және осы

құрылымдардың байланысу қасиеттеріне (мысалы: балқу нүктесі,

ерігіштік, реакцияшылдық) ие екінгін түсіндіру.

Материяның газ тәріздес күйінің үлгілерін пайдалана отырып, молекулалық әрекетті түсіндіру.

3.1. Кинетикалық молекулалық теория жағдайларында табиғи және идеалды

газдардың әрекеттерін сипаттау және салыстыру.

3.2. Цельсия және Кельвин шкалалары арасында температураларды аудару

3.3. Көлемдердің бірігу заңын түсіндіру.

3.4. Бойль мен Чарльз заңдарының, бөлек және бірге идеалды газ (PV=nRT)

заңына қалай жататынын көрсету.
Модуль 4. Материялар ерітінділер, қышқылдар және негіздемелер түрінде
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Физикалық және химиялық қасиеттерді сипаттай отырып, ерітінділерді қарау.

4.1. Таза заттардың және қоспалардың дәрежелерін еске түсіру, және

гомогенді қоспалардың табиғатын түсіндіру.

4.2. Суда еритін заттардың неліктен химиялық өзгерістер үшін алдын-ала

қажетті шарттар болып табылатынын көрсететін, жанжы және жансыз

жүйелерден мысалдар жасау.

4.3. Химимялық байланыстардың күйзелуі мен құрылуын ескеріп, еруді

эндотермиялық немесе экзотермиялық процесі ретінде түсіндіру.

4.4. Электролиттер мен электролиттер еместерді айыра білу.

4.5. Ерітіндінің қоюлануын әртүрлі әдістермен, яғни бір литр ерітіндідегі

моль, салмақтағы пайыз және миллиондағы бөлшектер арқылы көрсете

білу.

мольде ерітіндінің қоюлануын есептеу және осындай қоюланудың

салмағы немесе көлемін анықтау.

4.7. Еріту кезінде пайдалану үшін, араласқан ерітінділердің қоюлығын және

ерітінді мен судың көлемдерін есептеу.

4.8. Ерітілу қабілетін және оған жататын факторларды анықтау:

температураны, қысымды және араласу қабілетін.

4.9. Баланс тұрғысынан қаныққан ерітіндіні, яғни ерітілудің және

кристалдануының тең коэффициенттерін сипаттау.

4.10. Кестенің мағынасына әсер ететін фактор – температураны ескеріп,

ерігіштік кестесін пайдалана отырып, бөлінетін заттардың пайда

болуын тексеру.

4.11. Ерітінділерді дайындауға және езуге қажетті ресімдер мен есептерді

сипаттау.

Теңдестірілген химиялық формалалардың әрекет етуші заттар мен өнімдердің арасындағы сандық қатынастарды қалай көрсететіндігін түсіндіру.

5.1. Реакцияның түріне негізделген, химиялық реакциялардың өнімдерін

болжау.

5.2. Атомдар, молекулалар және мольдер аспектісінде химиялық теңдеулердің

теңестірілуін еске түсіру.

5.3. Сандық және сапалық талдауды қарама-қарсы қою.

5.4. Теңестірілген иондық және таза иондық теңдеулерді салу, сондай-ақ су

ерітінділеріндегі реакцияларға қажетті бақылаушы-иондарды анықтау.

5.5. Ерітінділер мен газдардың гравиметриясын, стехиометриясын пайдалана

отырып, химиялық реакцияға түскен, реакторлардың және/немесе

өнімдердің сандарын есептеу.
Модуль 6. Термохимиялық өзгерістер
Оқудың нәтижесі:

Химиялық реакциялардағы энергетикалық өзгерістерін анықтау және түсіндіру.

6.1. Жылу алмасу талдауының қолдануын еске түсіру.

6.2. Күн сәулесінен пайда болған химиялық байланыстардағы

көмірсутегіндегі энергияның қалай сақталатындығын жалпы түсіндіру.

6.3. Химиялық реакция үшін энтальпияны және молярлық энтальпияны

түсіндіру.

6.4. Энергетикалық өзгерістері бар химиялық реакциялар үшін балансталған

теңдеулерді жазу.

6.5. Химиялық реакциялардағы энергетикалық өзгерістерді ұсыну және

есептеу үшін белгілерді пайдалану және түсіндіру.

6.6. Реакциялар тізіміндегі таза реакцияға арналған энергетикалық

өзгерістерді есептеуде Гесс заңын түсіндіру және пайдалану.

6.7. Кулон Заңы мен Ньютонның Дүниежүзілік тартылыс заңымен

көрсетілгендей, пропорционалды қайта тәуелділікті сапалық жіне сандық

арақатынаста саластыру.

6.8. Химиялық реакциялардағы энтальпияның өзгеруін анықтау үшін

калориметрдің мәліметтерін пайдалану.

6.9. Сұйық су және көмір қышқылды газ фотосинтезде реагенттер және

клеткалы тыныс алу өнімі болып табылатынын, және газ тәріздес су мен

көмір қышқылды газ ашық жүйедегі көмір қышқылының қышқылдану

процесінің өнімдері болып табылатынын анықтау.

6.10. Химиялық реакцияларды эндотермиялық немесе экзотермиялық

ретінде, сонымен қатар фотосинтез, клеткалы тыныс алу және көмір

қышқылының қышқылдану процестеріне қатысты жіктеу.

Қышқылдану - қалпына келу реакцияларының табиғатын түсіндіру.

7.1. Функционалдық және теориялық тұрғыдан қышқылдануды және

қалпына келуді анықтау.

7.2. Қышқылдану затын, қалпына келу затын, қышқылдану деңгейін,

жартылай реакцияны, өздігінен қышқылдануды, өздігінен қалпына келуді

түсіндіру.

7.3. Жартылай реакцияларды және/немесе қышқылдану деңгейін пайдалана

отырып, қышқылдану - қалпына келу реакциялары мен басқа

реакциялары арасындағы айырмашылықты тани білу.

7.4. Екі тіршілік ету жүйелеріндегі (яғни, клеткалы тыныс алу, фотосинтез)

күнделікті өмірде пайда болатын қышқылдану - қалпына келу

реакцияларындағы қышқылдану заттары мен қалпына келу заттарының

электрондарды жіберу процесін және жансыз жүйелерді, яғнт

коррозияны анықтау.

7.5. Тәжірибеге негізделіп алынған мәліметтерді пайдалана отырып,

қышқылдану және қалпына келу заттары күштерінің арақатынасын

салыстыру.

7.6. Қалпына келудің стандартты мүмкіншіліктеріне негізделген

қышқылдану-қалпына келу реакцияларының игерусіздігін болжау, және

осы болжамдарды тәжірибенің нәтижелерімен салыстыру.

7.7. Қалпына келу стандартты ықтимал кестесінен алынған жартылай

реакциялардың теңдеулерін пайдалана отырып, қышқылды және

бейтарап шешімдердегі қышқылдану - қалпына келу реакциялары үшін

қажет болған жағдайларда химиялық реакцияға түсетін қышқылдану

деңгейін анықтаудың қышқылдану - қалпына келу реакциялары туралы

беріген ақпаратты пайдалана отырып, жартылай реакциялардың

қарапайым теңдеулерін құру арқылы, теңдеулерді жазу және баланстау.

7.8. Қышқылдану - қалпына келу титрленуіне енгізілген заттардың тепе-

теңдігін анықтау үшін есептерді жасау.
Модуль 8. Органикалық байланыстардағы химиялық өзгерістер
Оқудың нәтижесі:

Органикалық байланыстарды заттың жалпы үлгісі ретінде оқып үйрену.

8.1. Органикалық заттарды карбонаттар, цианидтер, карбидтер және

көміртегінің оксидтері сияқты органикалық емес ерекшеліктерді тани

білетін, құрамында карбон бар заттар деп белгілеу.

8.2. Құрылымдық формуламен берілген, гидроқышқылды, күрделі эфирді

және галогенді функционалды топтардағы байланыстардың түрін

анықтау.

8.3. Құрылымдық изомерлерді сондай эмпирикалық формулалары бар, бірақ

құрылымдық формулалары әртүрлі байланыстарды анықтау, және

изомерлердің өзгеру қасиеттеріне қатысты құрылымдардың

арақатынасын орнату.

8.4. Гомологиялық қатарлар шеңберінде, сол сияқты әртүрлі функционалдық

топтары бар компоненттердің арасында алифатикалық

көмірсутегілерінің, хош иісті байланыстарының, спирттер мен карбонды

қышқылдар мысалдарының ерігіштігімен аумалы күйдегі нүктелерді

салыстыру.

8.5. Мұнайды қайта өңдеу, битумды қалпына келтіру сияқты табиғи қоспалар

мен ерітінділердегі органикалық байланыстарды ажырату үшін

қолданылатын физикалық, химиялық және технологиялық процестерді

(фракциондық тазарту және еріткіштің экстракциясы) жалпы сипаттау.

Химиялық тепе-теңдік жүйелерінде қарама-қарсы реакциялар балансы бар екенін түсіндіру.

9.1. Тепе-теңдік күйіндегі химиялық жүйеге қолданылатын тепе-теңдікті

анықтау және негізгі белгілерін көрсету, яғни, тура және қайта

реакцияның жылдамдығына тең тұйықталған жүйесі, қасиеттерінің

тұрақтылығы.

9.2. Тепе-теңдік күйіндегі жүйелер үшін химиялық теңдеулерді анықтау, жазу

және түсіндіру.
9.3. Ле-Шателье қағидаттарын сапалық түрде пайдаланып, температураның,

қысымның, көлемнің, қоюланудың немесе катализатордың қосылуының

саладарынан туындаған тепе-теңдік күйіндегі өзгерістерді есептеу және

осы өзгерістердің тепе-теңдік константына қалай әсер ететінін сипаттау.

9.4. Портондық (модификацияланған) қышқылдарды, су ерітінділерінде Н3О

+ (еркін шама) тудыратын заттар ретінде анықтау, және анықтаманың

шектеулі екенін біліп тану.

9.5. Протондық (модификацияланған) негіздерді су ерітінділерінде ОН –

(еркін шама) тудыратын заттар ретінде анықтау, және анықтаманың

шектеулі екенін біліп тану.

9.6. Бренстеда-Лоуридің қышқылдарын, протондардың донорлары ретінде

және негіздерін, протондардың акцепторы ретінде сипаттау.

• 
  Сыныпта талдау
  
• 
  Бағалау
  
• 
  Сабақтар бойынша тесттер
  
• 
  Өздігінен жұмыс
  
• 
  Зертханалық жұмыс
  

• 
  Электрондық оқулықтар
  
• 
  Үлестірме материалдар
  

5.1. Альберта Эдукейшн. Химиялық мәліметтер буклеті. 2003

5.2. Дженкинс, және басқалары. Химия (Альберта 20-30) Торонто, Oнтарио:

Нельсон. 2007

Астана 2012

«Мұнай-газ ісіне кіріспе» пәні студенттерді мұнай, газ және газконденсат кен орындары туралы негізгі мәліметтермен, мұнайдың және табиғи газдың физикалық-химиялық негіздерімен, сондай-ақ кен орындарын игеру негіздерімен таныстыру курсы болып табылады.

Модульдердің жалпы саны: 6

Сағаттар саны: 80

Кредиттер саны: 2.0

«Мұнай-газ ісіне кіріспе» пәнінің бағдарламасы білім ұйымының жұмыс бағдарламасын әзірлеу үшін негіз болып табылады.

Жұмыс білім беру бағдарламасын әзірлеу кезінде білім ұйымы, жұмыс берушілердің және жергілікті жағдайлардың талаптарын ескеретін, аймақтық компонентті жүргізу бөліміндегі бағдарламалық материалды оқу жүйелігіне негізделген өзгерістерді енгізуге құқығы бар.

Жұмыс бағдарламасын жүзеге асыру кезінде оқытудың жаңа технологияларын, электрондық оқу құралдарын, аудио және видео материалдарды, әдістемелік көрнекті құралдарды қолдану, сондай-ақ әртүрлі формаларды, оқу процесінің ұйымдастыру және бақылау әдістерін таңдау ұсынылады.

Арнайы пәндермен пәнаралық бірлесу студенттердің оқып үйренетін пәнін мамандық, келешек еңбек қызметі масштабтарында толық қабылдауын қалыптастырады, әртүрлі оқу бағдарламаларының өзара байланыстарын түсінуге көмектеседі.


2. Курстың мазмұны
Модуль 1. Мұнайдың, табиғи газдың және қабатты судың физикалық-химиялық қасиеттері
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Мұнайдың, табиғи газдың және қабатты судың негізгі физикалық және химиялық қасиеттерін түсіндіру, және осы білімдерді кен орындарын игеру және бұрғылау кезінде қолдану.

1. 
   Мұнайдың негізгі физикалық қасиеттерін оқып үйрену.
   
2. 
   Мұнайдың негізгі химиялық қасиеттерін оқып үйрену.
   
3. 
   Табиғи газдың негізгі физикалық қасиеттерін оқып үйрену.
   
4. 
   Табиғи газдың негізгі химиялық қасиеттерін оқып үйрену.
   
5. 
   Қабатты сулардың құрамы мен қасиеттерін оқып үйрену.
   

Мұнай мен газдың пайда болу негіздерін түсіну, кен орындарының пайда болу табиғатын түсіндіру.

2.1. Мұнайдың пайда болу негіздерін оқып үйрену.

2.2. Газдың пайда болу негіздерін оқып үйрену.

2.3. Қабат жинаушы, жинақтағыш тұтқыштар, кендер сияқты ұғымдарды

танып білу.

2.4. Кен орындарын түрлер бойынша жіктеу.

2.5. Жыныстардың құрамы мен қасиеттерін (кен орындарының тау-кен

геологиялық параметрлері, өткізгіштігі) оқып үйрену.

Кен орындарын іздеу мен барлаудың әртүрлі тәсілдерін түсіну және қолдану, іздеу-барлау жұмыстарының негізгі кезеңдерін сипаттау.

3.1. Ұңғыма, ұңғыманы бұрғылау ұғымдарын танып білу.

3.2. Бұрғылау ұңғымаларының мақсаттары мен тағайындалулары бойынша

жіктеу.

3.4. Іздеу кезеңі туралы білу және тану.

3.5. Барлау кезеңі туралы білу және тану.

3.6. Кен орынның өнеркәсіптік құндылығы туралы білу және тану.

3.7. Кен орындарының тау-кен геологиялық параметрлері туралы білу және

тану.

Мұнай мен газды өңдеу негіздерін танып білу, өңделетін өнімдерін және олардың айырмашылықтарын түсіну, мұнай өңдіру және газ өңдіру зауыттарының түрлерін жіктеу, сондай-ақ мұнай мен газ өңдірудің қазіргі жағдайын бағалау.

4.1. Өңделген мұнай өнімдері (отын, мұнай майлары, басқа мұнай өнімдері)

туралы білу.

4.2. Мұнай өңдеу кезеңдерін жіктеу.

4.3. Өңделетін мұнайды дайындау процесін сипаттау.

4.4. Мұнайдың алғашқы өңдеу процесін сипаттау.

4.5. Мұнайдың екінші өңдеу процесін сипаттау.

4.6. Мұнай өнімдерін тазалау процестерін сипаттау.

4.7. Мұнай өңдеу зауыттарының түрлерін жіктеу.

4.8. Өңделген газ өнімдері туралы білу.

4.9. Газ өңдеу зауыттарының негізгі нысандары туралы білу.

4.10. Компрессорлық әдісті сипаттау.

4.11. Абсорбциялық әдісті сипаттау.

4.12. Конденсациялық әдісті сипаттау.

4.13. Газфракциялау қондырғылары туралы білу.
Модуль 5. Мұнай және газ өңдірудегі ақпараттық технологиялар
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Мұнай және газ өңдеу саласындағы шешімдер үшін пайдаланылатын қазіргі бағдарламалық жасақтаманы таңдау және қолдану.

5.1. Бағдарламалық жасақтаманы және аппараттық бөлімнің талаптарын

анықтау.

5.2. Бағдарламалық жасақтаманы анықтау үшін Интернетті қолдану.

5.3. Бағдарламалық жасақтаманы орнату, мәліметтерді енгізу, мәліметтерді

өңдеу, есептер мен графиктерді құру.

5.4. Белгіленген уақытта мұнай және газ өңдіруде берілген кейстің шешімін

табу үшін, таңдалған бағдарламалық жасақтаманы пайдалану.

5.5. Түскен мәліметтерді талдау.
Модуль 6. Мұнайдың дүниежүзілік нарығы
Оқудың нәтижесі:

Дүниежүзілік нарықтағы мұнай мен газдың жағдайын, халықаралық сауданың ерекшеліктерін, мұнай бағаларын белгілеуде ОПЕК-тің рөлін түсіну.

6.1. «Дүниежүзілік мұнай және газ нарығы» ұғымын түсіну.

6.2. «Халықаралық сауда» ұғымын түсіну.

6.3. «ОПЕК» ұғымын және оның халықаралық саудадағы рөлін анықтау.

6.4. «Мұнай бағаларын белгілеу» және «газ бағаларын белгілеу» ұғымдарын

түсіну.
3. Оқыту әдістері:

• 
  Дәрісханада талдау
  
• 
  Студенттің өзіндік жұмысы
  
• 
  Дәріс
  
• 
  Практикалық жұмыс
  

• 
  Үлестірме материалдар
  
• 
  Жеке компьютер
  
• 
  Интернет
  

5.1. SamuelA.VanVactor. Introduction to the Global Oil&Gas Business, Penn

Well Corporation, Tulsa, Oklahoma, АҚШ. 2010.

5.2. Martin S.Raymond, William Leffler. Oil and Gas Production in Non-

Technical Language. Penn Well Corporation, Tulsa, Oklahoma, АҚШ. 2006.

5.3. А.А.Коршак, А.М. Шаммазов. Мұнай-газ ісінің негіздері, Дизайн

Полиграф Сервис. Уфа. 2005.