№
|
Өңдеу шарасы (варианттар)
|
Машиналар және құралдар маркасы
|
Қолдану жағдайы, өңдеу тереңдiгi мен кезеңi
|
Күзде өңдеу
|
1
|
Сыдыра жырту+ жырту
|
ЛДГ-10+
ПН-8-35
|
Ылғалдылығы жеткiлiктi жағдайда дәндi және отамалы дақылдардан кейiн аз жылдық арамшөптермен ластанса 5-6 см тереңдiкке сыдыра жырту; атпатамырлары таяз орналасатын атпатамырлы арамшөптермен ластанса (жатаған бидайық және басқа) 12-14 см-ге екi рет (танаптың тiгiнен және көлденеңiнен) сыдыра жырту; жыртылатын қабат тереңдiгiне сыдыра жыртқаннан соң 12-14 күн өткен соң жырту.
|
2
|
Жырту+ сыдыра жырту+ мәдени жырту
|
ПН-4-35+ ЛДГ-10+
ПН-4-35
|
Ылғалдылық жеткiлiктi жағдайда арамшөптердiң атпатамырлары терең орналасса (жауқияқ ж.б.) атпатамырларды топырақтың бетiне аудару үшiн орғаннан кейiн бiрден жырту; атпатамырларды турау үшiн сыдыра жырту; арамшөптер өскен соң оларды топыраққа егiзу үшiн 25-27 см-ге жырту
|
3
|
Жырту
|
ПН-4-35
ПН-8-35
|
Ылғалдылық жеткiлiктi жағдайда орудан кейiнгi кезеңi қысқа және суық болған жағдайда жыртылатын қабат тереңдiгiне. Ылғалдылық жеткiлiктi жағдайда отамалы дақылдардан кейiн арамшөптерден таза танаптарда жыртылатын қабат тереңдiгiне.
|
4
|
Терең қопсыту
|
КПГ-250
ПГ-3-5
|
Жел эрозиясы бар аймақтарда тығыздалған, қатты ластанған ылғалды топырақта 25-27 см
|
5
|
Тiлу
|
ПЩ-3-5
|
Беткейлерде арамшөптер болмаса
|
6
|
Жазықтiлгiштi культивация
|
КПШ-9
КПШ-11
|
Жел эрозиясы бар аймақтарда салыстырмалы борпылдақ топырақтарда атпатамырлы және тамырсабақты арамшөптер болмаса 12-16 см-ге өңдеу
|
7
|
Сыдыра жырту мен культивация
|
ЛДГ-10
немесе
КПШ-9
|
Арамшөптерден таза танаптарда түйнектiлердi жәнен тамыржемiстердi жинағаннан кейiн, құрғақ ауа-райы жағдайында 14-18 см культивация; ылғалдылық жеткiлiктi жағдайда 12-14 см сыдыра жырту
|
8
|
Терең қопсыту мен тырмалау
|
КПГ-250
(ПГ-3-5)+
БИГ-3
(БМШ-15)
|
Жел эрозиясы бар аймақта аралас типтi ластанғанда (көпжылдықтар+қарасұлы) 25-27 см терең қопсыту, шабуыл бұрышы 8-120 болғанда 6-8 см тырмалау. µзақ және жылы күз жағдайында тырмалау және арамшөпер көктегенде терең қопсыту немесе жырту (ылғалды аймақтарда).
|
9
|
Тырмалау
|
БМШ-15
|
Борпылдақ, жеңiл топырақтарда азжылдық арамшөптермен ластанса әсiресе қарасұлымен, 6-8 см тереңдiкпен шабуыл бұрышы 8-120
|
10
|
Жартылай пар типiмен сыдыра жырту+ жырту+ қопсыту
|
ЛДГ-10
(БДН-3)+ ПН-4-35+
КПС-4
|
Вегетациялық кезеңi қысқа дақылдарды орған соң (көк жемге немесе пiшенге бiр жылдық және көп жылдық шөптер) ылғалы жеткiлiктi жағдайда
|
|
б) екi рет дискiлеу+жырту+(егер уақыт жеткiлiктi болса және арамшөп-тер өнсе)
жыртқан-нан кейiн қопсыту
|
ЛДГ-10
(БДН-3)+ ПН-4-35
(КПС-4)
|
Көп жылдық шөптен кейiн атпатамырлы арамшөптермен қатты ластанған танаптарда дақылдарды орғаннан кейiн 10-12 см дискiлi сыдыра жыртқышпен өңдеу, екiншiсi арамшөптердiң өскiндерi пайда болғаннан кейiн 18 см тереңдiкке түрендi сыдыра жыртқышпен өңдеу, арамшөп тағы пайда болған соң жыртылатын қабат тереңдiгiне жырту
|
|
в) дискiлеу+ терең қопсыту
|
БДН-3+
КПГ-250
(ПГ-3-5)
|
Солтүстiк Қазақстанның далалы аймақтарында, эрозиялы процесстер бар жағдайда көп жылдық шөптердiң тығыз шымын 8-10 см тереңдiкке дискiлеу және 25-27 см терең қопсыту
|
|
г) жазық тiлгiштi қопсыту
|
ОПТ-3
|
Солтүстiк Қазақстанның далалы аймақтарында жеңiл топырақтарда көп жылдық шөптердiң шымдары тығыз болмаса 6-8 см-ден 14-16 см-ге дейiнгi тереңдiкке культивация
|
|
д) культивация+терең қопсыту
|
ОПТ-3+
ПГ-3-5
(КПГ-250)
|
Қазақстанның далалы аймағында 8-10 см тереңдiкке 1-2 культивация және 25-27 см терең қопсыту.
|
Ерте көктемде өңдеу
|
11
|
Тырма-лау
|
БИГ-3
БМШ-15
ЗБТС-1,0
|
Күзде тырмаланбаса, әсiресе сүдiгер тоң кесектi болса аңыздың үстiнен инелi тырмамен, аударып жыртқан сүдiгерде 4-5 см тереңдiкке инелi тырмамен өңделедi
|
12
|
Ерте көктемде өңдеудiң қажетi жоқ
|
|
Арамшөптердiң тұқымдарын топыраққа енгiзу үшiн күзде тырмалау жасалған танаптарда
|
13
|
Тығыздау
|
3КК-6А
|
Борпылдақ езiлмейтiн топырақтарда көктем жылы және құрғақ болса егер топырақтағы ылғал қоры аздау болса
|
Себу алдындағы топырақты өңдеу
|
14
|
Аралық өңдеу+ себу алдындағы қопсыту +
Себу
|
ОП-8
(ЛДГ-10)
+ОП-8
(ЛДГ-10)+
СЗС-2,1
|
Көктем ерте және жылы болғанда, топырақ қатты ластанғанда кеш себiлетiн жаздық дақылдар себу алдында; топырақ ылғалдылығы аз болса культивация жасайды, топырақ ылғалды болса сыдыра жырту жасайды, культивациядан кейiн құрғақ ауа-райында шығыршықты таптауыштармен тығыздау керек
|
15
|
Себу алдында-ғы қопсыту +себу
|
ОП-8
(ЛДГ-10)+
СЗС-2,1
|
Ластанған топырақтарда жазғы ерте дақылдарды себу алдында
|
16
|
Себу алдында-ғы өңдеусiз себу
|
СЗС-2,1
|
Арамшөптерден таза танаптарда егер топырақ қажеттi борпылдақ болса (әдетте сүр танаптан кейiн себу
|
1. Топырақты өңдеу деген не және өсiмдiк өмiрiне ол қалай әсер етедi?
2. Топырақты өңдеу қандай мiндет атқарады?
3. Топырақты өңдегенде қандай технологиялық операциялар жасалады?
4. Топырақ өңдеудiң қандай әдiстерi бар?
5. Топырақтың физикалық-механикалық қасиеттерiне не жатады?
6. Топырақ өңдеуге физикалы0-механикалық қасиеттердiң қандай қатынасы бар?
7. Топырақтың физикалық пiсуi деген не және оны қалай анықтайды?
8. Жел эрозиясы бар аймақтарда топырақ өңдеудiң өзіне тән қандай ерекшелiктерi бар?
9. Топырақты өңдеу құралдары мен әдiстерiн таңдауында қандай жағдай анықтайды?
11. Қандай өңдеулер беткi және таяз деп саналады?
12. Топырақты арнайы өңдеудiң қандай әдiстерi бар?
13. Топырақты минималды өңдеу деген не және оның бағыттары?
14. Беткейлi жерлерде топырақты өңдеудiң қандай ерекшелiктерi бар?
15. Жел және су эрозиясы бар жер аймақтарда көпжылдық шөптерден кейiн топырақты қалай өңдейдi?
16. Топырақтың жыртылатын қабатын тереңдетудiң қандай әдiстерi бар?
17. Топырақ өңдеу жүйесi деген не?
