Өсiмдiк қалдықтарының гумификация коэффициенттерi

Жоспарланған өнiмдiлiкте азот шығымын жаздық бидай өнiмдiлiгiн (1,5 т/га) 1т өнiммен (46) азот шығымына және орта құмбалшықты топырақтан азотты қолдануының түзету коэффициентiне (1,0) және дақылға (1,2) көбейту жолымен санайды:

1,5х46х1,0х1,2=82,8 кг

Топыраққа түсетiн азот мөлшерiн санайды.

А) минералды тыңайтқыштардан- егер бидай сүрi танаптан кейiн себiлсе азот тыңайтқыштарын енгiзудiң қажетi жоқ.

Б) өсiмдiк қалдықтарынан. Бiрiншiден жаздық бидайдың өсiмдiк қалдықтарының мөлшерiн регрессия теңдеуiнiң көмегiмен анықтау.

У=0,54х1,5+1,01=1,78 т.

(1,5 – жаздық бидайдың өнiмдiлiгi, т/га)

содан кейiн топыраққа түскен азоттың келуiн санаймыз

1,78х0,015х0,5=0,013 т немесе 13 кг

(1,78 - өсiмдiк қалдықтарының мөлшерi, т; 0,015 немесе 1,5% - өсiмдiк қалдықтарындағы азот мөлшерi; 0,5 немесе 50% өсiмдiк қалдықтарынан азотты қолдану коэффициентi).

Сонымен өсiмдiк қалдықтарынан 13 кг азот келiп түседi.

Топырақ қарашiрiгiнiң минерализациясы арқылы қайтарылатын азот тапшылы5ын табады: 82,8-13,0=69,8 кг.

Минерализацияланған қарашiрiктiң мөлшерiн азот тапшылы5ын 10-ға көбейтумен анықтайды (қарашiрiктегi көмiртегi мен азот салыстырмасы): 69,8х10=698кг.

Жаздық бидайдың вегетациялық кезеңiндегi жаңадан пайда болған қарашiрiк мөлшерiн санайды: 1,78х0,45х0,2= 0,16т =160 кг

(1,78 - өсiмдiк қалдықтарының мөлшерi, 0,45 немесе 45% өсiмдiк қалдықтарындағы көмiртек мөлшерi, 0,2 немесе 20% гумификация коэффициентi).

Қарашiрiк балансын анықтау – жаңадан пайда болған қарашiрiк мөлшерiнен минерализацияланған қарашiрiк мөлшерiн алып тастайды: 160-698= -538 кг

Осы әдiс бойынша ауыспалы егiстердегi басқа дақылдардың астында қарашiрiк балансын санайды.

Азот шығымы 1,2х46х1,0х1,2=66,2 кг

Азот кiрiсi:

А) минералды тыңайтқыштардан (сүрi танаптан кейiнгi екiншi бидайға 30 кг/га натрий селитрасы енгiзiлдi) 30х0,5 =15 кг.

Б) өсiмдiк қалдықтарынан: у= 0,54х1,2+1,01= 1,66 т

1,66х0,015х0,5 =0,012 т немесе 12 кг

жалпы азот кiрiсi: 15+12 =27 кг

азот дефицитi болады 66,2-27= 39,2 кг.

Минерализацияланған қарашiрiк мөлшерi 39,2х10 =392 кг

Жаңадан пайда болған қарашiрiк мөлшерi:

1,66 х 0,45х0,2=0,149т=149,4 кг

қарашiрiк балансы: 149,4-332=-242,6 кг.

Азот шығымы: 1,2х27х1,0х1,2 =38,9

Минералды тыңайтқыштардан азоттың кiрiсi (40 кг тыңайтқыш енгiзiледi) 40х0,5= 20 кг

У= 0,54х1,2+1,01 =1,66 т

1,66х0,015х0,5 =0,012 т немесе 12кг

жалпы азот кiрiсi: 20+12= 32 кг

азот тапшылы5ы: 38,9-32 =–6,9 кг

минерализацияға ұшыраған қарашiрiк: 6,9х10= 69 кг

қайтадан пайда болған қарашiрiк мөлшерi: 1,66х0,45х0,2 =149,4 кг

қарашiрiк балансы: 149,4-69 =80,4

ауыспалы егiсте қарашiрiк балансын санайды:

(-538)+(-92,6)+(80,4) =-550,2 кг

Тапшылықсыз қарашiрiк балансын қамтамасыз ету үшiн 15 т/га көң енгiзу керек: 550,2:37,5=15 т/га (37,5 – 1 т төсенiштi көңнен пайда болған қарашiрiк саны).