-сурет.  Ерте жастағы балалардың дене салмағын анықтау

Салмағын ҿлшеп тҧрған адам салмақ ҿлшегіштің алдындағы гирлерді жылжытып 
тексеріп, кҿрсеткіштерді гир тҧрған сызық бойынша жазып алады. Кҿрсеткіштен 
жаялықтың салмағы шегеріледі. 
Ересек балалардың салмағы арнайы медициналық таразыда ҿлшенеді: салмағын 
ҿлшеп алып тҿселінген жаймаға жалаң аяқ, киімсіз баланы тҧрғызады: ҽрі қарай ҿлшеу – 
дҽл алдындағыдай, кҿрсеткіштен жайманың салмағын шегерген соң жазылады. 
Кеуде қуыс шеңберін тыныштық кезінде, терең демалған жағдайда, демін 
жібергеннен кейін, ал кішкентай балаларды тек тыныш кезінде ҿлшейді 
(4-сурет) 
4-сурет.
 Кеуде қуысының шеңберін өлшеу. 
Екі қолын жайып тҧрған баланың жауырын бҧрышының астынан сантиметрлік 
таспаны ҿткізіп, қолды тҿмен тҥсіргізеді. Сосын таспаны сҥт безінің маңай дҿңгелекшеле-
рінің тҿменгі жиегімен жҥргізеді. Ересек қыздарда сҥт безінің жоғарғы жағындағы 
қабырғамен, яғни кеуде терісінің сҥт безіне ауысатын жерінен, ҿлшейді. Баланың иығын 
кҿтермеуін, қолын қозғамауын қадағалау қажет. Ҿлшеп жатқанда таспаны жҧмсақ 
тканьдерді сҽл қысыпқырап тҧратындай етіп тарту керек. 
Бас шеңберін отырғызып немесе жатқызып, сантиметрлік таспамен ҿлшейді: желке 
шҥйелері мен қастың ҥстіндегі доға аралықтарымен таспаны оң жақ самайдан айналдыра 
ҽкеліп, сол жаққа қарай маңайға жеткізе ҿлшейді 
(5- сурет). 
Іш шеңбері – кіндіктің немесе іштің шығыңқы тҧсынан таспамен кесе кҿлденең 
ҿлшейді 
5-сурет.
 Бас шеңберін өлшеу 
 
1.2. 8. Д ЕНЕ Д АМУЫН ЦЕНТИЛЬДІ К БАҒАЛАУ
 

Баланың денесінің дамуының ҽртҥрлі кҿрсеткіштерінде байқалатын тҥрленулерді 
ескере отырып, қалыпты кҿрсеткіштерді анықтау керек. 
Дене дамуын бағалау ҽдістері ҿте кҿп. Практикалық жағдайда кҿбіне 2 ҽдіс қолданы-
лады: параметриялық немесе сигмальды жҽне параметриялық емес немесе центильды. 
Ҽдетте, антропометриялық ҿлшеулердің қорытындыларын бағалау ҥшін клиникалық 
тҽжірибеде орташа кҿрсеткіш (М) деген тҥсінік қолданылады. Балалар денесінің дамуын 
орташа арифметикалық сигмальды ауытқу 
(σ-сигма) 
негізінде бағалауда бес топ болып 
бҿлінеді. 
Дамудың орташа деңгейі деп орташа арифметикалық мҿлшерден (М) ауытқы –1 сигма 
мен +1 сигманың аралығында болған жағдайда айтамыз (М± 1 сигма).
Дамуы орташадан жоғары
–
М +1σ 
– 
2σ 
Дамуы жоғары (биік)
–
М
+ 
2 σ 
- 
дан жоғары
Дамуы орташадан тӛмен
–
М 
–
 1 σ 
- 
2 σ 
Дамуы тӛмен (аласа)
–
М 
– 
2 σ -ден тӛмен.
Баланың денесінің дамуын бағалағанда 
1σ 
тиісті кҿрсеткіштің (салмағы, ҧзындығы, 
кеуде жҽне бас шеңбері) 10%-ына тең деп алуға болады. 
Баланың денесінің дамуын центильдік ауытқулар тҽсілімен бағалау ҥшін центильдік 
кестелер пайдаланылады. Центильдік кестелер бойынша сау балалардың белгілерінің 
орналасуын дҽлірек анықтайды; кҥнделікті жҧмысқа пайдалануға қолайлы жҽне қарапайым 
болып келеді. 
Центильдік кестелер коридорлары ҽртҥрлі жастағы ҽр жынысты балалардың белгілі 
бір пайызының (центилінің) сандық шекара белгілерін кҿрсетеді. Мҧнда орта немесе 
қалыпты шартты сандар ҥшін беріліп отырған белгілі жастағы жҽне белгілі жынысты сау 
балалардың жартысына сҽйкес келетін сандарды пайдаланады. Ол 25 пен 75 центиль 
аралығы. Толық тҥрінде центильді шкалалар тҿмендегідей болады: ол балалардың жастық 
жыныстық топтарында одан тҿмен тек қана 3, 10, 25, 90 жҽне 97% жағдайда ғана 
кездесетін, белгілі мазмҧнын кҿрсететін; 6 цифрдан тҧрады. Сандар арасындағы ашық жер 
(аймақ немесе «коридор») балалар топтарының 3%-ына (0-ден 3 центильге дейінгі аймақ) 
немесе 7% (7 центильге дейін) немесе 15% (10-нан 25-ке жҽне 75-тен 90-ға дейінгі 
центильді аймақ) немесе бҥкіл жастық-жыныстық топтардың 50% (25-тен 75 центильді 
аралығы) анықтайтын аралықпен ҽртҥрлі белгінің мазмҧнын кҿрсетеді. Коридордың қай 
жерде орналасуына байланысты дҽрігерлік қорытынды жасалынады. Мынадай варианттар 
болуы мҥмкін 
(2-кесте): 
2 КЕСТЕ 

жүктеу 10,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: