Балашт ҥ с І п қ алие в б а л а л а р а у р у л а р ы о қ у л ы қ Ақтӛбе 1 4

№ 6 аймак немесе «коридор» 
(90-нан 97 центильге дейін) 
«жоғары сандар» аймағы сау балалардың арасында 7% 
жағдайларда кездеседі. Медициналық қорытынды басқа
мҥшелер мен жҥйелердің белгілеріне байланысты шешіледі. 
ЖАСҚА БАЙЛАНЫСТЫ ТОПТАРДЫҢ ҚҦРЫЛУ ТҼРТІПТЕРІ
Бағалау кестелерін пайдалану ҥшін баланың толық жасын анықтап, оны қажетті топқа 
келтіру керек. 
Бір жасқа дейінгі баланың жасы: 
1
ай — 16 кҥннен – 1 айда 15 кҥнге дейін. 
2
ай — 1 ай 16 кҥннен – 2 ай 15 кҥнге дейін. 
3
ай — 2 ай 16 кҥннен – 3 ай 15 кҥнге дейін,
жҽне одан ҽрі 12 айға дейін де осылай. 
Бір жастан 3 жасқа дейін (36) ай: 
1
жас 5 ай (18 ай) — 1 жас 3 айдан – 1 жас 8 ай 29 кҥнге дейін. 
2
жас (24 ай) — 1 жас 9 айдан – 2 жас 2 ай 29 кҥнге дейін. 
2,5 жас (30 ай) — 2 жас 3 айдан – 2 жас 8 ай 29 кҥнге дейін. 
3
жас (36 ай) — 2 жас 9 айдан – 3 жас 29 кҥнге дейін. 
Ҥш жастан жоғары жылдың интервалдары бойынша: 
4
жас — 3 жас 6 айдан – 4 жас 5 ай 29 кҥнге дейін. 
5
жас — 4 жас 6 айдан – 5 жас 5 ай 29 кҥнге дейін
жҽне осылайша ҽрі қарай есептелнеді.
МЫСАЛДАР:
 
СОМАТОТИПТІ АНЫҚТАУ
Р. Н. Дорохов пен М. М. Баурах схемалары бойынша сау балалар (семіру жҽне 
гипотрофия белгілері жоқ) дене даму деңгейі бойынша 3 тҥрге бҿлінеді: микросомальды, 
мезосомальды, макросомальды. Баланың қай тҥріне жататыны дене ҧзындығы, салмағы 
жҽне кеуде шеңберінің центильды шкала бойынша аймақ немесе «коридорларының» реттік 
сандарының қосындысына байланысты аныкталады. Осы қосынды кҿрсеткіштері 10-ға 
дейін болған балалар микросомальды (орташадан тҿмен), 11
–
15 аралығындағы 
мезасомальды (орташа) жҽне 16–21 аралығындағы макросомальды даму деңгейінде деп 
есептелінеді. Яғни, Л. 9 балл жинаған, Н. 18 балл жинаған. Демек, Л. дене дамуының 
микросомальды, ал Н. макросомальды тҥріне кіреді. 
ДАМУДЫҢ ТЕПЕ-ТЕҢДІГІН (ГАРМОНИЯЛЫҒЫН) АНЫҚТАУ
Бҧл да центильді кестелердің кҿрсеткіштері бойынша анықталады. Егер аймақ 
(коридор) бойынша 3 кҿрсеткіштің ҥлкенімен кішісінің айырмашылығы 1-ден аспаса – 
тепе-тең (гармониялық) даму, егер 2 болса – тепе-теңдіксіз (дисгармониялы), ал егер одан 
жоғары болса – ҿрескел тепе-теңдіксіз (дисгармониялы) даму деп табылады. Л. атты балада 
тепе-теңдіксіз (дисгармониялық) даму, яғни кеуде қуыс шеңберінің жҽне бойының 
айырмашылығы 2-ге тең. Л. атты қыз балада тепе-теңдікпен (гармониялық) даму, яғни 
барлық бағалары 6, айырмашылығы 0. 
ДЕНЕ САЛМАҒЫ МЕН ҦЗЫНДЫҒЫНЫҢ ҾЗАРА ҚАТЫНАСЫН АНЫҚТАУ 
Шамамен баланың қоңдылығын білуге мҥмкіндік береді. Арнайы топтағы кестелер 
пайдаланылады. Бҧл кестелер ҽртҥрлі жастағы топтарда кеңінен қолданылады. Кестелердің 
жолдары дене салмағының центильді қатарының белгілі ҧзындығы мен бойға қатысатын 
болып табылады. Жоғарыда келтірілген мысалдардағыдай бҧл жағдайда табылып отырған 
салмақ саны бірінші коридорда (3 центильге дейін) болса – «ҿте темен» қоңдылық 
(тамақтану), 2 коридор тҧсында болса (3-тен 10 центильге дейін) – «тҿмен» жҽне 3 коридор 
тҧсында болса – ортадан тҿмен қоңдылық деп есептелінеді жҽне т. б. Салмақтың 

Age (Completed weeks or months)
L
e
n
g
th
(
c
m)
Length-f or-age BOY S
Birth to 6 months (z-scores)
-3
-2
-1
0
1
2
3
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13
3
4
5
6
W eek s
Months
45
50
55
60
65
70
45
50
55
60
65
70
Жасы (толы
қ апталар немесе айлар
)
Д
ен
е 
ұзы
н
д
ы
ғы
(
см
)
апталар 
айлар 
статистикалық антропометриялық бағасы тамақтанудың клиникалық бағалануымен дҽл 
келетінін ҧмытпау керек. 
Сонымен, Л. атты ер баланың
кесте
бойынша бойы № 4 коридорға (25–75 центиль) 
кіреді, яғни «орташа» немесе бойы қалыпты болып есептелінеді. Ал, Н. атты қыз баланың 
салмағы 
кесте
бойынша № 6 коридорға (75–90 центиль) кіреді, яғни ортадан жоғары. 
ДЕНЕ ҦЗЫНДЫҒЫ МЕН КЕУДЕ ҚУЫСЫНЫҢ ҾЗАРА ҚАТЫНАСЫН АНЫҚТАУ 
ДДҦ ҧсынған антропометриялық стандарттарда жас арасының стандарттарында ер 
балаларда 145 см-ге дене ҧзындығы қолданса, қыз балаларда 137 см дене ҧзындығы 
қолданылады. Сондықтан центильдік кестелерде дене салмағын ҧзындығы бойынша 
бағалау ҥшін дене ҧзындығы 140–145 см-ге дейін ғана берілген. Одан ҥлкен мектеп 
жасындағы балалар ересек адамдар ҥшін қолданылатын коэффициент, яғни, дене салмағы 
индексі (ДСИ) немесе «Кетле-2 индексі» қолданылады. 
Дене салмағы, (кг) 
ДСИ = ————---------------- 
Дене ұзындығы (м 
2
) 
 

жүктеу 10,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: