ТУЫЛҒАННАН 6 АЙҒА ДЕЙІН (Z-КӚРСЕТКІШІ)

Дҽрігер практикалық ісінде ми мен жҧлынның даму кезінде қандай негізгі 
сатылардың ҿтетінін дҽл біліп, оның қандай ҿлшемдері қалыпты жағдайға, қайсысы 
патологияға жататынын айыра білуі қажет. 
1.3.1. Н Е РВ Ж ҤЙ ЕСІНІҢ АН АТ О МИЯЛЫҚ -ФИЗИОЛ ОГИЯЛЫҚ 
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 
Жаңа туған нҽрестенің миы ҥлкен, аумақты болып келеді. Салалары мен қатпалары ірі 
болады, бірақ аласа жҽне тайыз болып келеді. Ҧсақ қатпарлар негізінен сҽби туғаннан кейін 
пайда болады. Маңдайлық бҿлігінің кҿлемі ҥлкен кісінікімен салыстырғанда кҿп кіші, ал 
желкелік бҿлігі, керісінше, ҥлкен. Мишық ҽлсіз дамыған, жҧқа болады, жарты мидың 
кҿлемі кішкентай жҽне жоғарғы қатпарлары да сондай болып келеді. Бҥйір қарыншалары 
ҿте ҥлкен, кең болады. 
Жаңа туған нҽрестенің миының сҧр заты ақ заттан нашар бҿлінген, яғни нерв клетка-
лары негізінен ақ затта орналасады. Жасқа байланысты орналасу топографиясы, тҥрі, 
салалардың, қатпарлардың саны мен кҿлемі ҿзгереді. Ҽсіресе, бҧл процесстер алғашқы 
бірінші жылда қарқынды жҥреді. Сонымен, мидың жарты шарларының аумағы 10–11 
жасқа келгенде 1,2 есе, сайлардың ҧзындығы 2 есе, қабық кҿлемі 3,5 есе ҥлкейеді екен. 
Бала неғҧрлым жас болса, соғҧрлым нерв жҥйесінің ҿсу қарқыны тез жҥреді. Ҽсіресе, 
бірінші 3 айда ҿте тез ҿседі. Нерв клеткаларының жіктелуі 3 жасқа дейін жҥреді, ал мидың 
қабығы 8 жаста қҧрылысы бойынша ересек адамның ми қабығына ҧқсас болады. 
Ми қабықтары пайда болған кезде ми қарыншалары да қалыптаса бастайды. Оң жҽне 
сол мидың жарты шарларында І жҽне II қарыншалар анықталады. (Бҥйірлі, сопақша мида – 
ІІІ қарынша). Орталық мидағы қуыстар каналға, 
U 
жҥргізгішке (сильвив) айналады. 
Нерв жҥйесінің даму барысында мидың қҧрамында да ҽжептҽуір ҿзгерістер болады 
. 
Судың мҿлшері азайып, белок, нуклеин қышқылы, липопротеидтер ми қҧрамында кҿ-
бейеді. Липопротеидтердің кҿбеюі тек мидың ақ затында байқалады. Ол ондағы жҥріп 
жатқан миеленизацияланудың 50%-ын қҧрайды. Бірінші жылы мидың ақ затында липидтің 
жалпы мҿлшері 3 есе, церебрезидтер 10 есе артады. Ал, лецитиннің мҿлшері негізінен 
ҿзгермейді. Баланың ҿсу барысында ми тканінде белоктың жиналу процесі одан ҽрі жҥре 
береді. 
5 айға дейін мидың бҥкіл қуыстары тҧйық жҥйе тҥрінде болады да, «физиологиялық 
гидроцефалияның» пайда болуына ҽсерін тигізеді. Тек 5–6 айда 3-ші тесік (Мажанды жҽне 
Лушки) пайда болғаннан кейін, ликвор мидың сырткы бетіне тарала бастайды. 
Мидың 3 қабығы болады: қатты 
(durа mаtег),
торлы 
(аrасһnоіdа)
жҽне жҧмсақ (ріа 
mаtег). Жаңа туған сҽбиде мидың қатты қабығы жҧқа, бас сҥйек негізінін сҥйектеріне 
жабысқан болып келеді. Ересек адамдармен салыстырғанда кҿк тамыр қуыстары жҧқа 
қабатты жҽне жіңішкелеу. Жҧмсақ жҽне торлы қабықтары ҿте жҧқа, субдуральды, 
субарохноидальды кеңістіктер кішкене болады. 
Жҧлын бойында екі жуандау жері болады – біреуі мойын, екіншісі бел бҿлігінде. Осы 
жерлерден кҿптеген қуатты тҥбірлер шығады. Олар кол мен аяқтың шеттік нервтерін 
қҧрайды. Жҧлында, ми сияқты, 3 қабықпен оралған. Ҧрықтың 4-ші айлығында жҧлынның 
ҽрбір сегменті алдыңғы жҽне артқы тҥбірлер жҧбымен аттас омыртқаның тҧсына сҽйкес 
келеді, ал жҧлын жҧлын каналында орналасады. Оның тҥбірлері омыртқалар арасында 
тесіктен тҥбірлер тҥзеп шығады. Ҧрықтың, ал кейін баланың ҿсуіне байланысты, жҧлын 
каналы, жҧлынға қарағанда, тезірек ҿседі. Сонымен қатар, жҧлын сегменттері мен 
омыртқалардың қалпы ҽжептҽуір ҿзгерістерге ҧшырайды. Жаңа туған сҽбидің жҧлыны III 
бел омыртқаның тҿменгі жиегіне жетеді, ал ересек кісінікі – II бел омыртқаның жоғарғы 
жиегінің тҧсында орналасады. Бірақ, тҥбірлер бҧрынғысынша омыртқа аралық тесіктерден 
шығатын болғандықтан, осыған сҽйкес тҥбірлердің бҿлінген жері мен омыртқа каналынан 
шығатын жерге дейінгі жолы ҧзарады (ҽсіресе тҿменгі бел, сегізкҿз бҿлігінде). Бҧл жерде 
ол «ат қҧйрығын» (
Саudа еguіnа
) тҥзейді. 

Жҧлынның салмағы жҽне басқа мҿлшерлерінің арту қарқыны, миға қарағанда, жҽйлау 
болып келеді 
.
Жҧлынның салмағы 10 айлығында 2 есе, 3–5 жаста 3 есе арытады. Жҧлын ҧзындығы 
7–10 жаста екі есе арытады. 
Жҧлын пункциясын (тесуін) мандреналы инемен 3 жасқа дейінгі балаға бҥйіріне 
(қырына) жатқызып, ал ҥлкен балаларға отырғызып жасайды. Арқасын доға сияқты иеді. 
Мықын сҥйектерінің жота сызықтарын қосады 
(7-сурет). 
Осы сызықтың омыртқамен 
тҥйісетін жері III–IV омыртқа аралығына сҽйкес келеді немесе бір омыртқа жоғарыға, II 
жҽне III бел омыртқалар аралығына сҽйкес келеді.
Жҧлын сҧйығының қалыпты қысымы су бағанасымен есептегенде, 100–120 мм 
деңгейінде болады. Сҧйық минутына 20–40 тамшыдан, аздап тамады. Ликвор қҧрамының 
алғашқы 6 айда ҿз ерекшеліктері болады. 

жүктеу 10,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: