Балашт ҥ с І п қ алие в б а л а л а р а у р у л а р ы о қ у л ы қ Ақтӛбе 1 4

жүктеу 10,77 Mb.

Pdf просмотр

бет	359/772
Дата	19.01.2023
өлшемі	10,77 Mb.
	#40966

1 ... 355 356 357 358 359 360 361 362 ... 772

tusipkaliev pediatria

Кіші хорея
– қыртыс асты тҥйіндерін таңдап зақымдайтын қыртыс асты жҽне бірең-
сараң қыртысты энцефалит. Хорея балаларда жиі (барлық алғашқы ревматизмнің 11-13%
жағдайында), негізінен 5-10 жас аралығында кездеседі. Кҿбіне қыз балалар, ҽсіресе
жыныстық жетісу кезінде, ауырады. Хорея ревматизмнің активтілігін кҿрсетеді, баяу
(сызылмалы) жҽне шамалы белгілі тҥрлері болады. Морфологиялық кҿрсеткіші болып
мидың стриопаллидарлы жҥйесінің васкулиті жҽне дистрофиялық ҿзгерістері
есептелінеді.
Балаланың кҥрт психикасы бҧзылып, ҿзімшілдік, эмоциялық беріксіздік немесе
керісінше енжарлық, ҧмытшақтық, шаршағыштық, жаугершілік (агрессивтік) пайда
болады. Бҧлармен қатар, гиперкинездер мен қимылдық активтілік жҽне бҧлшық ет
гипотониясы мен бҧлшық ет ҽлсіздігі пайда болады. Науқас баланың бет-аузы жыбырлап,
сҿзінің анықтығы жойылады, буындарының қимылдары бҧзылады, жазуы ҿзгереді,
қолына зат ҧстай алмайды, ҧстаған заттары тҥсіп кетеді. Бҧл кҿбіне мектептегі
балалардың қолындағы қаламының жерге тҥсіп кетуіне, жазып келе жатқан сҿзінің,
ҽріптерінің қисық болуы, тіптен жаза алмауына ҽкеліп соқтырып, ―қиын бала‖ (―жаман
бала‖) деген ҧғым туғызуы мҥмкін. Қыз балалар дастарханға тамақ ҽкелгенде, қолындағы
ыдыстары тҥсіп кетуі мҥмкін. Жалпы қимылдарының мазасы кетіп, дҽлдігі бҧзылады.
Ауыр жағдайларда сҿйлей алмау қалуы, тыныс алуының бҧзылуы, зҽрінің жҽне нҽжісінің
тоқтамауы, кҿзін тоқтатып қарау мҥмкіншілігі бҧзылуы мҥмкін.
Кейде бҧлшық ет гипотониясының маңызы артады. Балалар отыра, жҥре алмайды,
жҧту жҽне басқа физиологиялық процесстер бҧзылады. Хореяның кҿптеген белгілерінің
ішінде ―бос иық‖ (науқасты екі қолтығының астынан алып кҿтергенде, басы екі иығының
арасына тҥсіп кетеді). Черни (ауаны ішіне тартқанда тҿс ҿсіндісінің астының ішке қарай
тартылуы). Филатовтың ―кҿз жҽне тіл‖ (бір уақытта кҿзін жҧмып, тілін шығара алмауы).
―хореялық қол‖ (қолын ілгері созғанда қолының басының буыны бҥгіліп, алақан-саусақ
аралық буындардың кейін жазылу). Гордон (тізенің сіңірлік рефлексін анықтағанда,
жоғары кҿтерілген балтырдың тҿмен тҥспей тҧрып қалуы) белгілері анықталады.
Иогихес сынамасы
: науқас пен дҽрігер біріне бірі қарсы тҧрады. Содаң соң дҽрігер
қолымен жан-жаққа ҽртҥрлі бағытта қимылдар жасайды, оны ауру бала қайталауы керек.
Бҧл сынама қимылдың дҽлдігінің сҽл ғана бҧзылыстарын да анықтауға мҥмкіндік береді.
Хореялы гиперкенездер ҧйықтағанда жойылып кетеді. Сонымен қатар, саусағымен мҧр-
нының ҧшын табу, ҿкше-тізе сынамасы, баланы Ромберг қалпына қойып тексеру қолда-
нылады. Нашар білінетін гиперкинездерді тҿсегінде шалқасынан кҿзін жҧмып жатқан
баланың аяқ-қолын 1 минут бойына жоғары кҿтергенде, баланың ҿзі киіну, шешіну,
киімдерін жинау, ҽсіресе ілгектерін ағыту жҽне салу кездерінде анықтауға болады.
Хореяның айқын тҥрлерімен қатар, тҽн емес (типті емес) тҥрлері де кездеседі. Бҧл
тҥрлері соңғы кезде, ҽсіресе мектеп жасына дейінгі жҽне кіші мектеп жасындағы
балаларда жиі кездесетін болып жҥр.
1. Кҿбіне шамалы білінетін тҥрлері байқалады.
Гиперкинездер мен гипотония
айқын
білінеді. Оларда қабағын қағу, тілін шайнау, бетінің, қолының, мойнының бҿлек бҧлшық
еттерінің тартылуы байқалады. Гипотонияның ҽдейі тексергенде ғана (жоғарыда
кҿрсетілген белгілерді қараңыз) анықтауға болады. Азды-кҿпті эмоциялық бҧзылыстар
байқалады. Барысы созылмалы болып келеді де, нервтік тиктен ажырата білу керек.
2.
Параличтік (салдық) түрі
– бҧл тҥрінің негізгі белгісі бҧлшық еттер гипотониясы
болып келеді. Осыған орай Н.Ф. Филатов хореяның бҧл тҥрін ―жҧмсақ хорея‖ деп атаған.
Бҧлшық еттердің тонусының жҽне тіндердің тургорының тҿмендеуі ҿте айқын жҽне
тҧрақты болып келеді. Сіңір бейнелістері (рефлекстер) ҿте айқын (қатты) тҿмендейді де,

363
шала салдану (парез) жҽне салданудан (паралич) ажырату қиынға тҥседі. Науқас
балаларды ҽлсіздік, ҧйқышылық, адинамия байқалып, басының, буындарының, бҧлшық
еттерінің ауыратынына шағым жасайды. Жҽй сҿйлейді, сҿзі тҥсініксіз болады, жҥректегі
ҿзгерістер шамалы, миокардит, эндокардит тҥрінде білінеді. Бҧл тҥрінде хорея кҿбіне
жеделдеу, баяу (созылмалы), қайталама тҥрінде дамиды.
3.
Жалған истериялық (псевдоистериялық) түрі
. Балаларда сирек кездеседі.
Хореяның бҧл тҥрінде жайылма гиперкинездер, клоникалық тоникалық тырысулар мен
атетоидты белгілермен қосарланып байқалады. ―Қимылдық дауылдар‖ кезеңінде науқас
бала ―парадоксальды қалыпта‖ тҧрып қалу мҥмкін. Науқас ҧрысқақ, ҽлсіз, психикасы
ҿзгергіш болып келеді. Кҿкештену, ҧмытшақтық, амнезиялық афазия (айтқанды тҥсіне
алмау немесе сҿзді дҧрыс айта алмау) сияқты сҿйлеуінің бҧзылуы байқалады.
Гиперкенезге қарағанда, гипотония шамалы байқалады. Хореяның бҧл тҥрінің пайда
болуына ҽртҥрлі психикалық зақымдалулар ҽсерін тигізуі мҥмкін. Науқас жедел жҽне
толқынды дамиды тҧрақсыз болып келеді.
Ҽдетте хорея 2-3 ай бойы, кейде 12 айға дейін созылып, толқын тҽрізді,
гиперкинездердің кҥшеюі, оның ҽлсіреуімен алмасып отырады. Неврологиялық
ҿзгерістердің даму, олардың жойылып кету барысы негізінен жайлы болып келеді. Ҽдетте,
хореялық қимылдар толық жойылып кетеді, бҧлшық еттер гипотониясы кейінірек
жойылады. Хорея балалар ревматизмінде нерв жҥйесінің зақымдалуының жиі байқалатын
тҥрі. Сиректеу басқа тҥрлері де байқалады:
ревматизмдік энцефалит, диэнцефалит,
менингит, эмболия, қан құйылу, эпилепсия, гипертензиялық синдром
.

жүктеу 10,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 355 356 357 358 359 360 361 362 ... 772