Бағдарламасының негізгі бөлімі және

тұжырымдары бойынша технология төмендегідей шарттарды іске асыруы тиіс:  

• Оқытуда дайындықсыз әрекеттерді болдырмау; 

• Оқушының оқу-танымдық қызметінің құрылымы мен мазмұны оқу- 

тәрбие  үрдісінің  жобасына  негізделуі  қажет.Осыған  орай        В.П.Беспалько    технология  «тәжірибеде  іске  асырылатын 

педагогикалық жүйенің жобасы»,- деп тұжырымдайды. Ал  жалпы айтқанда, педагогикалық жүйе дегеніміз – белгілі бір 

қабілеті  бар  дара  тұлғаны  қалыптастыру  мен  педагогикалық  үдерісті  ұйымдастыруға  қажет  құралдар,  әдістер  мен 

тәсілдердің өзара байланысқан бірлігі. Олай болса,   Г.К.Селевконың «оқыту технологиясы − оқытудың тиімді жолдары 

мен  үдерісінде  қолданылатын  әдістер,  тәсілдер  мен  қағидалар»,-деген    анықтамасы      білім  беру    технологияларының 

мәнін аша түседі.        

Модель-нақтылы объектіні, процесті немесе құбылысты ықшам әрі шағын түрде бейнелейтін жасанды құрылған объект. 

Модель  мысалдарын  әр  қадам  сайын  кездестіруге  болады:  етікші  аяқ  киімді  “аяқтың  моделіне”  қарап  тігеді,  сынақшы 

самолеттің қанатын ауада емес, оның жағдайын алдымен аэродинамикалық түтікте зерттейді. Мысалы, санның өзі қандай 

да  бір  сандық  немесе  реттік  шаманың  моделі.  Я.А.Коменский  ендірген  дидактиканың  принциптерінің  бірі-көрнекілік 

принципі. Демек, модельдер оқу процесінде көрнекілік құралы болады. 

Дескриптор - тапсырмаларды орындау кезіндегі нақты қадамдарды көрсететін сипаттама. 

Бағалау критерийі – білім алушының оқу жетістіктерін бағалауға негіз болатын белгі. 

Модерация  –  бағалаудың  анықтығы  мен  дәлдігін  қамтамасыз  ету  үшін  қойылған  балдарды  стандарттау  мақсатында 

тоқсандық жиынтық бағалау бойынша білім алушылардың жұмыстарын талқылап қарастырған үдеріс. 

Кері байланыс – белгілі бір оқиға немсе әрекетке жауап беру, үн қату, пікір білдіру. 

Оқытудың күтілген нәтижелері – білім алушының оқу үдерісі аяқталған кезде нені біліп,түсініп, нені көрсете алатынын 

айқындайтын құзыреттіліктер жиынтығы. 

Түрлі  деңгейдегі  тапсырмалар  –  білім  алушының  қабілетін  есепке  ала  отырып,дифференциациялық  оқытуды 

ұйымдастыру үшін қолданылатын күрделілігі түрлі деңгейдегі тапсырмалар. 

Рефлексия – қайта ойлауға және өз әрекетінің нәтижелеріне талдау жасауға,өзін-өзі тануға бағытталған ойлау үдерісі. 

Рубрика – бағалау критерийлеріне сәйкес білім алушылардың оқу жетістіктері деңгейлерін сипаттау тәсілі. 

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі: 

1.  Орта  білім  мазмұнын  Назарбаев  Зияткерлік  мектептері  тәжірибесі  негізінде  жаңарту.  Әдістемелік  құрал.  –  Астана: 

Ы.Алтынсарин атындағы ҰБА, 2014.- 43 бет.  

2.  Бастауыш  мектепке  оқушылардың  оқу  жетістіктерін  критериалды  бағалау  жүйесін  енгізудің  әдіснамалық  және  оқу-

әдістемелік негіздері. Астана: Ы.Алтынсарин атындағы ҰБА, 2015.- 48 бет.  

3.  Камалова  С.Т.  сыныптв  оқушылардың  оқу  нәтижелерін  бағалау:  оқу  –әдістемелік  құрал.  –  Астана:  «Назарбаев 

Зияткерлік мектептері» ДББҰ Педагогикалық шеберлік орталығы, 2014.- 44бет. 

4.  Система  критериального  оценивания  учебных  достижений  учасщихся.  Методическое  пособие.  –  Астана.: 

Национальная академия образования им. И.Алтынсарина, 2013.- 80стр. 

5.  Айтпукешев  А.Т.,  Кусаинов  Г.М.,  Сагинов  К.М.  оценивание  результатов  обучения:  Метод.  пособие.  –Астана:  Центр 

педагогического мастерства, 2014.-108 стр. 

6. Звонников В.И. Современные средства оценивания результатов образования: учебное пособие для студентов вузов.  –

М: Академия, 2009.-224стр. 

 

МОДУЛЬ ІІ.   «ОҚУШЫЛАРДЫҢ ОҚУ ЖЕТІСТІКТЕРІН КРИТЕРИАЛДЫ БАҒАЛАУДЫҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ 

НЕГІЗДЕРІ»  

 

2.1. Дәріс тақырыбы: Критериальді бағалау педагогикалық технология ретінде 

Аннотация: «Педагогикалық технология» ұғымын анықтау. Педагогикалық технология жүйелік категория ретінде білім 

беру  ұйымдарында  оқыту  сапасының  педагогикалық  технологиямен  байланысы.  Педагогикалық  құрылымдық 

компоненттері:  оқыту  мақсаты;  оқыту  мазмұны,  педагогикалық  әсер  ету  құралдар;  оқу  үрдісін  ұйымдастыру,  оқыту 

құралдары  және  ынталандыру;  оқытушы  мен  оқушы  оқыту  үрдісінің  субъектісі  ретінде;  іс-әрекеттің  нәтижесі. 

Критериальді бағалау жүйесінің қағидалары; оқыту және тәрбиелеу жүйесінің байланысы маңыздылығы, субъективтілігі, 

дұрыстығы,  кіріктірілгендігі,  анықтығы,  сенімділігі,  тиімділігі,  жүйелілігі,  жан-жақтылығы.  Бағалаудың  кезеңдері  және 

құралдары.  Критеральді  кестелер  (рубрикаторлар).  Бағалау  түрлері.  Ішкі  және  сыртқы  бағалау.  Сыртқы  бағалаудың 

нәтижелерін модерациялау. 

Кілт сөздер: Педагогикалық технология, критериальді бағалау, ішкі, сыртқы бағалау 

Жоспары:  

1. «Педагогикалық технология» ұғымын анықтау.  

2. Педагогикалық технология жүйелік категория ретінде білім беру ұйымдарында оқыту сапасының педагогикалық 

технологиямен байланысы. 

3. Педагогикалық құрылымдық компоненттері  

4. Критериальді бағалау жүйесінің принциптері  

Дәріс тезистері: 

Ғылыми тұрғыда «технология» ұғымы  өндірістік және  әлеуметтік технология деп талатын үлкен екі бағытқа жіктеледі. 

Әлеуметтік технология – өндірістік технологиядан әлдеқайда  ауқымды, жүзеге асыру жағынан күрделі, қалыптасу, даму 

жағынан ұзақ мерзімді қажет ететін үрдіс.  Білім берудегі педагогикалық  технологиялар қызмет ету сипаты тұрғысынан 

әлеуметтік технологияларға біршама жақын.        

     Қазіргі  заманғы  ғылыми  техникалық  үрдістің  қарқыны  білім  беру  жүйесінің  алдына  мүлде  жаңа  міндеттер  қойып 

отыр.  Педагог-ғалымдар  қазіргі  кезде  қолданылып  жүрген  білім  беру  технологиясы  терминін  әр  қырынан  ашып 

көрсетуде.    «Педагогикалық  технология»    термині      ХХ  ғасырдың  60-шы  жылдары    АҚШ  пен  Англияда  қалыптасып, 

қазіргі  уақытта  практика  жүзінде  барлық  дүниежүзі  елдеріне  таралып,  білім  беру  саласында  кең  өріс  алуда.  Соңғы 

кездерде білім берудің жаңа даму бағытын қамтитын оқытудың елуден астам жаңа технологиялары практикаға енгізіліп, 

кеңінен пайдалануда.  

     “Технология”  –  гректiң  techne  -  өнер,  шеберлiк,  бiлiктiлiк,    logos  –  оқу  сөздерiнен  шыққан.  Технологияға  В.Дальдың 

сөздiгiнде:  “белгiлi  бiр  маңызды  әрекетте,  өнерде,  шеберлiкте  мақсатқа  жету  үшiн  қолданылатын  әдiс”  деп  анықтама 

берiлсе,  Қазiргi  батыс  әлеуметтану  сөздiгiнде:  “белгiлi    әрекетте,  өнерде,  шеберлiкте  қолданылатын  әдiс-тәсiлдердiң 

жиынтығы” деп көрсетiлген. ЮНЕСКО-ның құжаттарында оқыту технологиясына “техникалық және адам ресурстарын, 

олардың өзара  бiрлiгiн ескере  отырып,  оқытудың тиiмдiлiгiн арттыруды мiндет етiп қоятын мұғалiмнiң  бүкiл оқыту iсi 

мен оқушының  бiлiмдi меңгеру әрекетiн ұйымдастырудың, қолданудың және анықтаудың жүйелi әдiстерi” деп анықтама 

берiлген.  

Білім  берудегі    педагогикалық  технологиялар    «жаңа  технология»,  «озық  технология»,  «оқыту  технологиясы»  т.б. 

терминдермен  аталуда.  Ал  бұлардың  бір-бірінен  айырмашылығы,  өзіндік  ерекшелігі  жайлы  ғалымдар  арасында    қызу 

пікірталас  бар.    Жалпы  ғалымдар  технологияға    шеберлікпен  өнім  алу,  нәтижеге  жету,  белгілі  бір  жоба,  модельмен 

оқыту  сияқты  түрлі  анықтамалар  берген.  Солардың  ішінде  кең  тарағаны  –  В.П.Беспальконың  тұжырымдары.  Оның 

тұжырымдары бойынша технология төмендегідей шарттарды іске асыруы тиіс:  



 

Оқытуда дайындықсыз әрекеттерді болдырмау; 



 

Оқушының оқу-танымдық қызметінің құрылымы мен мазмұны оқу- 

тәрбие  үрдісінің  жобасына  негізделуі  қажет.Осыған  орай        В.П.Беспалько    технология  «тәжірибеде  іске  асырылатын 

педагогикалық жүйенің жобасы»,- деп тұжырымдайды. Ал  жалпы айтқанда, педагогикалық жүйе дегеніміз – белгілі бір 

қабілеті  бар  дара  тұлғаны  қалыптастыру  мен  педагогикалық  үдерісті  ұйымдастыруға  қажет  құралдар,  әдістер  мен 

тәсілдердің өзара байланысқан бірлігі. Олай болса,   Г.К.Селевконың «оқыту технологиясы − оқытудың тиімді жолдары 

мен  үдерісінде  қолданылатын  әдістер,  тәсілдер  мен  қағидалар»,-деген    анықтамасы      білім  беру    технологияларының 

мәнін аша түседі.        

     Педагогикалық  технология мәселесімен жан-жақты айналысып, зерттеу жүргізіп жүрген ресейлік ғалымдардың бірі – 

М.М.Левин. Ол педагогикалық технологияның негізгі қызметі – оқу үрдісінің білім беру мақсатын іске асыру және жеке 

тұлғаны  дамыту  екендігіне  тоқталады.  М.Чошанов  технологияны  дидактикалық  жүйенің  проссуалдық  құрамдық  бөлігі 

деп  есептейді.Педагог-ғалым  В.М.Шепель:  ”Технология  –  белгiлi  заттың  бейнесiн  өзгерту  үшiн  қолданылатын  өнер, 

бiлiктiлiк, әдiс-тәсiлдер,”- дейдi. И.Г.Зайнышев: “белгiлi затты, тұлғаны сапалы өзгертуде қолданылатын бiлiм мен әдiс-

тәсiлдер  жүйесi”  деген  анықтамасын  ұсынады.  Е.И.Холостов  болса,  технологияны  “белгiлi  шығармашылықтан  сапалы 

нәтиже  алу  үшiн  қолданылатын  әрекеттер  жиынтығы”  деп  санайды.  Ал  Р.В.Овчарова  оған  “адамның  әрекетiн, 

бiлiктiлiгiн,  тәжiрибесiн  еңбекке  қажеттi  заттарды,  әлеуметтiк  шындықты  сапалы  өзгертуге  бағытталған  әрекеттер 

жүйесi” деп қарауды ұсынады.  

Ресейлiк ғалымдардың iшiнде технологияның мәнiн бiршама анығырақ айтқан Б.Т.Лихачев: ”Педагогикалық технология 

–  оқыту  тәсiлдерi  мен  тәрбие  құралдарын,  оқытудың  түрлерiн  жинақтап,  арнайы  бiрiктiрудiң  жолдарын  анықтайтын 

психологиялық-педагогикалық  установкалардың  бiрлiгi, сондықтан  да ол  –  педагогикалық процестiң  инструментарийi 

болып саналады”, - дейдi.  Белгілі ғалым М.В.Кларин  педагогикалық технологияға «педагогикалық мақсатқа жету үшін 

пайдаланылатын барлық дара инструменталдық және әдіснамалық құралдардың қолдану реті мен жиынтығының жүйесі» 

деген анықтама  берсе, В.М.Монахов  технологияны  «оқушы мен ұстазға бірдей  қолайлы  жағдай тудыратын оқу үрдісін 

ұйымдастыру және жүргізу»,-  деп  санайды.  

Қазақстандық  ғалым  Ғ.М.Құсайынов  педагогикалық  технологияны  «мұғалімнің  жоспарланған  оқыту  мен  тәрбиелеу 

жолындағы мақсаттар мен нәтижеге жету және сабақ беру үрдісіндегі ұжымдық оқыту әдісі. Себебі ұжымдық оқыту әдісі 

қазіргі  заман талабына сай жан-жақты жетілген жеке  тұлғаны тәрбиелеп шығуға  мүмкіндік береді. Педагогикалық оқу 

жоспарлары  мен  бағдарламаларында  берілген  оқу  материалын  оқушылардың  өздері  бірін-бірі  оқыту  арқылы  меңгеру 

үрдісі» деп санайды.  

 Ж.А.Қараевтің  пікірінше:  «Технология  дегеніміз  –  әдістемелік  жүйе  мен  сәйкес  дидактикалық  үрдістер  кешенінің 

тәжірибиеде  жүзеге  асырылатын  жобасы,  ал  педагогикалық  жағдаяттарға  сай  қолданылатын  әдістер,  тәсілдер  оның 

құрамды бөлігі болып табылады. Педагогикалық  технологияларға берілген анықтамалар мен  түсініктерді топтастырып 

жинақтайтын  болсақ,  «Педагогикалық  технология  –қоғамның  қазiргi  таңдағы  бiлiм  беру  саласына  қойып  отырған 

талаптарына  сәйкес  анықталған  бiлiм  мазмұнын  жүзеге  асыру  үшiн  оқөыту  мақсатына  қол  жеткiзу  жолындағы  тұтас 

дидактикалық жүйе құрайтын амалдар мен iс-әрекеттер тiзбегi»,- деп тұжырымдаймыз.        

     Көрiп отырғанымыздай, технология туралы қазiргi ғылымда орныққан дәл анықтама болмағанымен, олардың бәрiнiң 

тоғысатын  ортақ  арналары  бар.  Олар,  бiрiншiден,  технологияның  шеберлiкпен,  бiлiктiлiкпен  байланыстылығы; 

екiншiден, технологияның сапалық өзгерiс жасау мақсатында қолданылатыны; үшiншiден, технологияның бiртұтас әдiс-

тәсiлдер  жиынтығынан  құралатындығы.  Олай  болса,  технологияның  бiлiм  мекемелерiнiң  кез  келген  типiнде  жаппай 

қолдануға  қолайлы  әрi  тиiмдi  оқу  процесiн  құрудың  жолдарын  iздестiрудiң  нәтижесi  ретiнде  туған    тұжырым  екендiгi 

даусыз. Бiлiм беру, оқыту процесiндегi технология – қойылған мақсатқа тиiмдi жолмен қол жеткiзудi қамтамасыз етушi 

жүйе, яғни бiлiм мазмұнын жүзеге асырудың тәсiлi.  

Оқыту технологиясына тән белгiлер: 



 

негiздiлiгi (кез келген технологияның өзiндiк философиясы, өзiндiк тұжырымдамасы болуы шарт); 



 

жүйелiлiгi (құрылымдық элементтерiнiң бiртұтастығы);