Аннотация: Білім беру процесінде бағалаудың орны мен рөлі. Білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың
негізгі тәсілдері (тұғырлары). Оқушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың негізгі жолдары. Оқу әрекетін бағалау
мәселелері. Оқушылардың жетістіктерін бағалаудың мақсаты және міндеттері. Бағалау жүйесінің қызметі: (құқықтық,
диагностикалық, оқытушылық, ұйымдастырушылық, тәрбиелік, бағыттаушылық, ақпараттық). Бағалау әрекетінің
құрылымы. Бағалауға әсер ететін факторлар. Оқушылар оқу жетістіктерін бағалау моделі: дәстүрлі когнитивті модель,
нәтижеге бағытталған модель. Бағалау жүйесінің дамуының заманауи тенденциялары. Бағалаудың критериальді
бағытталған жолы.
Кілт сөздер: Оқу әрекеті, бағалау, оқу жетістіктері, критерий
Жоспары:
1. Білім беру процесінде бағалаудың орны мен рөлі.
2. Білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың негізгі тәсілдері (тұғырлары).
3. Оқушылардың жетістіктерін бағалаудың мақсаты және міндеттері.
4. Бағалау жүйесінің қызметі
Дәріс тезистері: Орта білім берудің тиімді әрі маңызды көрсеткіштерінің бірі мектептегі білім беру әрекетінің қызметін,
дамуын, оқушыларға және олардың нәтижелеріне әсер ететіндігін көрсететін білім алушылардың оқу жетістіктері деңгейі
болып табылады. Сондықтан білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау жүйесінің сапалы құрылуы білім беру
сапасын арттырудың әлеуетті деңгейіне тікелей байланысты.
Бағалау жүйесіндегі тиімділігі маңызды көрсеткіштерінің бірі орта білім беретін мектептердегі білім беру
әрекеттерінің қалай қызмет ететінін, даму жағдайын,білім алушыға, оның нәтижесіне әсер етуін көрсететін білім
алушылардың оқу жетістігінің деңгейі болып табылады. Сондықтан білім алушылардың оқу жетістігі деңгейін бағалау
жүйесінің қаншалықты сапалы құрылуы білім беру сапасын арттырудың шама деңгейіне соншалықты байланысты.
Мемлекет басшысы «100 нақты қадам» ұлттық жоспарында экономикалық өсудің түбегейлі,негізгі сапасы ЭЫДҰ
елдерінің стандарттары негізінде адам капиталының сапасын көтеру екенін атап көрсетті.Аталған бағытты жүзеге асыру
білім алушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту үшін мектептегі оқыту стандарттарын жаңартуды көздейді.
«Ұлттық білім беру саясатына шолу. Қазақстандағы орта білім беру»[2014].
ЭЫДҰ мақсаттары мен қызмет ету ерекшеліктері. Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (ЭЫДҰ)
1961ж. құрылды, АҚШ және Канада тарапынан Екінші Дүниежүзілік Соғыс нәтижесінде зардап шеккен еуропа елдеріне
көмек көрсетуді үйлестіру мәселелерімен айналысқан Еуропалық экономикалық ынтымақтастық ұйымының (ЕЭЫҰ)
орнын басушы болып табылады.
ЭЫДҰ есебінде сыныпта жүргізілген бағалаудың жиілігін арттыру, маңыздылығын,сапасын жетілдіруге бағытталған
шаралар реті ұсынылған.Сондай-ақ,критерийлер негізінде бағалау жүйесін енгізу, жоғары ойлау деңгей дағдыларына
қатысты бағалау критерийлерін анықтау,мұғалімдерді даярлау, білім берудің әр кезеңінде ұлттық стандартталған тестілеу
өткізу, мәлеметтерді сенімді жинақтау, тиімді жүйе құру және т.б. Бұл ретте өткізілген бағалаудың нәтижелерін тиімді
қолдану қажеттілігі ескертіледі.
Критериалды бағалау - белгіленген критерийлер негізінде білім алушылардың нақты қол жеткізген нәтижелерін
оқытудың күтілетін нәтижелерімен сәйкестендіру үдерісі.
Жиынтық бағалау – оқу бағдарламасындағы бөлімдер/ортақ тақырыптар бойынша белгілі бір оқу
кезеңі(тоқсан\триместр,оқу жылы)аяқталғанда өткізілетін бағалаудың түрі.
Қалыптастырушы бағалау – оқу үдерісін дер кезінде түзетуге мүмкіндік беретін,білім алушы мен мұғалім арсындағы
кері байланысты қамтамасыз етіп, үздіксіз жүргізілетін бағалаудың түрі.
Үздік қазақстандық және халықаралық тәжірбиені кіріктіре отырып құрастырылған критериалды бағалау жүйесі
төмендегідей міндеттерді
жүзеге асыруға мүмкіндік береді:
1. Білім беру қызметінің сапасын арттыруға жағдай жасайтын объективті және анық бағалау жүйесін іске асыру;
2. Халықаралық тәсілдер мен стандарттарға сәйкес сапалы және бірыңғай бағалау механизмін қалыптастыру;
3. Бағалау әрекетіндегі мұғалімдердің құзыреттілігін арттыру;
4. Өз бетінше білім алу дағдыларын дамыту шін жағдай жасау және білім алушылардың өз оқуына деген жауапкершілігін
арттыру;
5. Үлгерімі төмен білім алушылармен жұмысты жетілдіру;
6. Білім алушылардың күтілетін нәтижелерге,соның ішінде жоғары деңгей дағдыларына (талдау,жинақтау,
бағалау)жетуін бағалауға мүмкіндік беретін тапсырмалар үлгілерінінің қорын құру;
7. Объективті,үздіксіз және нақты:
- білім алушыларға олардың оқуының сапасы туралы;
- мұғалімдердің білім алушылардың ілгерілеуі туралы;
- ата-аналарға оқу нәтижелерінің жетістік деңгейі туралы;
- басқару органдарына ұсынылған білім беру қызметінің сапасы туралы ақпаратт беру;
8. Электрондық журналды жинау үдерісін оңтайландыру және ақпараттар ұсыну үшін қолдану;
9. Әр білім алушының, жеке мектептің, барлық аудан, облыс және мемлекет деңгейіндегі мектептердің бөлім және
тақырыптар аясында оқу бағдарламасын менгеру мониторингін қолдану;
10. Стандарттарды,оқу бағдарламаларын жетілдіру үшін талдау жүргізу және басқа да басқарушылық шешімдер
қабылдау;
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
