Бағдарламасын іске асыратын білім беру мекемелерінің оқыту үрдісінде оқу құралы ретінде қолдануға ұсынылады

89 
 
Шартты 
белгілеру
 
Сипаттамасы
 
Мақсаты
 
ЕВ
 
Сәулелердің 
тігінен 
төмендеуі
 
(V convergence)
 
Түстерді тігінен түзету
 
О
 
Муар (moire)
 
Монитор  экранында  толқынды  және 
доғаның бұрмалануын жою
 
Мәзірдің қосымша опциялары
 
ив
 
Экрандық мәзір (OSD)
 
Орналасу, кідірту уақытының, тілдің 
және мәзірдің реттелуі
 
Л
 
Дауыс қаттылығы (volume)
 
Кіріктірілген акустикалық жүелердің 
дауыс қаттылығы
 
ФС
 
Үнсіздік (mute)
 
Дыбысты өшіру
 
Мониторлардың  түрлі  типтері  реттеу  параметрлерінің  жиынтығымен, 
экран  мәзірінің  түрімен    және  қолданылған  пиктограммалармен 
айтарлықтай өзгешеленуі мүмкін екенін ескеру керек (2.6-кесте). 
Т о қ т а у л а р ғ а   ж ұ м ы с   ж а с а л ғ а н   у а қ ы т .  Электронды-сәулелік 
түтіктерді  көптеген  өндірушілері  тоқтауларға  жұмыс  жасалған  орташа 
уақытты  (MTBF  —  Mean Time  Before  Failure)  30  мыңнан  60  мың  сағатқа 
дейін  белгілейді,  бұл  құрылғының  3,5  жыл  ішінде  үздіксіз  жұмыс  істеуін 
қамтамасыз  етеді.  Осы  мерзім  аяқталғаннан  кейін,  өндіруші  құрылғының 
дұрыс жұмыс істеуіна кепілдік бермейді. 
Қ о с ы м ш а  
ж а б д ы қ т а р . 
Мониторлардың 
ішіне 
өте 
жиі 
акустикалық  жүйелерді  енгізіп  салады,  бұл  оларды  бөлек  сатып  алу 
қажеттілігін  жояды.  Мұндай  модельдер  кейде  мультимедиалық  деп 
аталады.  Олар  дәстүрлі  мониторларға  қарағанда  онша  қымбат  тұрмады, 
бірақ дыбысты орындауда сапасы төмен болады. 
Жақында мониторларды теледидар тюнерлерімен жабдықтай бастады. 
Антеннаның  қатысуымен  осындай  монитор  теледидар  сигналын  әртүрлі 
хабар  тарату  стандарттарында  ала  алады.  Мұндай  мониторлар  жиі 
қашықтан  басқару  құралымен  жабдықталған.  Мониторлар  үстелге, 
қабырғаға  немесе  төбеге  бекітілуі  мүмкін,  ол  үшін  әртүрлі  тіреуіштер, 
бекіткіштер және тіреулер жасалынады. 
Б е й н е   к а р т а   (бейне  адаптер).  Бейнекартаның  негізгі  мақсаты 
монитордың  экранында  ақпаратты  шығару  үрдісін  бақылау,  оның 
сипаттамалары  монитордың  параметрлеріне  сәйкес  келуі  керек.  Монитор 
экранының ажыратымдылығы және оның өлшемі неғұрлым көбірек болса, 
видеокарта үшін талаптар соғұрлым жоғары  
2 . 6   к е с т е с і н і ң   с о ң ы  

90 
 
 
2.47сурет  Видеокарта 
болады.  Құрылымдық  жағынан  алғанда,  видеокарта  әдетте  аналық 
платадағы тиісті слотқа салынатын кеңейту картасын түрінде орындалады 
(2.47-сурет). Ескі компьютерлерде ол үшін ISA шиналары, содан кейін PCI 
пайдаланылған.  Қазіргі  заманғы  компьютерлерде  видеокарта  арнайы 
слотқа AGP (Accelerated Graphic Adapter) ие болады. 
Қазіргі  заманғы  бейне  адаптердің  негізгі  компоненттері  -  бейне 
контроллері,  BIOS  бейнесі,  бейне  жады,  RAMDAC  арнайы  сандық-
аналогтық 
түрлендіргіш 
және 
жүйелік 
шина 
бар 
интерфейс 
микросхемалары болады. 
Барлық  заманауи  бейне  қосалқы  бейне  жүйелер  екі  негізгі  бейне 
режимінде  жұмыс  істей  алады:  мәтін  немесе  графикалық.  Қазіргі 
операциялық  жүйелердегі  мәтін  режимі  бастапқы  жүктеу  кезеңінде  ғана 
пайдаланылады. 
Графикалық режимде кескіннің әрбәр нүктесіне (пиксел) 1-ден 32 бит 
(монохромды түстен түрлі түске дейін) бөлінеді. Белгілі бір қосалқы бейне 
жүйенің  ең  жоғары  ажыратымдылығы  мен  ойнатылған  түстерінің  саны 
негізінен  бейне  жады  көлемінің  жалпы  санына  және  кескіннің  бір 
элементіне  биттердің  санына  байланысты  болады.  Бейне  карта  үшін 
бірнеше  стандарттар  бар.  Бұл  стандарттардағы  негізгі  параметрлері  – 
ажыратымдылық  (тік  және  көлденең  бойынша  пикселдер  саны),  экранда 
бейнеленген  түстер  саны,  және  кадр  жаймасынынң  жиілігі  болады,  ол 
монитор  экранында  кескіннің  қайта  салу  (регенерациялау)  жиілігін 
анықтайды. 
Қазіргі  уақытта  барлық  бейнекарталар  VESA  SVGA  стандарттарына 
сәйкес келуі керек, ол келесі негізгі сипаттамаларды анықтайды: 

91 
 
ажыратымдылық - көлденеңі бойынша пикселдер саны х тік бойынша 
пикселдер санына: 
640х480;  800х600;  1024х768;  1152х864;  1280х1024;1600х1280; 
1800х1350; 
түс тереңдігі - бір пиксельге биттердің саны (түстер) (2.7-кесте). 
К а д р л ы қ   ж а й м а н ы ң   ж и і л і г і   (56,  60,  72,  75,  85,  90,  120  Гц). 
Кадрлық жайманың жиілігі эргономика тұрғысынан өте маңызды параметр 
болып  табылады.  Монитор  экранындағы  кескін  электрондық  сәулемен 
кадралық  жайма  жиілігіне  тең  болатын  кадр  ауыстыру  жиілігі  арқылы 
салынады.    Егер  бұл  жиілік  75  Гц-ден  төмен  болса,  онда  көз  кескіннің 
жыпылықтауын көруге  үлгереді,  ол көзге жаман әсер етеді.  Жыпылықтау 
ақ айналада жақсы байқалынады. 
Қажетті  түс  тереңдігін  орнату  үшін  Басқару  панелін  ашып,  «Экран» 
тармағын  таңдаңыз  (немесе  жұмыс  үстелінде  тінтуірдің  оң  жақ 
батырмасын  басып,  «Сипаттар»  тармағын  таңдаңыз).  «Күйге  келтіру» 
белгі  бауына  өтіңіз.  «Түс  палитрасы»  бөлімінде  қажетті  режимді  таңдап, 
«Қолдану» батырмасын басыңыз. 
Қалыпты  жұмыс  жасау  үшін  HighColor  немесе  TrueColor  режимін 
орнатыңыз.  
Б е й н е   ж а д ы н ы ң   м ө л ш е р і .  Бұл  параметрден  картаның  монитор 
экранындағы  кескіннің  шығуының  әртүрлі  параметрлерін  қолданылу 
мүмкіндігі байланысты болады. 
Берілген  режимінді  қолдау  үшін  қажетті  бейне  жады  мөлшері 
былайша,  анықталады:  кескіннің  көлденеңінен  және  тігінен  бойынша 
пиксел санын бит саны көбейту керек және алған нәтижені 8-ге бөлу керек 
(байттағы  бит  саны).  Олай  бейне  жады  түрлі  мөлшері  үшін 
ажыратылымдықтың  барынша  ықтимал  мәнін  алуға  болады.  1600  х  1280 
максималды ажыратылымдықты қолдану үшін түс тереңдігі 32 бит кезінде 
бейне  жады  мөлшері  8  Мбайт    болуы  керек  екендігің  анықтау  оңай. 
Графикалық  қосымшалармен,  үш  өлшемді  графика  және  бейнелермен 
жұмыс  істеу,  бейне  картолардың  барлық  сипаттамаларына  әсіресе  оның 
жадына жоғары талаптар қояды.  
2 . 7 - к е с т е  
Түсті бейнелеу режимдері 
Түстің тереңдігі
 
Бір пиксельге бит
 
Түстердің саны
 
—
 
4
 
2
4
 = 16
 
—
 
8
 
2
8
 = 256
 
HighColor
 
16
 
2
16
 = 65 536
 
TrueColor
 
24
 
2
24
 = 16 777 216