Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

көбінесе сілекей бездерде көбейеді, ал ауру коздыргыш жұккан 
бөжектердіц 
тіршілік 
егу 
ұзактығы 
кыскарады, 
өнімділігі 
төмеидейді. Біракта, өсімдік зиянкестерінің can мөлшерін реттеу 
жайлы дерекгер әлі де болса жеткіліксіз.
Микоплазмалар 
- 
жасуша 
қабығы 
жок 
прокариотты 
организмдер. Олардыц жасушасы 3 кабаг цитоплазматикалық 
мембранамен 
қоршалған, 
сопакша 
иішінді, 
кейбіреулері 
бұтақталган мицелий түзуге бейім нэзік жіишелердеи тұрады. 
Шамасы жағынан майда бактерияларга тым ұксас. Олар вирустар 
сияқты әдеттегі бактерияларды тұтып қалатын бактериялык 
сүзгілерден өтіи кегеді, козғалмайды. Грам оң, факультативы 
анаэроб,
хемоорганотрофтар. Микоплазмалар 
Molicutes
класына 
жататын оргаиизмдер жиынтығы, олар 3 түкымдастан жэие 
катар дан түрады.
2. Бөжектердіц вирусты аурулары.
Вирустарды электронды 
микроскопией 20-100 мыц есе үлкейгу арқылы ғапа көруге болады. 
1892 жылы орыс ғалымы Д.И.Ивановский темекінің 
мозаика
ауруын 
тудыратын 
бактерия 
сүзгіштерінен 
өгіп 
кететін 
жаратылысы жүкпалы 
ауру 
коздыратын 
микробтарта ұксас 
организмдер екенін анықтады. Бүл организмге вирус немесе 
сүзгіден өтетін у
деген ат берілді.
Бөжектердіц вирусгық ауруларының симнтомын синаттап жазу 
XIX 
гасырдыц ортаңғы 
кезенінде 
тут жібек
көбелегінің 
жүлдызкүрггы ауруында алгаш рет келтірілген. Біракта ондаган 
жылдар бойы вирус ауруларын бактериялы, карапайым аурулармен 
жоне басқалармен шатастырып келді. Қазіргі кезде адамдарда 
жануарлар мен өсімдіктерде жүқпалы ауруларды коздыратын 600- 
ден астам вирустар табылды. Mine осындай кыруар гылыми 
ецбектің нәтижесінде гылымда вирусология негізі қаланды, казіргі 
кезде ол зор каркынмен дамуда.
Өсімдікті коргаудыц биологиялық тэсілін дамыту бөжек 
вирустарының кец көлемде зерттелуіне жагдай тугызды, казірі і 
кезде бүл орган измдердің 400 түрі белгілі болды. Барлык 
вирустарды жеке вирустар патшалығына жаткызу үсынылды. 
Осыдап кейін вирустардың халыкаралык (вирустарды жіктеудін) 
комитеті вирустардың пегізгі топтарыныц сипагтамасы жайлы 
мағлүматтарды бактерия вирустары, өсімдік, омырткасыздар жоне 
жануарлар вирустары жариялады. Вирустардыц бөлігі-вириондар
зо

нуклеин 
кышкылдары 
мен 
ақуыздан 
тұрады. 
ДНҚ 
(до зоксирибонуклеин кышкылы) немесе РНҚ-дан (рибонуклеин 
м.никылы) тұратын орама торізді жоне ол капсид деп аталатын 
.iKyi.it молекулаларымен қоршалған. Капсидтердіц өзі, кейде 
ақуыздың бір 
немесе 
бірнеше 
молекуласынан 
құралған 
капсомерлер
деп аталады. Осыған орай, капсид пен нуклеин 
кі
.
ішқылы
(ДНҚ немесе РНҚ) косылып 
нуклеинкапсид
деи аталады. 
Қазіргі 
ғылыми 
көзкарас 
бойынша 
вирустардыц 
акуызды 
кабатының екі түрі бар: 
орама
жоне 
шар
тэрізді. Vira патшалығы 
вириондардың нуклеин кышкылдары түріне байланысты екі 
патшалык тармакка бөлінеді. ДНҚ күрамды Deoxyvira вирустар, 
жоне 
РНҚ 
күрамды 
вирустар 
Ribovira 
вирустар. 
Зиянкес 
жасушасында көбейетін жоне ДНҚ барларына мыиа түкымдастар 

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: