Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

жұлдызкұрттарының pH дэрежесі (9,5 және 9,6) жогарыда аталғаы 
жібек көбелектеріие Караганда жогары, кристалдар кышкылды 
ортада ериді, ал кырыккабаг көбелегінде (pH-10,2) кристаллдар 
ерімейді, бірак екі жағдайда да жұлдызкұрттар уланбайды. Сезімтал 
бөжектерге эндотоксиидердіц эсер етуіпіц түрі белгілері - ішек 
параличі, токсинді жүтканнан соц алғашқы сагатта қоректенуін 
токтату жэне жалиы параличтің дамып, мысалы, кырыккабат ак 
көбелегінің жұлдызкұрггарын 48 сағат ішіпде өлімге соктырады.
А.Я.Лесков (1975) бактерия осерін бесінші серотипке жаиа 
термосгабильді экзотоксин (бета - экзотоксин) кұрайтын 
Galleria
түрін 8 топтың 88 бөжектер түрінде зерттей келе, оларды сезімтал 
дәрежесіпе карай ажыратылатын 4 гонка бөлген. 
Бірінші
топка 
жогары дорежеде кабылдайтын жэне зертханалык тожірибеде өлетін 
кабыршак канаттылар жаткызылган. Бүларга нагыз күйелердін 
кейбір түрлері, ала, ойык канатты күйелер, жапырак шираткыштар, 
пимфалидтер жоне ак көбелектер жатады. 
Екінші
топты кабыршак 
канаттылар тұкымдастары жүлдызкұрттарыиыц өлгендері 40-70% 
аспаган өкілдерді күрайды. Бүлар кан көбелегі, нілло иіргіштер, мүр 
көбелектер, айырлы көбелектер жоне аю көбелектер. 
Үіиінші
тонка 
іс жүзінде қабылдамайтын қоңыр көбелекгер жұлдызкұрпары 
(гамма 
көбелегінен 
баскалар) 
мен егеуіштер жаткызылады. 
Төртінші тоща
төзімділер - тура канаттылар, тен канаттылар, 
капы канаттылар өкілдсрі зерттелген топ бөжектері болды. Осы 
тонка наразиттік жаргак канаттылар жаткызылады, бұлар имаіо 
кезіпде бактерияларга төзімді. Бұлардын дернэсілдерінің өлуі 
наразип ін даму сатысына байланысты болды.
Бета - экзотоксин
немесе термостабильді экзотоксин. Бүлар 
бактерия жасушаларының метаболизмінін иегізгі бөлім) болып 
сапалады. Химиялық табигагы бойынша ол нуклеотидтерге жакып - 
аденип
немесе 
урацил,
ал кейбір зерттеушілер лераденозинуш 
фосфор кышқылыиың күрылымдык аналогтарына жаткызады. 
Кристаллдык табигаты жок. Токсин культуралык сүйыктыктап 
споралар мен бактерия кристаллдарын бөлгеинен кейін культурада 
жиналады. Бұл токсин жогары температурадағы тұрақтылығы үшіп, 
белсенділігін 120°С автоклав аралыгыпда 15 минут сактаган. 
Термостабильді 
экзотоксин
заты суда ериді, сілті осеріне төзімді, 
кышкылдарда гидролизденеді, 4 сагат бойы 110°С қыздыруға 
шыдайды.
27

Химиялық немесе ферментативгік әдіспен фосфорын айырғанда 
бөжектерге улы болмайды.
Термостабильді 
экзотоксин 
эсіресе 
сезімтал 
бөжекгер 
дернэсілдеріне карсы қолданғанда аса тиімді. Ол бөжектер ерекше 
түлеуін жэне дернэсілден дамитын ересек бөжектерге тератогендік 
эсерін тудырады. Бұл кұбылыс токсиннің 
сублетачьды дозасы
деп 
аталады. Әртүрлі бөжектерге 
теротогендік
эсері де сан алуан 
болады. Мысалы, кырыккабат ак көбелегінің тұмсыты семеді, 
соныц 
нэтижесінде 
ересек 
бөжектер 
коректену 
кабілетінен 
толыктай айрылады.
Колорадо қоңызының төменгі ерін кармалауышы жойылады, ал 
тілінің үшы созылыгі так өсіндіге айналады. Мүртшаларыныц 
түйреуішті басында тырнақша пайда болады. Осыган қарамастан, 
Колорадо коцызы өзгеріссіз калган жогары жақтарының көмегімен 
коректепе береді. Токсинге аса сезімтал - 

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: