Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

бактериозы жатады. Осы бактерияныц түр тармағы божектерге 
карсы пайдаланатын бактериялық препараттар дайындаута кец 
турде колданылады. Бактериялардыц бул тобына кристалл торізді 
акуызды коспалар тузу немесе параспоралды дене тузу тэн. Мундай 
коспалар, эсіресе кабыршак канаттыларга залалды болады.
Bacillus туысының кейбір түрлеріне факультативті патоген 
(ауру коздыргыш): 
Bacillus cereus
Fr. et Fr. жатады. Булар 
божектерге улы зат С - фосфолипазаны жеткілікті мөлшерде 
бөлгенде олардыи ішкі жасушалары бузылып, улы зат ие денесінің 
куысына еиеді. 
Bacillus thuringiensis
ерекшелігі бактериялар тек 
кана ішекте көбейіп, бөжектердіи дене куысыиа енбейді. Иесіиің 
денесі тырысып, кеуіп кетеді, мумияланады.
Клостридиум
туысына міндетті анаэробты спора түзуші 
таякшалар жатады. Бациллдардан айырмашылыгы буларда спора 
тузу кезінде жасуша кабыргасы калыцдайды. Спора жасуша 
денесінің ортасына немесе ушына орпаласады, осыгаи орай жасуша 
пішіні ұршык тэрізді болады. Бул туыска бөжектердіц міндетті екі 
ауру коздыргышы енеді - 
C.brevifaciens
Buch. жэне 
C.malacosomae
Buch.
Риккетсиялар
- Ricketsia. Бул бактериялардыц касиеттері 
мынадай: козгалмайды, грам теріс, прокариоттарға тэн жасуша 
кабыгы болады. Ішінде тірі улпалары бар, арнаулы корекгік ортада 
өсіріледі. Бірак бул касиет осы қатардың барлық окілдеріпе тэн 
өсіріледі. Риккетсийлер арасында козғалғыш, грам мен оцга 
боялатын, жэй қоректік орталарда өсіруге көнетін түрлері де 
болады. Организм мен риккетсийлер арасындагы карым - катынас 
түрліше. 
Олар 
наразиттікпен 
катар 
мутуалисттік 
каты наста 
байкалад ы.
Паразит - риккетсийлер
арасында көншілігі патоген емес, ал аз 
бөлігі гана адамда, 
омыртқалы
жэне 
омырпщасыз
жануарларда 
ауру коздырады. Қолайсыз жагдайда жасушалар цитоплазмасы мен 
жасуша кабыгы катайып, олар тыныштық күйге келеді. Бул 
кубылыс 
плеоморфизм
деп аталады. Риккетсийлер жасушасында 
бактериялар жасушасына тэн курылымдык элементтер кездеседі: 
нуклеотид, цитоплазма, цитоплазмалык мембрана, уш кабатты 
жасуша кабыгы, рибосомалар. Жасушалары капсула тэрізді 
нэрсемен қоршалған. Кейбір риккетсийлер акуыз жэне липидтер 
тузе алады. Үсак микроорганизмдер (көбінесе диаметрі 0,2 мм) 
шар
24

тэрізді 
немесе 
таяқша
торізді 
жеке
немесе 
тізбектелген 
организмдер. Бұлардыц негізгі немесе аралық иелері божектердіц 
осы тұкымдастарыныц (
Ricketsiacea
) басгы өкілдері.
Энтомопатогендік 
риккетсийлер 
негізінен 
риккетсиела
(Ricketsiella Philip.)
туысына жатады. Бұл туысқа жататын түрлер, 
одетте бөжектер майлы дене жасушаларында дамиды, иесін 
әлсірегеді 
жоне 
өлімге 
ұшыратады. 
Риккегсийлер 
мамыр 
қоңызының, 
жанон 
мормор 
қоцызыныц 
дернәсілдерінен, 
шілделіктерден, зиянды бакашык кандаладан табылған жэпе бұлар 
маманданган, міндетті паразиттерге жатады. Мамыр қоцызы 
дернәсілдерінің 
ауруын 

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: