NDB / ADF
|
|
|
|
Жұмыс қағидалары
|
х
|
|
х
|
|
Презентацииялар (таныстыру)және интерпретациялар(түсіндіру)
|
х
|
|
х
|
|
Бүркеу
|
х
|
|
х
|
|
Алыстық
|
х
|
|
х
|
|
Қателер және дәлдік
|
х
|
|
х
|
|
Дәлдікке алыстыққа әсер ететін ықпалдар
|
х
|
|
х
|
|
VOR
|
|
|
|
|
Жұмыс қағидалары
|
х
|
|
х
|
|
Презентацииялар (таныстыру)және интерпретациялар(түсіндіру)
|
х
|
|
х
|
|
Бүркеу
|
х
|
|
х
|
|
Алыстық
|
х
|
|
х
|
|
Қателер және дәлдік
|
х
|
|
х
|
|
Дәлдікке алыстыққа әсер ететін ықпалдар
|
х
|
|
х
|
|
DME
|
|
|
|
|
Жұмыс қағидалары
|
х
|
|
х
|
|
Презентацииялар (таныстыру)және интерпретациялар(түсіндіру)
|
х
|
|
х
|
|
Бүркеу
|
х
|
|
х
|
|
Алыстық
|
х
|
|
х
|
|
Қателер және дәлдік
|
х
|
|
х
|
|
Дәлдікке алыстыққа әсер ететін ықпалдар
|
х
|
|
х
|
|
Радиолокатор
|
|
|
|
|
Жер үсті радиолокаторы
|
|
|
|
|
Жұмыс қағидалары
|
х
|
|
х
|
|
Презентацииялар (таныстыру)және интерпретациялар(түсіндіру)
|
х
|
|
х
|
|
Бүркеу
|
х
|
|
х
|
|
Алыстық
|
х
|
|
х
|
|
Қателер және дәлдік
|
х
|
|
х
|
|
Дәлдікке алыстыққа әсер ететін ықпалдар
|
х
|
|
х
|
|
Екінші радиолокацияның жер үсті радиолокатоы және транспондер
|
|
|
|
|
Жұмыс қағидалары
|
х
|
|
х
|
|
Презентацииялар (таныстыру)және интерпретациялар(түсіндіру)
|
х
|
|
х
|
|
Режимдер және кодтар
|
х
|
|
х
|
|
GNSS
|
|
|
|
|
GPS, ГЛОНАСС
|
|
|
|
|
Жұмыс қағидалары
|
х
|
|
х
|
|
Қателер және дәлдік
|
х
|
|
х
|
|
Дәлдікке алыстыққа әсер ететін ықпалдар
|
х
|
|
х
|
|
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналын кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламасына
10-қосымша
Коммерциялық авиациядағы және авиакомпаниялардың желілік ұшқыштарын терориялық дайындау жөніндегі тәртіп тақырыптамасы
(Жиынтық кесте)
Оқу пәнінің және тақырыптардың атауы
|
Ұшақтар
|
Тікұшақтар
|
ATPL
|
CPL
|
ATPL/IR
|
ATPL
|
CPL
|
1. Әуе заңнамасы және ӘҚҚ тәртібі
|
х
|
х
|
х
|
х
|
х
|
1.1 Халықаралық заңнама : конвенциялар, келісімдер және ұйымдар
|
|
|
|
|
|
1.2 ӘК ұшу жарамдылығы
|
|
|
|
|
|
1.3 ӘК керек-жарағы және тіркеу белгілері
|
|
|
|
|
|
1.4 Қызметкерлер құрамын лицензиялау
|
|
|
|
|
|
1.5 Ұшу ережелері
|
|
|
|
|
|
1.6 Аэронавигациялық сервис тәртібі: ӘК пайдалану
|
|
|
|
|
|
1.7 Аэронавигациялық сервис және ӘҚ басқару
|
|
|
|
|
|
1.8 Аэронавигациялық ақпарат қызметі
|
|
|
|
|
|
1.9 Әуеайлақтар және тікұшақ айлағы
|
|
|
|
|
|
1.10 Ұйымдастыру және командада жұмыс істей білу
|
|
|
|
|
|
1.11 Іздестіру және құтқару
|
|
|
|
|
|
1.12 Авиациялық қауіпсіздік
|
|
|
|
|
|
1.13 Апатты және ӘК қақтығыстарын тексеру
|
|
|
|
|
|
2. ӘК туралы жалпы білімдері: құратырылым және жүйелер, қозғалтқыш қондырғы, электр және авариялық жабдық
|
х
|
х
|
х
|
х
|
х
|
2.1 Жүйе дизайні , күш салмақтар, кернеу және сенімділікті қамтамасыз ету
|
|
|
|
|
|
2.2 ӘК құрастырылымы
|
|
|
|
|
|
2.3 Гидравлика
|
|
|
|
|
|
2.4 Шасси, дөңгелектер, қақпақтар, тежегіштер
|
|
|
|
|
|
2.5 ӘК басқару ұйымдары
|
|
|
|
|
|
2.6 Пневматика: үрлеу және салқындату жүйесі
|
|
|
|
|
|
2.7 Мұздануға қарсы жүйелер
|
|
|
|
|
|
2.8 Отын жүйесі
|
|
|
|
|
|
2.9 Электржабдығы
|
|
|
|
|
|
2.9 ӘК негіздері: өлгеу аспаптары
|
|
|
|
|
|
2.10 Мойынтірек қозғалтқыштары
|
|
|
|
|
|
2.11 Турбиналық қозғалтқыштар
|
|
|
|
|
|
2.12 Табу (көріп қалу) және қорғау жүйесі
|
|
|
|
|
|
2.13 Оттегі жүйесі
|
|
|
|
|
|
2.14 Тікұшақ: спецификалық жүйелер
|
|
|
|
х
|
х
|
2.15 Тікұшақ: басты төлке
|
|
|
|
х
|
х
|
2.16 Тікұшақ: трансмиссия
|
|
|
|
х
|
х
|
2.17 Тікұшақ: қалақтар
|
|
|
|
х
|
х
|
2.1 ӘК туралы жалпы білім: аспаптық жабдық
|
|
|
|
|
|
2.1.1 Датчиктер және көрсеткіштер
|
|
|
|
|
|
2.1.2 Әуе параметрлерін өлшеу
|
|
|
|
|
|
2.1.3 Магнетизм: тікелей индикация компасы және қайта өзгерту құрылғысы
|
|
|
|
|
|
2.1.4 Гироскопиялық аспаптар
|
|
|
|
|
|
2.1.5 Инерциалық навигация және санау жүйесі
|
|
|
|
|
|
2.1.6 Ұшақ: ұшуды автоматты басқару жүйесі
|
|
|
|
|
|
2.1.7 Тікұшақ: ұшуды автоматты басқару жүйесі
|
|
|
|
|
|
2.1.8 Тримминдеу, жортуды бәсеңдеткіш, ұшу шектеулерін сақтау
|
|
|
|
|
|
2.1.9 Күш автоматы: күшті автоматты бақылау жүйесі
|
|
|
|
|
|
2.1.10 Байланыс жүйесі
|
|
|
|
|
|
2.1.11 (FMS) Ұшуды басқару жүйесі
|
|
|
|
|
|
2.1.12 Жақындау және ескерту жүйелері
|
|
|
|
|
|
2.1.13 Интегралды аспаптар: электронды дисплейлер
|
|
|
|
|
|
2.1.14 Бақылау және тіркеу жүйелері, жұмыс істеуін қамтамасыз ету
|
|
|
|
|
|
2.1.15 Сандық жүйелер және компьютерлер
|
|
|
|
|
|
3. Ұшу сипаттамалары және жоспарлау
|
х
|
х
|
х
|
х
|
х
|
3.1 Салмағы және орталығы: ұшақтар және тікұшақтар
|
х
|
х
|
х
|
х
|
х
|
3.1.1 Салмағына және орталығына қатысты шаралар мақсаты
|
|
|
|
|
|
3.1.2 Жүктеу
|
|
|
|
|
|
3.1.3 АО (ауырлық орталығын) есептеу негіздері
|
|
|
|
|
|
3.1.4 ӘК салмағы және орталығы бөлшектерімен
|
|
|
|
|
|
3.1.5 АО (ауырлық орталығын) анықтау
|
|
|
|
|
|
3.1.6 Жүк рәсімдері
|
|
|
|
|
|
3.2 Ұшақтардың ұшу сипаттамасы
|
х
|
х
|
|
|
|
3.2.1 Жалпы ережелер
|
|
|
|
|
|
3.2.2 В дәрежелі сипаттамалар : SE ұшақтары
|
|
|
|
|
|
3.2.3 В дәрежелі сипаттамалар : МE ұшақтары
|
|
|
|
|
|
3.2.4 А дәрежелі сипаттамалар : ұшақтар
|
|
|
|
|
|
3.3 Ұшуды жоспарлау және бақылау
|
х
|
х
|
х
|
х
|
х
|
3.3.1 VFR ұшуын жоспарлау
|
|
|
|
|
|
3.3.2 IFR ұшуын жоспарлау
|
|
|
|
|
|
3.3.3 Отынды жоспарлау
|
|
|
|
|
|
3.3.4 Ұшар алдындағы дайындық
|
|
|
|
|
|
3.3.5 ATS ұшу жоспары
|
|
|
|
|
|
3.3.6 Ұшуды бақылау және ұшуды қайта жоспарлау
|
|
|
|
|
|
3.4 Тікұшақтардың ұшу сипаттамалары:
|
|
|
х
|
х
|
х
|
3.4.1 Жалпы ережелер
|
|
|
|
|
|
3.4.2 3 SE дәрежелі сипаттамалар
|
|
|
|
|
|
3.4.3 2 дәрежелі сипаттамалар
|
|
|
|
|
|
3.4.4 1 дәрежелі сипаттамалар
|
|
|
|
|
|
4 Адамдық фактор
|
х
|
х
|
х
|
х
|
х
|
Адамдық фактор: негізгі тұжырымдамалар
|
|
|
|
|
|
Авиациялық физиологиясы мен денсаулықты сақтау негіздері
|
|
|
|
|
|
Авиациялық психология негіздері
|
|
|
|
|
|
5 Метеорология
|
х
|
х
|
х
|
х
|
х
|
5.1 Атмосфера
|
|
|
|
|
|
5.2 Жел
|
|
|
|
|
|
5.3 Термодинамика
|
|
|
|
|
|
5.4 Бұлттар және тұман
|
|
|
|
|
|
5.5 Жауын-шашындар
|
|
|
|
|
|
5.6 Ауа массалары және фронттары
|
|
|
|
|
|
5.7 Қысым жүйесі
|
|
|
|
|
|
5.8 Климатология
|
|
|
|
|
|
5.9 Ұшу қауіпсіздіктіктің қауіптері
|
|
|
|
|
|
5.10 Метеорологиялық ақпарат
|
|
|
|
|
|
6 Навигация
|
х
|
х
|
х
|
х
|
х
|
6.1 Жалпы навигация
|
х
|
х
|
х
|
х
|
х
|
6.1.1 Навигация негіздері
|
|
|
|
|
|
6.1.2 Магнетизм және компастар
|
|
|
|
|
|
6.1.3 Карталар
|
|
|
|
|
|
6.1.4 Навигацияның есеп әдісі
|
|
|
|
|
|
6.1.5 Ұшудағы навигация
|
|
|
|
|
|
6.2 Радионавигация
|
|
|
|
|
|
6.2.1 Радио толқындардың тарау теориясы негіздері
|
|
|
|
|
|
6.2.2 Радиоқұралдар
|
|
|
|
|
|
6.2.3 Радиолокаторы
|
|
|
|
|
|
6.2.4 RNAV. FMS навигациялық жүйелер
|
|
|
|
|
|
6.2.5 GNSS
|
|
|
|
|
|
7. Пайдалану рәсімдері
|
х
|
х
|
х
|
х
|
х
|
7.1 негізгі талаптар
|
|
|
|
|
|
7.2Ұшудың ерекше жағдайларындағы қауіптер және пайдалану процедуралары
|
|
|
|
|
|
7.3 Ұшақтағы авариялық процедуралары
|
|
|
|
|
|
8. Ұшу принциптері
|
х
|
х
|
х
|
х
|
х
|
8.1 Ұшу принциптері : ұшақ
|
х
|
х
|
|
|
|
8.1.1 Дыбысқа дейінгі аэродинамикасы
|
|
|
|
|
|
8.1.3 Тұрақтылық
|
|
|
|
|
|
8.1.4 Шектеулер
|
|
|
|
|
|
8.1.5 Винттар
|
|
|
|
|
|
8.1.6 Ұшу механикасы
|
|
|
|
|
|
8.2 Ұшу принциптері : тік ұшақ
|
|
|
х
|
х
|
х
|
8.2.1 Дыбысқа дейінгі аэродинамикасы
|
|
|
|
|
|
8.2.2 Дыбыстан жоғары аэродинамикасы және сығылғыштығы
|
|
|
|
|
|
8.2.3 Тік ұшақтардың түрлері
|
|
|
|
|
|
8.2.4 Негізгівинттіңаэродинамикасы
|
|
|
|
|
|
8.2.5 Негізгівинттіңмеханикасы
|
|
|
|
|
|
8.2.6 Артқы винті
|
|
|
|
|
|
8.2.7 Тепе-теңдік, тұрақтылық және басқарылу
|
|
|
|
|
|
8.2.8 Ұшу механикасы
|
|
|
|
|
|
9. Радио байланыс
|
х
|
х
|
х
|
х
|
х
|
9.1 VFR радио байланысы
|
|
|
|
|
|
9.1.1 Анықтамалар
|
|
|
|
|
|
9.1.2 Жалпы пайдалану процедуралары
|
|
|
|
|
|
9.1.3 Ауарайы туралы ақпарат (VFR терминдері)
|
|
|
|
|
|
9.1.4 Байланыс жоғалу кезіндегі әрекеттер
|
|
|
|
|
|
9.1.5 Шұғыл және апатпроцедуралары
|
|
|
|
|
|
9.1.6 VHFтолқындары тарауының негізгі принциптері және жиілікті таңдау
|
|
|
|
|
|
9.2 IFR радио байланысы
|
|
|
|
|
|
9.2.1 Анықтамалар
|
|
|
|
|
|
9.2.2 Жалпы пайдалану процедуралары
|
|
|
|
|
|
9.2.3 Байланыс жоғалу кезіндегі әрекеттер
|
|
|
|
|
|
9.2.4 Шұғыл және апатпроцедуралары
|
|
|
|
|
|
9.2.5 Ауарайы туралы ақпарат (IFR терминдері)
|
|
|
|
|
|
9.2.6 VHFтолқындары тарауының негізгі принциптері және жиілікті таңдау
|
|
|
|
|
|
9.2.7 Морзе әліппесі
|
|
|
|
|
|
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналын кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламасына
11 қосымша
Ұшу дайындық кезеңдерінің болжамды мазмұны
және дайындықты бағалау өлшемдері
1. Ұшуға үйрету төрт кезең бойынша орындалады:
1 кезең. Алғаш дербес ұшуға дейін жаттығулар жалпы алғанда бір моторлы ұшақта нұсқаушымен бірге 10 сағаттан кем емес, сонымен қатар:
а) ұшу алды әрекеті, массасы мен орталығын анықтау, ұшақты тексеру және қызмет көрсету;
б) аэродром және аэродром шеңбері бойынша қозғалыс (trafficpattern), соқтығысуды болдырмау және алдын алу шаралары;
в) сыртқы визуалдық бағдар көмегімен ұшақты басқару;
г) бірқалыпты ұшу және жерге қону;
д) қауіпті төмен жылдамдықта ұшу, құлап түсуді тану және бастапқы және дамыған құлап түсуден шығу, ұшақтың төмен қарай құлдилап түсуін болдырмау;
е) бірқалыпсыз ұшақ күйі және қозғалтқыштың тоқтап қалу имитациясы бойынша жағдайлар.
2 кезең. Маршрут бойынша алғаш дербес ұшуға дейін жаттығулар жалпы алғанда нұсқаушымен бірге 10 сағаттан кем емес және дербес ұшуда ең болмағанда 10 сағат, қосқанда:
а) ұшу кезінде максималды ұшу режимі (қысқаша ВПП және кедергіден ұшу биіктігі (obstacleclearance) және жерге қону кезінде қысқаша ВПП;
б) 180°-қа бұрылыс орындауды қосқанда тек аспап бойынша ұшу;
в) сыртқы визуалдық бағдарды қолдану арқылы маршрут бойынша нұсқаушымен ұшу, «жолды соқыр есептеу» (deadreckoning) және радионавигациялық құралдар, маршруттан ауытқу процедурасы;
г) әр түрлі аэродромда аэродром және аэродром шеңбері бойынша қозғалыс;
д) бүйірден жел соғу кезінде ұшу және жерге қону;
е) ұшақ жабдығының ақаулық имитациясын қосқанда, штатты емес және авариялық процедурасы мен маневр;
ж) Ұшып жүру, ұшып шығу және бақыланатын аэродромнан өту кезінде әрекеттер, ATS процедурасы, радиотелефон байланысы процедурасы, фразеологияны сақтау;
з) метеорологиялық қысқашахабарлауды білу, ұшудың ауа-райы жағдайы және AISаэронавигациялық ақпарат қызметін қолдануды бағалау.
3 кезең. Визуалдық навигация бойынша аралық тексеруге дейін жаттығулар жалпы алғанда нұсқаушымен бірге 5 сағаттан кем емес және ең
болмағанда кеме командирі (КВС) ретінде 40 сағаттан кем емес. Нұсқаушымен бірге оқу және визуалдық навигация бойынша аралық тексеруге дейін жаттығулар өзіне қосады:
а) 1 және 2 кезең жаттығуларын қайталау;
б) біршама жоғары жылдамдық кезінде визуалдық ұшу (VFR) ережесі бойынша ұшу, тану және спиральді түрде құлдырай төмендеуден қалпына келтіру(spiraldive);
в) үміткер оқуына қатыспаған, нұсқаушымен өткізілген визуалдық навигация бойынша аралық тексеру;
г) КВС ретінде ұшу және жерге қонуды қосқанда, түнгі ұшу.
4 кезең. IR алу үшін ұшу ептіліктерін тексеруге дайындық үшін жаттығулар:
а) ең болмағанда аспап бойынша 55 сағат, олар FNPTI тренажерінде жер үсті жаттығуы 25 сағатқа дейін немесе FNPTIIтренажерінде 40 сағатқа дейін, FTD 1/2/3 немесе FFS, олар FI нұсқаушымен өткізіледі (IR оқуына рұқсатымен), IRI немесе SFI;
б) кеме курсанты-командир ретінде аспап бойынша 20 сағат ұшу(SPIC);
в) жазғы пайдалану бойынша нұсқаулықты қолдану және ұшу жоспарының IFR дайындығына қатысты әуе қозғалысын басқару құжаттарын (ATS)қосқанда, аспап бойынша ұшу дайындығы кезінде ұшу алды әрекеттер;
г) келесі жағдайды қоса отырып, бірқалыпты, штатты емес және авриялық жағдайында IFR ұшуды орындау кезіндепроцедура мен маневр:
визуалдық ұшудан IFR ұшуға көшу;
аспап (SIDsandSTARs) бойынша ұшып кету және ұшып келудің стандартты маршруты;
маршрут бойынша IFR процедурасы;
күту процедурасы (holdingprocedures);
бекітілген метеоминимумге дейін аспап бойынша жерге қонуғакіру;
екінші шеңберге бару;
аспап бойынша кіру процедурасы бойынша кіру және жерге қону, сонымен қатар жерге қону арқылы шеңбер бойынша (circling) кіру.
д) ұшу барысы бойынша маневр және нақты ұшу сипаттамасы;
е) 4.4.г жаттығулары бойынша бір моторлы немесе көп моторлы ұшақпен жұмыс, сонымен қатар қозғалтқыштың тоқтау, оның кідіру және қайта қосу имитациясы арқылы тек аспап бойынша көп қозғалтқышты ұшақты пайдалану (егероны FSTD тренажерінде жүзеге асыратын болса, соңғы операция абсолютті биіктікте қауіпсіз болады).
2. ПРАКТИКАЛЫҚ ЕПТІЛІКТЕР БОЙЫНША ЕМТИХАН (SKILLTEST)
Тиісті жазғы дайындық аяқталған соң үміткер CPL(A) үшін практикалық ептіліктер бойынша бір моторлы немесе көп қозғалтқышты ұшақта емтихан тапсырадыжәне көп қозғалтқышты ұшақта ППП (IR) біліктілігі үшін тексеруден өтеді.
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналын кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламасына
12-қосымша
Ұшу дайындық кезеңдерінің болжамды мазмұны
және дайындықты бағалау өлшемдері
1. Ұшуға үйрету төрт кезең бойынша орындалады:
1 кезең. Алғаш дербес ұшуға дейін жаттығулар жалпы алғанда бір моторлы ұшақта нұсқаушымен бірге 10 сағаттан кем емес, сонымен қатар:
а) ұшу алды әрекеті, массасы мен орталығын анықтау, ұшақты тексеру және қызмет көрсету;
б) аэродром және аэродром шеңбері бойынша қозғалыс (trafficpattern), соқтығысуды болдырмау және алдын алу шаралары;
в) сыртқы визуалдық бағдар көмегімен ұшақты басқару;
г) бірқалыпты ұшу және жерге қону;
д) қауіпті төмен жылдамдықта ұшу, құлап түсуді тану және бастапқы және дамыған құлап түсуден шығу, ұшақтың төмен қарай құлдилап түсуін болдырмау;
е) бірқалыпсыз ұшақ күйі және қозғалтқыштың тоқтап қалу имитациясы бойынша жағдайлар.
2 кезең. Маршрут бойынша алғаш дербес ұшуға дейін жаттығулар жалпы алғанда нұсқаушымен бірге 10 сағаттан кем емес және дербес ұшуда ең болмағанда 10 сағат, қосқанда:
а) ұшу кезінде максималды ұшу режимі (қысқаша ВПП және кедергіден ұшу биіктігі (obstacleclearance) және жерге отыру кезінде қысқаша ВПП;
б) 180°-қа бұрылыс орындауды қосқанда тек аспап бойынша ұшу;
в) сыртқы визуалдық бағдарды қолдану арқылы маршрут бойынша нұсқаушымен ұшу, «жолды соқыр есептеу» (deadreckoning) және радионавигациялық құралдар, маршруттан ауытқу процедурасы;
г) әр түрлі аэродромда аэродром және аэродром шеңбері бойынша қозғалыс;
д) бүйірден жел соғу кезінде ұшу және жерге қону;
е) ұшақ жабдығының ақаулық имитациясын қосқанда, штатты емес және авариялық процедурасы мен маневр;
ж) ұшып жүру, ұшып шығу және бақыланатын аэродромнан өту кезінде әрекеттер, ATS процедурасы, радиотелефон байланысы процедурасы, фразеологияны сақтау;
з) метеорологиялық қысқашахабарлауды білу, ұшудың ауа-райы жағдайы және AISаэронавигациялық ақпарат қызметін қолдануды бағалау.
3 кезең. Визуалдық навигация бойынша аралық тексеруге дейін жаттығулар жалпы алғанда нұсқаушымен бірге 30 сағаттан кем емес және ең болмағанда кеме командирі (КВС) ретінде 58 сағаттан кем емес. Нұсқаушымен бірге оқу және визуалдық навигация бойынша аралық тексеруге дейін жаттығулар өзіне қосады:
а) 1 және 2 кезең жаттығуларын қайталау, олар минимум 4 адамды тасымалдау үшін сертификат алған ұшақта ең болмағанда 5 сағатты қосады және өзгеретін қадам мен жиналатын шасси бар винт болады;
б) біршама жоғары жылдамдық кезінде визуалдық ұшу (VFR) ережесі бойынша ұшу, тану және спиральді түрде құлдырай төмендеуден қалпына келтіру (spiraldive);
в) үміткер оқуына қатыспаған, нұсқаушымен өткізілген визуалдық навигация бойынша аралық тексеру;
г) КВС ретінде ұшу және жерге қонуды қосқанда, түнгі ұшу.
д) ең болмағанда ППП бойынша 10 сағат ұшу, олар FNPTтренажерінде аспап бойынша жер үсті жаттығуы 5 сағатқа дейін немесе FI нұсқаушымен өткізілген немесе SFIмақұлданған FFS;
4 кезең. Келесі жағдайды қосқанда CPL(A) үшін практикалық ептіліктер бойынша емтиханды өткізгенге дейін ұшуға үйрету және тестілеу үшін жаттығулар:
а) ұшуға үйрету 30 сағатқа дейін, олар авиациялық жұмыстарды орындау үшін жаттығумен қоса атқарылады;
б) қажет болғанда 3 кезең жаттығуларын қайталайды;
в) ұшуда манёвр және ерекше ұшу режимі;
г) көп қозғалтқышты ұшақта жаттығу.
2. ПРАКТИКАЛЫҚ ЕПТІЛІКТЕР БОЙЫНША ЕМТИХАН (SKILLTEST)
11. Тиісті жазғы дайындық аяқталған соң мәлімдеуші CPL(A) үшін практикалық ептіліктер бойынша бір моторлы немесе көп қозғалтқышты ұшақта емтихан тапсырады.
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналын кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламасына
13-қосымша
Ұшу дайындығы бойыншавизуалды ұшуға үйретудің болжамды мазмұны мен мөлшер саны
Визуалды оқу ұшулары:
|
Ұшу уақытын болжамды бөлу
|
1 жаттығу:
Ұшу алды дайындығы; массасы мен орталығын есептеу; ұшақты тексеру және қызмет көрсету
|
|
2 жаттығу:
Жоғары ұшу, аэродром зонасында ұшу, жерге қонуға кіру және жерге қону, бақылау тексеру картасын қолдану, (checklist), қауіпті жақындаудан алшақтау және тексеру процедурасы
|
0:45
|
3 жаттығу:
аэродром зонасында ұшу: Жоғары ұшу кезінде және ұшқан соң қозғалтқыштың тоқтау имитациясы
|
0:45
|
4 жаттығу:
Максималдық өнімділігі: қысқа дистанция бойынша ұшу, кедергілерден өту, қысқаша жолаққа отыру
|
1:00
|
5 жаттығу:
Бүйір желімен жоғары ұшу және қону, екінші шеңберге кету
|
1:00
|
6 жаттығу:
Біршама жоғары жылдамдықта ұшу, тану және тік құлдырай төмендеуден шығу
|
0:45
|
7 жаттығу:
Қауіпті төмен жылдамдықта ұшу, ұшақтың төмен қарай құлдилап түсуін болдырмау, құлап түсуді тану және бастапқы және дамыған құлап түсуден шығу
|
0:45
|
8 жаттығу:
Соқыр жолды есептеу және радионавигациялық құралдарды қолдана отырып, маршрут бойынша ұшу; FPL ұшуды толтыру және жоспарды ұсыну; ауа-райының ақпараты және НОТАМ-мен жұмыс; радио байланысын жүргізу процедурасы; аэродромның бақылау зонасы арқылы өту; УВД органы процедурасына сәйкестігі; радио байланысының болмауимитациясы, ауа-райының нашарлауы, запастағы аэродромға кету процедурасы; маршрут бойынша ұшу кезінде қозғалтқыштың тоқтауимитациясы; қону үшін алаңды таңдау.
|
10:00
|
2. Аспап бойынша ұшуға үйрету жаттығуларының болжамды мазмұны мен мөлшер саны
Барлық жаттығуларFNPTI/II, FTD1/2/3 немесеFFS орындалады. Егер ұшу визуалдық ұшу бойынша жүргізілсе, онда СМУимитациясы үшін шаралар қабылданады.
Аспап бойынша ұшуға үйрету
|
Ұшу уақытын болжамды бөлу
|
1 жаттығу:
Визуалдық сыртқы бағдарсыз ұшу негіздері; көлденең ұшу; жылдамдату және тежеу үшін қозғалтқыш қуатын өзгерту, тікелей көлденең ұшуды қолдау; 15⁰және 25⁰қисаю арқылы көлденең ұшуда бұрылыс, берілген курсқа шығу
|
0:30
|
2 жаттығу:
9 жаттығуды қайталау; курс пен жылдамдықты сақтай отырып, биіктік алу және төмендеуді қосымша орындау, көлденең ұшуға ауысу; биіктік алу және төмендеу арқылы бұрылыс
|
0:45
|
3 жаттығу:
Инструменталдық процедураны орындау:
Процедура басталуы, жылдамдық тоқтағанға дейін тежеу, жапқыш пен талап етілетін конфигурацияны орнату;
Стандартты бұрылысты орындау;
Кері курсқа шығу, 1 минут аралығында жаңа курсты ұстау;
Координациялық бұрылыс,шассишығару,500 фт/мин тікелей жылдамдығымен төмендеу;
Бастапқы курсқа шығу,(500 фт/мин) тікелей төмендеу жылдамдығын сақтау және 1 минут аралығында курсты ұстау;
Көлденең ұшуға көшу, биіктігі 1000 фут (300 метр) бастапқыға қарағанда төмен;
Екінші шеңберге шығуды орындау;
Үздік жылдамдықпен биіктік алу (Vy)
|
0:45
|
4 жаттығу:
9 жаттығуды қайталау және 45⁰ қисаю арқылы тіке бұрылысты орындау; бірқалыпты емес кеңістік күйінен қалпына келу.
|
0:45
|
5 жаттығу:
12 жаттығуды қайталау
|
0:45
|
14 жаттығу:
Егер VDF қол жетімді болса, VOR немесеNDBрадионавигациялық құралдар көмегімен навигация; орнатылған QDMжәнеQDRкідірту.
|
0:45
|
6 жаттығу:
9 жаттығуды қайталау және бірқалыпты емес кеңістік күйінен қалпына келу.
|
0:45
|
7 жаттығу:
9 жаттығуды қайталау, бұрылыс, биіктікті өзгерту және авиагоризонт немесе гироскопиялық компастың тоқтауимитациясы арқылы бірқалыпты емес кеңістік күйінен қалпына келу.
|
0:45
|
8 жаттығу:
Құлап түсуді тану және бастапқы және дамыған құлап түсуден шығу, ұшақтың төмен қарай құлдилап түсуін болдырмау.
|
0:45
|
9 жаттығу:
14, 16 және 17 жаттығуларды қайталау.
|
3:30
|
3. Көп қозғалтқышты ұшақта ұшу жаттығулары
Жаттығу алдында үміткер класс немесе ұшақ типі талаптарын қанағаттандырады, ол практикалық ептіліктер бойынша емтихан кезінде қолданылады.
ПРАКТИКАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕ
1. CPL(A) үміткерінің келесі ұшуды қосқанда аз дегенде 200 сағаты болуы тиіс:
а) ВС (PIC) командирі ретінде 100 сағат ұшу, оның ішінде540 км (300 теңіз милі) кем емес арақашықтығында визуалдық ұшуды қосқанда PIC ретінде маршрут бойынша20 сағат ұшу, оның барысында ұшу аэродромынан басқа екі аэродромға қону жүргізіледі;
б) түнгі уақытында 5 сағат ұшу, сонымен қатар нұсқаушы бақылауымен 3 сағат, ол өзіне берілген маршрут бойыншааз дегенде 1 сағат навигация, 5 жеке ұшу және 5 жеке қону қосылады;
в) Аспап бойынша 10 сағат ұшу, оның ішінде FNPT-I/II, FTD -1/2 немесе FFS тренажерінде 5 сағатқа дейін жер үстінде оқу. («BasicInstrumentFlightModule») аспаптары бойынша ұшудың базалық дайындық модулін аяқтау туралы сертификаты бар үміткер аспап бойынша оқу үшін қажетті уақытын есепке алғанда осы модуль бойынша 10 сағатқа дейін оқуға қабылдануға құқылы. «BITD» тренажерінде өткізілген сағаттар сынаққа жатады.
г) 6 сағат ұшу уақыты көп қозғалтқышты ұшақта өткізіледі, егер ол жазғы ептіліктерді тексеру кезінде қолданылса.
д) Әуе кемесінің басқа түрлерінде PIC ретінде ұшу сағаты 200 сағат ұшу есебінен келесі жағдайда есептеледі:
Тік ұшақта 30 сағат, егер үміткердің PPL(H) тік ұшағының жеке пилот куәлігі болса;
Тік ұшақта 100 сағат, егер үміткердің CPL(H) тік ұшағының коммерциялық пилот куәлігі болса;
мотопланерде және планерде 30 сағат ұшу;
дирижабльде 30 сағат, егер үміткердің дирижабль әуесқой пилоты куәлігі болса.
дирижабльде 60 сағат, егер үміткердің коммерциялық дирижабль пилоты куәлігі болса.
ПРАКТИКАЛЫҚ ЕПТІЛІКТЕР БОЙЫНША ЕМТИХАН (SKILLTEST)
Тиісті жазғы дайындық аяқталған соң мәлімдеуші CPL (A) үшін практикалық ептіліктер бойынша бір моторлы немесе көп қозғалтқышты ұшақта емтихан тапсырады.
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналын кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламасына
14-қосымша
Ұшу дайындық кезеңдерінің болжамды мазмұны
және дайындықты бағалау өлшемдері
Жазғы дайындық 5 кезеңді қосады:
1 кезең. Алғаш дербес ұшуға дейін жаттығулар жалпы алғанда бір моторлы ұшақта нұсқаушымен бірге 10 сағаттан кем емес, сонымен қатар:
а) ұшу алды әрекеті, массасы мен орталығын анықтау, ұшақты тексеру және қызмет көрсету;
б) аэродром және аэродром шеңбері бойынша қозғалыс (trafficpattern), соқтығысуды болдырмау және алдын алу шаралары;
в) сыртқы визуалдық бағдар көмегімен ұшақты басқару;
г) бірқалыпты ұшу және жерге қону;
д) қауіпті төмен жылдамдықта ұшу, құлап түсуді тану және бастапқы және дамыған құлап түсуден шығу, ұшақтың төмен қарай құлдилап түсуін болдырмау;
е) бірқалыпсыз ұшақ күйі және қозғалтқыштың тоқтап қалу имитациясы бойынша жағдайлар.
2 кезең. Маршрут бойынша алғаш дербес ұшуға дейін жаттығулар жалпы алғанда нұсқаушымен бірге 10 сағаттан кем емес және дербес ұшуда ең болмағанда 10 сағат, қосқанда:
а) ұшу кезінде максималды ұшу режимі (қысқаша ВПП және кедергіден ұшу биіктігі (obstacleclearance) және жерге қону кезінде қысқаша ВПП;
б) 180°-қа бұрылыс орындауды қосқанда тек аспап бойынша ұшу;
в) сыртқы визуалдық бағдарды қолдану арқылы маршрут бойынша нұсқаушымен ұшу, «жолды соқыр есептеу» (deadreckoning) және радионавигациялық құралдар, маршруттан ауытқу процедурасы;
г) әр түрлі аэродромда аэродром және аэродром шеңбері бойынша қозғалыс;
д) бүйірден жел соғу кезінде ұшу және жерге қону;
е) ұшақ жабдығының ақаулық имитациясын қосқанда, штатты емес және авариялық процедурасы мен маневр;
ж) Ұшып жүру, ұшып шығу және бақыланатын аэродромнан өту кезінде әрекеттер, ATS процедурасы, радиотелефон байланысы процедурасы, фразеологияны сақтау;
з) метеорологиялық қысқашахабарлау және брифингті білу, ұшудың ауа-райы жағдайы және AISаэронавигацялық ақпарат қызетін қолдануды бағалау.
3 кезең. Визуалдық навигация бойынша аралық тексеруге дейін жаттығулар жалпы алғанда нұсқаушымен бірге 5 сағаттан кем емес және ең болмағанда кеме командирі (КВС) ретінде 40 сағаттан кем емес. Нұсқаушымен бірге оқу және визуалдық навигация бойынша аралық тексеруге дейін жаттығулар өзіне қосады:
а) 1 және 2 кезең жаттығуларын қайталау;
б) біршама жоғары жылдамдық кезінде визуалдық ұшу (VFR) ережесі бойынша ұшу, тану және спиральді түрде құлдырай төмендеуден қалпына келтіру (spiraldive);
с) үміткер оқуына қатыспаған, нұсқаушымен өткізілген визуалдық навигация бойынша аралық тексеру;
д) КВС ретінде ұшу және жерге қонды қосқанда, түнгі ұшу.
4 кезең. IR алу үшін ұшу ептіліктерін тексеруге дайындық үшін жаттығулар:
а) ең болмағанда аспап бойынша 55 сағат, олар FNPTI тренажерінде жер үсті жаттығуы 25 сағатқа дейін немесе FNPTIIтренажерінде 40 сағатқа дейін тұрады, FTD 1/2/3 немесе FFS, олар FI нұсқаушымен өткізіледі (IR оқуына рұқсатымен), IRI немесе SFI;
б) кеме курсанты-командир ретінде аспап бойынша 20 сағат ұшу(SPIC);
в) жазғы пайдалану бойынша нұсқаулықты қолдану және ұшу жоспарының IFR дайындығына қатысты әуе қозғалысын басқару құжаттарын (ATS) қосқанда, аспап бойынша ұшу дайындығы кезінде ұшу алды әрекеттер;
г) келесі жағдайды қоса отырып, бірқалыпты, штатты емес және авриялық жағдайында IFR ұшуды орындау кезінде процедура мен маневр:
визуалдық ұшудан IFR ұшуға көшу;
аспап (SIDsandSTARs) бойынша ұшып кету және ұшып келудің стандартты маршруты;
маршрут бойынша IFR процедурасы;
күту процедурасы (holdingprocedures);
бекітілген метеоминимумге дейін аспап бойынша жерге қонуға кіру;
екінші шеңберге бару;
аспап бойынша кіру процедурасы бойынша кіру және жерге қону, сонымен қатар жерге қону арқылы шеңбер бойынша (circling) кіру.
д) ұшу барысы бойынша маневр және нақты ұшу сипаттамасы;
е) 4.4.г жаттығулары бойынша бір моторлы немесе көп моторлы ұшақпен жұмыс, сонымен қатар қозғалтқыш тоқтау, оның кідіру және қайта қосу имитациясы арқылы тек аспап бойынша көп қозғалтқышты ұшақты пайдалану (егероны FSTD тренажерінде жүзеге асыратын болса, соңғы операция абсолютті биіктікте қауіпсіз болады).
5 кезең:
а) оқуға тиісті талаптары қосылған (МСС) көп мүшелі экипажда өзара әрекет ету курсы бойынша оқыту және жазғы тексеру;
б) егер осы оқыту бөлімі аяқталған соң үміткерге көп мүшелі экипажы бар ұшақ түріне біліктілік белгісі талап етілмесе, оған МСС курсын аяқтау туралы куәлігі беріледі.
ПРАКТИКАЛЫҚ ЕПТІЛІКТЕР БОЙЫНША ЕМТИХАН (SKILLTEST)
Тиісті жазғы дайындық аяқталған соң үміткер CPL(A) үшін практикалық ептіліктер бойынша бір моторлы немесе көп қозғалтқышты ұшақта емтихан және көп қозғалтқышты ұшақта ППП (IRskilltest) жіберу үшін емтихан тапсырады.
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналын кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламасына
15 қосымша
Аспап бойынша ұшуды орындау құқығынабіліктілік белгісін алу үшін пилоттарды теориялық дайындау бойынша пәндер тақырыбы
№
|
Оқу пәндерінің атауы
|
Оқу пәндерінің қысқаша мазмұны
|
1
|
Әуе заңнамасы және процедуралар
|
- Халықаралық әуе заңнамасының негіздері жәнеППП бойынша ұшуды орындауға қатысты «Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін қолдану және авиация қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңы;
-ППП бойынша ұшуға қатысты ережелер мен қағидалар;
- высотомерді орнату тәртібі; - тиісті практика мен әуе қозғалысына қызмет көрсету ережесі;
|
2
|
Әуе кемесінің сұралатын түріне қарай әуе кемесі бойынша жалпы білім
|
- ПППжәне аспап бойынша ұшудың метеорологиялық жағдайында ұшу кезінде әуе кемесін басқару және навигациясы үшін қажетті борт электрондық жабдығы, электрондық құрылғылар мен аспаптардықолдану, шектеулер және пайдалану жарамдылығы; автопилотты қолдану және шектеулер;
- компас, бұрылу қатесі және жылдамдату ықпалынан қате; гироскопиялық аспаптар, пайдалану шектеулері мен прецессия әсері; әр түрлі пилотаж аспаптарының ақаулығы кезінде әрекет ету ережесі мен тәртібі;
|
3
|
Ұшу сипаттамасы және әуе кемесінің сұралатын түріне қарай жоспарлау
|
- IFR ұшуды жоспарлау;
- ұшу алды дайындық және ППП бойынша ұшуға сәйкес келетін тексеру;
- ұшуды жедел жоспарлау; ППП бойынша ұшу жоспарын дайындау және ОВД мақсаты үшін ұсыну;
- высотомерді орнату тәртібі;
- ұшуды бақылау және ұшуда қайта жоспарлау.
|
4
|
Адам мүмкіндіктері
|
- Қате қаупі факторларын бақылау принциптерін қосқанда, аспап бойынша әуе кемесінде ұшуға байланысты адам мүмкіндіктері.
Ескерту. Қате қаупі факторларын бақылау принциптерін қосқанда, адам мүмкіндіктеріне қатысты оқу бағдарламасын әзірлеу бойынша нұсқаулық материалы адам факторының саласы бойынша оқыту Нұсқаулығында берілген (Doc 9683);
|
5
|
Әуе кемесінің сұралатын түріне қарай IFRбойынша ұшуды орындау кезінде пайдалану процедурасы
|
- пайдалану жағдайында қате қаупі факторларын бақылау әдістерін қолдану;
-аэронавигациялық құжаттаманы түсіну және қолдану:АIР, NОТАМ, авиациялық код және қысқартулар, ұшу картасы, маршрут бойынша ұшу, аспап бойынша төмендеу және қонуға кіру;
- сақтану шаралары мен авариялық жағдайда әрекет ету ережесі; ППП бойынша ұшуға байланысты қауіпсіздік шаралары; кедергіден ұшып өту өлшемдері.
Ескерту. Ұшу схемасын құру параметрлері мен пайдалану ережелеріне қатысты ұшу өндірісімен айналысатын пилот және қызметкерлер құрамы үшін ақпарат «Әуе кемесінің ұшу өндірісі» аэронавигациялық қызмет көрсету Ережесінің Iтомында берілген (PANS-OPS, Doc 8168). Кейбір елдерде қолданылатын ережелер PANS-OPS нұсқалған түрінен ерекшеленеді және осындай ерекшеліктерді білу ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін маңызды;
|
6
|
Метеорология
|
- авиациялықметеорологияны қолдану;
- карта, мәліметтер мен ауа-райын түсіну және қолдану;
- қысқарту коды;
- метеорологиялық ақпаратын алу және қолдану ережесі;
- биіктікті өлшеу;
- қозғалтқыш пен планерді мұз басу себептері, тану және салдары;
- жалпы зонадан өту ережесі;
- қауіптіметео жағдайын тексеру;
- көтеру күшін арттыру жүйесімен ұшақ пен әуе кемесіне арналған: негізгівинтті мұз басу салдары;
|
7
|
Радионавигация
|
- радиотехникалық құралдар. Бағытталмаған (NDB), азимутты (VOR) жәнедальномерлі (DME) радиомаяк.
- радиолокатор. Екінші локацияның жер үсті радиолокаторы және транспондер.
- зоналықнавигация жүйесі жәнеRNAVнемесеFMS.
- ғаламдық навигациялық спутникті жүйесі
(GNSS). GPS, ГЛОНАСС.
- радионавигациялық құралдарды қолдану арқылы практикалық аэронавигация;
- Ұшу, маршрут бойынша ұшу, қонуға кіру және IFRқону кезеңдері бойынша қолданылатын навигациялық жүйелерді қолдану, нақтылық пен сенімділік;
- радионавигациялық құралдарды тану;
|
8
|
IFR радио байланысы
|
- ППП бойынша әуе кемесі ұшу кезінде қолданылатын байланыс пен фразеологияны жүргізу ережесі;
- байланыс жойылу кезінде әрекеттер.
- жеделдік және апат процедурасы.
- ауа-райы туралы ақпарат (IFR термин).
- VHF толқынын таратудың негізгі принциптеріжәне жиілікті іріктеу.
- Морзе әліппесі.
|
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналын кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламасына
16 қосымша
Аспап бойынша ұшуға үйрету жаттығулары мен кезеңдердің
болжамды мазмұны мен мөлшер саны
ППП бойынша ұшуға рұқсат туралы біліктілік белгісін алу үшін ұшу ептіліктерін тексеру алдында жаттығулар (Instrumentrating) өзіне қосады:
1. ППП бойынша ұшуға базалық дайындық модулі.
Сыртқы визуалдық бағдарсыз ППП бойынша ұшуға базалық дайындық модулі үшін тәртібі мен маневр аз дегенде келесі жағдайды қосады:
Көлденең ұшу,
Биіктік алу,
төмендеу,
көлденең ұшуда бұрылу, биіктік алу, төмендеу; схема бойынша аспапты ұшу (instrumentpattern); тік вираж (steepturn); радионавигация; әдеттен тыс жағдайынан оралу (recoveryfromunusualattitudes); шектелген аспап панелімен ұшу (limitedpanel); құлап түсуді тану және бастапқы және дамыған құлап түсуден шығу;
2. ППП бойынша ұшуға дайындықтың процедуралық модулі келесі кезеңдерді қосады:
а) ППП бойынша ұшу жоспарын дайындау кезінде ұшу бойынша және әуе қозғалысына қызмет көрсететін органына тиісті құжаттар бойынша нұсқаулығын зерттеуді қосатын ППП бойынша ұшу үшін ұшу алды процедурасы (IFR);
б) бірқалыпты, ерекше және авариялық жағдайда ППП бойынша ұшуды орындау кезінде процедура мен маневр қосатын, жеке алғанда аз дегенде:
жоғары ұшқанда визуалдық ұшудан ППП (IFR) бойынша ұшуға көшу;
ұшып кету және ұшып келудің стандарттысхемасы (standard instrument departures and arrivals);
маршрут бойынша ППП бойынша ұшу процедурасы;
күту процедурасы (holdingprocedures);
бекітілген метеоминимумға сәйкес аспап бойынша жерге қонуға кіру;
екінші шеңберге бару;
аспап бойынша кіру процедурасы бойынша кіру және жерге қону, сонымен қатар жерге қону арқылы шеңбер бойынша (circling) кіру.
в) ұшу барысы бойынша маневр және нақты ұшу сипаттамасы;
г) қажет болғанда жоғарыда нұсқалған жаттығуларды көп
қозғалтқышты ұшақта жүзеге асыру, сонымен қатар тек аспап бойынша ұшақты басқару жағдай үлгісін жасау кезінде қозғалтқыштың біреуі жұмыс істемейді немесе ажырап кетеді немесе қозғалтқышты қайта қосуды талап етіледі (соңғы жаттығу қауіпсіз биіктікте жүзеге асырылады, егер ол FFS немесе FNPT-II тренажерінде өткізілсе).
3. ППП бойынша ұшуға Базалық дайындық модулін оқыту курсы.
Модуль шектеулі аспаптар панелі мен бірқалыпсыз кеңістік жағдайын қоса отырып, аспап бойынша негізгі ұшу аспектілеріне шоғырланған.
Барлық жаттығулар FNPTI/II, FTD1/2/3 немесе FFS, бірақ 5 сағаттан астам емес орындалады. Егер ұшу ВМУ өткізілсе, ПМУимитациясы бойынша шаралар қабылданады.
Аспап бойынша ұшуға үйрету
|
Ұшу уақытын
болжамды бөлу
|
1 жаттығу:
Визуалдық сыртқы бағдарсыз ұшу негіздері; көлденең ұшу; жылдамдату және тежеу үшін қозғалтқыш қуатын өзгерту, тікелей көлденең ұшуды қолдау; 15⁰және 25⁰қисаю арқылы көлденең ұшуда бұрылыс, берілген курсқа шығу
|
0:30
|
2 жаттығу:
1 жаттығуды қайталау; курс пен жылдамдықты сақтай отырып, биіктік алу және төмендеуді қосымша орындау, көлденең ұшуға ауысу; биіктік алу және төмендеу арқылы бұрылыс
|
0:45
|
3жаттығу:
Инструменталдық процедураны орындау:
Процедура басталуы, жылдамдық тоқтағанға дейін тежеу, жапқыш пен талап етілетін конфигурацияны орнату;
Стандартты бұрылысты орындау;
Кері курсқа шығу, 1 минут аралығында жаңа курсты ұстау;
Координациялық бұрылыс,шасси шығару,500 фт/мин тікелей жылдамдығымен төмендеу;
Бастапқы курсқа шығу,(500 фт/мин) тікелей төмендеу жылдамдығын сақтау және 1 минут аралығында курсты ұстау;
Көлденең ұшуға көшу, биіктігі 1000 фут (300 метр) бастапқыға қарағанда төмен;
Екінші шеңберге шығуды орындау;
Үздік жылдамдықпен биіктік алу (Vy)
|
0:45
|
4 жаттығу:
1 жаттығуды қайталау және 45⁰ қисаю арқылы тіке бұрылысты орындау; бірқалыпты емес кеңістік күйінен қалпына келу.
|
0:45
|
5 жаттығу:
4 жаттығуды қайталау
|
0:45
|
6 жаттығу:
Егер VDF қол жетімді болса, VOR немесе NDBрадионавигациялық құралдар көмегімен навигация; орнатылған QDM және QDR кідірту.
|
0:45
|
7 жаттығу:
1жаттығуды қайталау және бірқалыпты емес кеңістік күйінен қалпына келу.
|
0:45
|
8 жаттығу:
1 жаттығуды қайталау, бұрылыс, биіктікті өзгерту және авиагоризонт немесе гироскопиялық компастың тоқтауимитациясы арқылы бірқалыпты емес кеңістік күйінен қалпына келу.
|
0:45
|
9 жаттығу:
Құлап түсуді тану және бастапқы және дамыған құлап түсуден шығу, ұшақтың төмен қарай құлдилап түсуін болдырмау.
|
0:45
|
10 жаттығу:
6, 7 және 8 жаттығуларды қайталау
|
3:30
|
2. Аспап бойынша ұшуға рұқсат туралы біліктілік белгісін алу үшін практикалық ептіліктер бойынша емтихан (IRSKILLTEST).
2.1. Жалпы ереже.
IR алу үшін үміткер сол класс немесе әуе кемесінің типі бойынша нұсқаулықтан өтеді, бұл ұшуды тексеру кезінде қолданылады.
Үміткер барлық ұшу ептіліктерін тексеру бөлімдері бойынша сынақ алады (skilltest). Егер бір тармақ немесе бір бөлім бойынша сынақ болмаса, демек, осы бөлім бойынша сынақ қойылмайды. Сынақ бір бөлімнен артық болса, үміткерден ұшуды тексерудің барлық бөлімдерін қайта тапсыру талап етіледі. Тек бір бөлімнен сынақ болмаса, осы бөлімді тапсыру талап етіледі. Қайта тексерудің кез-келген бөлімі, сонымен қатар өткен қайта тапсыруда табысты тапсырылған бөлімдер бойынша сынақ болмаса, үміткерден ұшуды тексерудің барлық бөлімдерін қайта тапсыру талап етіледі. (skilltest). Барлық бөлім бойынша ұшу ептіліктерін тексеру 6 ай аралығында аяқталады. Екі рет талпынғанда тестің барлық тиісті бөлімдерін тапсырмау қабілеті бұдан әрі оқуды талап етеді.
Қайта оқу сәтсіз ұшу тексеруінен кейін бірден басталады. Ұшу ептіліктерін тексеруді тапсыру үшін талпыныс мөлшері шектелмеген.
2.2. Практикалық ептіліктер бойынша біліктілікті тексеру/емтихан өткізу
Тексеру практикалық ұшу имитациясы үшін арналған. Ұшу маршрутын емтихан қабылдаушы таңдайды. Маңызды элементүміткердің жалпы қабылданған нұсқаулық материалдар негізінде ұшуды жоспарлау және өткізу қабілеті болып табылады. Үміткер ұшу жоспарлауын өзіне алады және бортта ұшуды орындау үшін барлық жабдық пен құжаттама болуын қамтамасыз етеді. Ұшу ұзақтығы 1 сағаттан кем болмайды.
Егер емтихан қабылдаушы дұрыс емес деп есептейтін себептер бойынша тексеруді тоқтату шешімін қабылдайтын болса, онда үміткер барлық тексеруді қайтадан тапсырады. Егер емтихан қабылдаушы дұрыс емес деп есептейтін себептер бойынша тексеру тоқтатылса, онда келесі ұшуда тек тапсырылмаған бөлімдер бойынша тексеру өтеді.
Емтихан қабылдаушы қарауына сәйкес кез-келген маневр немесе сынақ процедурасын үміткер бір рет қайталайды. Егер емтихан қабылдаушы үміткердің ұшу дағдыларын көрсету толық қайта тестілеуді талап етеді деп есептейтін болса, тест кез-келген кезеңінде тоқтатылады.
Үміткер әуе кемесін басқарғанда КВС функциясы және ұшуды басқа экипаж мүшелері жоқ сияқты орындайды.Емтихан қабылдаушы әуе кемесін басқаруға қатыспайды, егер қауіпсіздік мүддесінде оның араласуы қажет болса немесе басқа кеме үшін кідіруді болдырмау жағдайынан басқа. Ұшу үшін жауапкершілік үміткерге жүктеледі.
Шешімді қабылдаудың біршама/абсолютті биіктігі (Decisionheights/altitude), минималдық біршама/абсолютті төмендеу биіктігі (minimumdescentheights/altitudes) және екінші шеңберге кету нүктесін үміткер анықтайды және емтихан қабылдаушы мақұлдайды.
IR алу үшін үміткер орындайтын тексеру және міндеттер, сонымен қатар радио байланыс құрылғысы сәйкестігін емтихан қабылдаушыға көрсетеді. Тексеру ұшу тексеру өткізілетін әуе кемесі үшін бақылау тексерудің бекітілген картасына сәйкес аяқталады. Үміткер ұшуға дайындық кезінде қозғалтқыш пен жылдамдық жұмысы параметрлерін анықтауға міндетті. Ұшу, қонуға кіру және жерге қону параметрлерін үміткер әуе кемесі қолданатын ұшуды пайдалану нұсқаулығына сәйкес есептейді.
2.3. Практикалық ептіліктер бойынша емтихан мазмұны
Бақылау тексеру картасын қолдану (checklist), ұшу шеберлігін қолдану (airmanship), анти- және қарсы- мұз басу процедурасы, сонымен қатар қауіп және қате факторларын бақылау принциптері барлық бөлімдерде қолданылады.
1 БӨЛІМ – ҰШУЛАРҒА ЖӘНЕ ҰШУҒА ДАЙЫНДЫҚ
|
1.1
|
Ұшуды пайдалану жөніндегі нұсқаулықтармен жұмыс жүргізу (немесе осыған ұқсас нұсқаулармен), сонымен қатар, ұшу параметрлерінің массаларын және орталығын есептеу.
|
1.2
|
Әуе қозғалысына қызмет көрсету құжаттарымен жұмыс жүргізу, ауа райы болжамдарымен жұмыс.
|
1.3
|
АТS ұшу жоспарын, IFR жоспарын және ұшу журналын дайындау
|
1.4
|
Ұшу алдындағы тексеру
|
1.5
|
Метео минимумдары
|
1.6
|
Ұшуға жүргізу
|
1.7
|
Ұшу алдындағы брифинг. Ұшып шығу
|
1.8***
|
Құрал бойынша ұшуға шығу
|
1.9***
|
Ұшу кезеңіндегі аспапты рәсімдер, биіктікті өлшеу қондырғысы
|
1.10***
|
АТS тармағымен байланыс мәселелерін келісу, радиобайланыс тәртіптері
|
2 БӨЛІМ - ЖАЛПЫ ҰШУДЫ БАСҚАРУ***
|
2.1
|
Ұшақпен басқару әр түрлі жылдамдықтағы көлбей ұшуды қосқанда біріңғай құрылғы бойынша басқару, әуе кемесін триммерлеу
|
2.2
|
Бұрылу стандарттарына сәкес (Rate 1 turn) төмендеу және биіктікке көтерілу бұрылулары
|
2.3
|
Төмендеу кезіндегі шұғыл бұрылыстарды және 45° тұрақты қисаю бұрылыстарын қосқанда қалыпты жағдайдан шығу (unusualattitude)
|
2.4*
|
Қондыру конфигурацияларының ұшуларында және көтеріу мен төмендеу бұрылуларында, көлбей ұшулардың құлатуларынан қайта қалпына келтіру – тек ұшақтарға арналған
|
2.5
|
«Шектелген панельдер» тәртібі: тұрақты жиынтық және төмендеу, жоспарланған бағытқа шығумен берілген биіктікке қалыпты бұрылулар, қалыпты жағдайлардан қайта қалпына келтіру (unusualattitude) - тек ұшақтарға арналған
|
3 БӨЛІМ - МАРШРУТ БОЙЫНША IFR ПРОЦЕДУРАСЫ***
|
3.1
|
Жол сызықтарын байқау, оны басып алуды қосқандағ, мысалы: NDB, VOR, RNAV электронды новигациялық жүйелерді пайдалану бойынша
|
3.2
|
Радиотехникалық құралдарды пайдалану
|
3.3
|
Көлбей үшу, биіктік пен жылдамдықты, бағытты басқару, қуатын белгілеу, триммерлеу техникасы
|
3.4
|
Биіктік өлшегішті белгілеу
|
3.5
|
Ұшу уақытын және келіп қонудың есепту уақытын бағалау (ETAs) (егер керек болған жағдайда маршрутта күту) (en-routeholding)
|
3.5
|
Ұшу жүрісін бақылау, ұшу журналын жүргізу, отынды пайдалану үшін бақылау жасау, әуе кемесінің жүрісін басқару
|
3.7
|
Мұзданудан қорғау рәсімі, керек болған жағдайда модельдеу
|
3.8
|
АТS-пен байланыс – келісу, радиобайланыс процедурасы
|
4 БӨЛІМ – НАҚТЫ ОТЫРҒЫЗУДЫҢ ПРОЦЕДУРАСЫ***
|
4.1
|
Новигация құралдарын тексеру және қондыру, жабдықтарды сәйкестендіру
|
4.2
|
Келу процедурасы, биіктікті өлшегішті тексеру
|
4.3
|
Қонуға кіру және жерге қонуға төмендеу кезіндегі тексеруді қосқанда, қонуға кіру және жерге қону кезіндегі келіссөздер
|
4.4**
|
Күту процедурасы (Holding procedure)
|
4.5
|
Қонуға беттеу үшін белгіленген процедурасына сәйкес
|
4.6
|
Қонуға беттеу уақытын бағалау
|
4.7
|
Биіктік пен жылдамдық бағытын басқару (тұрақтыландырылған отырғызу)
|
4.8**
|
Екінші айналымға кету
|
4.9**
|
Қонуға кіру және отырғызудардың қайталама процедурасы
|
4.10
|
АТS-пен байланыс – келісу, радиобайланыс процедурасы
|
5 БӨЛІМ– НАҚТЫ ОТЫРҒЫЗБАУДЫҢ ПРОЦЕДУРАСЫ***
|
5.1
|
Новигация құралдарын тексеру және қондыру, жабдықтарды сәйкестендіру
|
5.2
|
Келу процедурасы, биіктік өлшегішті тексеру
|
5.3
|
Қонуға кіру және жерге қонуға төмендегені кезіндегі тексеруді қосқанда, қонуға кіру және жерге қону кезіндегі келіссөздер
|
5.4**
|
Күту процедурасы (Holding procedure)
|
5.5
|
Қонуға беттеуге белгіленген процедурасына сәйкес
|
5.6
|
Қонуға беттеу уақытын бағалау
|
5.7
|
Биіктік пен жылдамдық бағытын басқару (тұрақтыландырылған отырғызу)
|
5.8**
|
Екінші айналымға кету
|
5.9**
|
Қонуға кіру және отырғызулардың қайталама процедурасы
|
5.10
|
АТS-пен байланыс – келісу, радиобайланыс процедурасы
|
6 БӨЛІМ – ЕГЕР БІР ҚОЗҒАЛТҚЫШТЫҢ ІСТЕН ШЫҚҚАН ЖАҒДАЙДАҒЫ, ҰШУЫ (тек көпқозғалтқышты ұшақтарға арналған) ***
|
6.1
|
Енінші айналымда ұшу немесе қонуға кіруден кейін қозғалтқышты істен шығуын байқау
|
6.2
|
Бір қозғалтқыштың істен шығу жағдайында екінші айналымға кету және қайталама қонуға беттеу
|
6.3
|
Бір қозғалтқыш істен шықан жағдайда қонуға беттеу және жерге қону
|
6.4
|
АТS-пен байланыс – келісу, радиобайланыс процедурасы
|
Ескерту:
*) FFS, FTD 1/2/3 немесе FNPTII жаттықтыру құрылғыларында орындалуы мүмкін.
**) 4- бөлімінің немесе 5-бөлімінің тармақтарында орындалуы мүмкін.
***) Тек құрылғылар бойынша бағдарлау кезінде орындалуы тиіс.
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналын кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламасына
17 қосымша
Ұшу нұсқаушыларының теориялық дайындығы
жөніндегі тақырыбы мен қызметі
Білімі
|
Тәсілдері мен әрекеттері
|
Қызметі
|
1) мақсаттарын түсіну;
2) қол жетімді құралдар;
3) біліктілік негізіндегі тәсілдер.
|
1) жұмыс орнын қамтамасыз ету;
2) ақпараттық материалдарды әзірлеу;
3) қолжетімді құралдармен, құрылғылармен меңгеру
|
Қорларды дайындау
|
1) Оқыту жолындағы кедергілер;
2) Оқыту тәсілдері.
|
1) тәртібіне сәйкес модулдерінің рөлдерін және өкілеттілігін бөлу,
2) рөлдерін түсіндіру;
3) мақсаттарды анықтау;
4) тыңдаушылардың талаптарын анықтау және қолдау
|
Оқуға арналған қолайлы жағдайларды құру
|
Оқыту әдістері
|
Ашық талқылау, оқыту методикасы, әділеттілікті ұғыну және қолдау, оқытуды ұйымдастыру үшін қызықты тәсілдерді, әдістерді қарастыру
|
Білімді таныстыру бағдарламасы
|
Адамдық фактор (HF), қауіптікпен және қатемен басқару (TEM), экипаж ресурстарымен басқару (CRM)
|
Теориялық және тәжірибелік (TEM), (CRM) жағдайлар арасында байланыс орнату
|
Біріктіру (TEM), (CRM)
|
Оқу уақытын бөлу
|
Құзіреттерге сәйкес мақсаттарға жету үшін уақытты бөлу
|
Оқыту мақсатында жетістікке жету үшін уақытты бөлу
|
1) жәрдемдесу;
2) кері байланыс құрылымын ұғыну;
3) тыңдаушыларға сұрақтар қойып, ынталандыруға, кеңестер сұрауға қарым-қатынас жасау
|
1) студентті қатысуға ынталандыру;
2) қайсарлыққа, сенімділікке, шыдамдылық мінездеріне шақыру және ынталандыру
3) бірге-бір тренинг;
4) Өзара қолдау қарым-қатынасын белгілеу
|
Оқу үрдісін жеңілдету
|
1) бақылау амалы;
2) бақылау жазу амалдары.
|
1)Біліктілік талаптары бойынша оқытылатын нәтижелеріне сәйкес өзін-зі бағалау және көтермелеу
2) шешімді қабылдау бойынша бақылауды бағалау және нақты кері байланысты қамтамасыз ету
3) CRM бойынша жүргізілуін бақылау
|
Оқу үлгірімін бағалау
|
1) Оқыту методикасы;
2) Жеке қажеттіліктер үшін тренингке тәуелділігінің дағдылану стратегиясы
|
1) мақсаттарды анықтау үшін жеке қорытындылау бойынша салыстыру;
2) үлгірім көрсеткіштерін-дегі жеке айырмашылық-тарды анықтау
3) әрекеттерді түзетулерге сәйкес қолдау
|
Ілгерілеу нәтижелерін талдау және бақылау
|
1) құзіреттердің және осыған байланысты элементтердің шамасы
2) тиімділік белгісі
|
1) білім алушылардан бастамашылық етудің кері байланысы;
2) жаттықтыру барысын құзіретті белгілерге қарсы қадағалау
3) Тиісті жазбаларды сақтау
|
Оқыту сабақтарын бағалау
|
1) кезеңдер бойынша оқыту мақсаты;
2) жекелік және жүйкелік кемшіліктерді салыстыру
|
Тек қадағалаған оқиғалар мен әрекеттерді пайдала-нып, нақты есеп беру
|
Нәтижелерді хабарлау
|
Авиациялық психология
|
Психикалық процесс және олардың сипаттамалары. Білім шеберлігінің дағдылары және олардың қалыптасу заңдылықтары. Білім алушы тыңдаушыларымен жұмыс барысында оларды зерттеу және есепке алу, жеке тұлғалардың психикалық қасеттері.Ұшу еңбегінің психологиялық-физиологиялық сипаттамалары;
Ұшу түрлерінің әртүрлі психолгиялық ерекшелігі. Балалар мен жасөспірімдер психологиясының және оларды оқыту-тәрбиелеу үрдісінде есепке алу.
|
Педагогика негізі
|
Дидактикалық қағидалар және оларды оқыту барысында қолдану. Нұсқаушы – оқытатын тыңдаушыларға педагог және тәрбиеші. Ұшу тобы: оқу-ұшу жұмыстарын іріктеу және ұйымдастыру. Тәрбиелеудің негізгі қағидалары және олардың сипаттамалары. Тәрбиелеу методикасы және оларды оқыту-тәрбиелеу жұмыстарына пайдалану. Балалар мен жасөспірімдердің оқыту-тәрбиелеу жұмыстарының ерекшелігі.
|
Ұшу оқыту методикасы
|
Ұшуды оқыту барысында жаттықтырушының рөлі және оның функционалды міндеттері.Теориялық және жер үсті дайындықты ұйымдастыру және методикасы.
Ұшу жұмыстарын жоспарлау.Ұшуларға алдын-ала, ұшу алдындағы тікелей дайындық.Ұшуларға әр түрлі дайындық түрлері бойынша жаттығу орны және олардың методикасы. Ұшуға оқытудың амалдары мен тәсілдері. Ұшақтарда ұшуларды алғашқы оқыту методикасы және оны ұйымдастыру.Айналым бойынша ұшуды оқыту методикасы. Маневр жасау және ұшу өнері аймағына ұшуларға оқыту методика-сы. Ұшу бағдарын оқыту методикасы. Ұшуларды талдау және анализдеу. Ұшу құжаттарын жүргізу.
Ұшу оқиғаларына алғышарт және талдау қателері және есептеу методикасы
|
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналын кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламасына
18-қосымша
Штурманның теориялық дайындығы бойынша тәртібінің тақырыбы
Оқыту тәртібінің атауы
|
Оқыту тәртібінің қысқаша сипаттамасы
|
Әуе құқығы
|
1) штурман куәлігін пайдаланушылардың ережесі мен тәртібі;
2) тиісті іс-тәжірибелер;
3) әуе қозғалысына қызмет көрсету ережесі.
|
Ұшу сипаттамалары, жүктеу және жоспарлау
|
1) әуе кемесінің ұшу-техникалық сипаттамаларының массасын үлестіру және жүктеу әсері
2) крейсерлік режимнің басқару ережесін қосқанда ұшып-қону және басқа да сипаттамаларын жүзеге асыру;
3) бағыты бойынша ұшуларды оперативті жоспарлау және ұшар алдындағы жоспарлау, ӘҚҰ мақсаттарына арналған ұшу жоспарларының дайындығы мен ұсыныстары;
4) әуе қозғалысына қызмет көрсету қағидаларына сәйкес;
5) биіктік өлшегіш қондыру тәртібі
|
Адам мүмкіндігі
|
қауіп және қателік бақылау факторларының қағидаларын қосқанда адам мүмкіндігі штурманға сәйкес негізделеді
|
Метеорология
|
1)Авиациялық метеорологиялық мәліметтерді, карта және болжамдарды практикалық қолдану және түсіну; белгілері және қысқартулар, дәл ұшу кезіндегі және ұшу алдындағы метеорологиялық мәліметтерді пайдалану және ережені қабылдау;
2) барометрлік биіктікті өлшеу қағидалары;
3) авиациялық метеорология;
4)Тиісті аймақтардың климатологиясы, авияцияға оның әсері;
5) отырғызуға және бағыты бойынша ұшыруға ұшу үшін кедергі келтіретін ауа райы құбылыстарының ерекше сипаттамалары және басталу бағыттарының құрылымы және жоғары қысымның аймағына ауысу белгілері
|
Навигация
|
1) кеме жолдарын есептеу амалдары, аэронавигациялық ережелер және изобарлық беттер бойынша ұшулар;
2) аймақтық навигация жүйесі мен радиотехникалық құралдардың аэронавигациялық карталарын пайдалану;
3) алыс ұзақтықтардың бағыты бойынша ұшуларға қатысты ерекше навигациялық талаптар;
4) навигациялық әуе кемесіне қажетті құрал жабдықтарды және авиациялық электрлік құралдарды сенімді және шектеулі пайдалану;
5) қонуға беттеуге және бағыты бойынша ұшуға, ұшып кету кезеңдерінде қолданылатын навигациялық жүйелердің дәлдігін және нақтылығы пайдалану;
6) радионавигациялық құралдарды танып айыру;
7) автономды жүйелерін және сыртқы бағдарланған құралдарын пайдалану және сипаттау қағидалары;
8) борттық жабдықтардың жұмысы;
9) аспан шырақтарын қоса алғанда аспан өрісі және ұшуларда әуе кемесінің орнын анықтау мақсатында анықтау және оларды таңдау
10) сектанттарды дәлдік тексеру;
11) навигациялық құжаттамаларды толтыру;
12) аэронавигацияда пайдаланылатын өлшем бірлігін және формулаларды анықтау;
|
Пайдалану ережелері
|
АIР, NОТАМ осындай аталған аэронавигациялық құжаттарды, атауларды түсіну және пайдалану, аэронавигациялық кодтарды, құралдар бойынша қонуға беттеу және төмендеу, бағыты бойынша ұшу, ұшу картасын және қысқартуларды түсіну
|
Ұшу негізі
|
Ұшу негізі;
|
Радиотелефония
|
Байланысты жүргізу ережесі және радио айырбастау фразеологиясы
|
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналын кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламасына
19-қосымша
Бортинженер/бортмеханикалардың теориялық дайындығы
бойынша тәртібінің тақырыбы
Оқуту тәртібінің атауы
|
Оқыту тәртібінің қысқаша сипаттамасы
|
Әуе құқығы
|
1) бортинженер куәлігін пайдаланушысының ережесі мен тәртібі;
2) бортинжер міндеттері бөлімінде азаматтық әуе кемесін пайдалануды реттеу ережесі мен қағидасы
|
Әуе кемесі бойынша жалпы білімі
|
1) газтурбиналы және/немесе піспекті қозғалтқыш күштік құрылғылар қондырғысының негізгі қағидалары;
2) отын берілісін реттеуді қосқанда, отын жүйелерінің және отынның сипаттамалары;
3) майлау материалдары және майлау жүйесі;
4) оталдыру жүйесі және қозғалтқышты қосу жұмыстарының негіздері мен тағайындаулар, бүрку жүйесі және форсаж камерасы;
5) әуе кемесі күтік қондырғыларын шектеу және пайдалану ережелері, жұмыстарының қағидалары; қозғалтқыш сипаттамаларындағы атмосфера шарттарының әсері;
6) планерлер, басқару мүшелері, құрылымдары, шасси доңғалағы, тежегіш және қарсы құрылғылар, коррози бойынша ресурстар және материалдардың қажуы; құрылғылардың ақаулары және бұзылғандығының табылуы;
7) су жұқпайтын және мұз басуға қарсы жүйелер;
8) Ауаны жақсарту және қысымды көтеру, оттегі жүйелері;
9) гидравликалық және пневматикалық жүйелер;
10) әуе кемелерінің электр сымдар жұйесі, тұрақты және ауысымды тоқтың электірлік жүйелері, металдау және экрандау, электротехниканың негіздері;
11) дисплей және авиациялық электрондық жабдықтар, ұшқышпен басқару жүйесі, радионавигациялық және радиолакациялық құрылғылар радиожабдықтарына байланысты, автоұшқыш, компас, аспапты жабдықтар жұмыстарының қағидалары;
12) әуе кемесіне сәйкес шектеу;
13) өртке қарсы жүйелер және өрт дабылдарының жүйесі
14) әуе кемесінің талаптарына сәйкес жабдықтар мен жүйелердің дұрыстығын тексеру және пайдалану.
|
Ұшу сипаттамалары, жүктеу және жоспарлау
|
1)Әуе кемесінің басқарылу сипаттамалары және ұшу-техникалық сипаттамларында салмағын бөлу және жүктеу әсері;
2) орталығын және салмағын есептеу;
3) крейсерлік режиміне басқару ережелерін қосқанда, ұшу-техникалық сипаттамалары туралы деректерді тәжірибеде пайдалану және қолдану.
|
Адам мүмкіндігі
|
Адам мүмкіндігі қауіп және қателік бақылау факторларының қағидаларын қосқанда бортинженеріне байланысты
|
Пайдалану ережелері
|
1) техникалық қызмет көрсету қағидалары, ұшу жарамдылығын қолдау ережелері, ақаулар, ұшу алдындағы тексеріс, отынды толтыру кезіндегі сақтық шаралар, қуат көзін сыртқа пайдалану;
2) кабина жүйелері және қондырылған жабдықтар;
3) қалыпты және өзгеше әрекеттерінің және апатты шарттарының тәртібі;
4) жүк тиеу және қауіпті жүктерді тасымалдау бойынша пайдалану ережелері.
|
Ұшу негізі
|
аэродинамика негіздері.
|
Радиотелефония
|
Байланысты жүргізу ережесі және радио айырбастау фразеологиясы
|
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналын кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламасына
20-қосымша
Дайындық түрлері бойынша кәсіптік деңгейін ұстау
курстарын жүргізу мерзімі
Атауы
|
Мазмұны
|
Кезең-ділігі
|
Дайындау кезеңдері
|
теориялық
|
Жаттығу
|
Жазғы
|
Авариялық-құтқару дайындығы
|
әуе кемесінің авариялық-құтқару жабдықтары бойынша даярлау және авариялық эвакуациялау рәсіміне жаттығу
|
Жылына 1 рет
|
+
|
+
|
|
Авиауиялық қауіпсіздік
|
Авиациялық қауіпсіздік саласына даярау
|
3 жылда 1 рет
|
+/сынақ
|
|
|
Қауіпті жүкті тасымалдау
|
Қауіпті жүкті тасымалдау бойынша даярлау
|
2 жылда 1 рет
|
+/емтихан
|
|
|
Ұшуларды орындауда және апатты жағдайлар әрекетінде тиісті рәсімдерді орындау
|
Емтихан тапсыруды және ұшу жаттықтыру құрылғысында жаттықтыруды және тексеруді қосқанда ұшуларды орындауда және апатты жағдайлар әрекетінде тиісті рәсімдерді орындауға дайындау;
|
6 айда 1 рет
|
+/емтихан
|
+/тексеру
|
|
Тиісті рәсімдердің орындалуын тексеру
|
Әуе кемесінде тиісті рәсімдердің орындалуын тексеру
|
Жылына 1 рет
|
|
|
+/тексеру
|
Ерекше жағдайларда ұшуларды орындау
|
Емтихан тапсыруды қосқанда, ерекше жағдайларда ұшуларға дайындау
|
Жылына 1 рет
|
+/емтихан
|
|
|
Күрделіндірілген ұшу жағдайларында және күрделі жағдайындағы әрекеттер
|
Тексеруді қосқанда апатты жағдайларға жатқызылмайтын, барлық жүйелерді тоқтату бойынша ұшу жаттықтыруында жаттығу
|
3 жылда 1 рет
|
|
+/тексеру
|
|
Күрделі кеңістік кйінен әуе кемесін шығару бойынша дайындау
|
Күрделі кеңістік күйінен, құлау тәртібінен әуе кемесін шығару бойынша жаттықтыру және теориялық дайындық
|
3 жылда 1 рет
|
+
|
+
|
|
Желдің қозғалту шарттарында үшуды орындау
|
Ұшу жаттықтыруында жаттығуды және тексеруді, емтихан тапсыруды қосқанда желдің қозғалту жағдайланыда ұшуды орындау және дайындау
|
Жылына 1 рет
|
+/емтихан
|
+/тексеру
|
|
Жерге жақындағандығы туралы ескерту жүйелері істен шығу кезіндегі әрекеттер мен маневрлерді орындауға дайындау
|
Ұшу жаттықтыруында жаттығуды және тексеруді, емтихан тапсыруды қосқанда жерге жақындағандығы туралы ескерту жүйелері істен шығу кезіндегі әрекеттер мен маневрлерді орындауға теориялық дайындау
|
Жылына 1 рет
|
+/емтихан
|
+/тексеру
|
|
Соғысуларды алдын алудың борттық жүйесі САБЖ
|
Тексеруді, емтихан тапсыруды және үшу жаттықтыру құрылғысында жаттығуды қосқанда САБЖ-ның істен шығуы кезіндегі әрекеттер мен маневрді орындауға дайындау
|
Жылына 1 рет
|
+/емтихан
|
+/тексеру
|
|
LOFT
|
Бағыты бойынша нақты ұшу жағдайларының сценарилері бойынша ұшу жаттығуында жаттығу
|
Жылына 1 рет
|
|
+
|
|
CRM әуе кемесі экипажының кабинасы ресурстары мен дайындалу және басқару
|
әуе кемесі экипажының кабинасының ресурстарымен жаттығу және теориялық дайындық
|
3 жылда 1 рет
|
+
|
+
|
|
Азаматтық авияциялардағы адамдық фактор (ұшқыш мамандарына арналған және бірінші басшыларына)
|
Адамдық фактор білімі бойынша теориялық дайындық және оны Азаматтық авияция ұшуларының қауіпсізідігінің ықпалы
|
2 жылда 1 рет
|
+
|
|
|
Әуе кемесі экипажының кабиналарының ресурстарымен басқаруды бағалау
|
Әуе кемесінде және жаттықтыруда әуе кемесі экипажының кабиналарының ресурстарымен басқаруды бағалау
|
Жылына 1 рет
|
|
+
|
+
|
Әуе кемесі және оның жүйелері
|
Емтиханды тапсыруды қосқанда әуе кемесінің жүйелерінің білімі бойынша дайындық және ұшу сипаттамаларына байланысты оны анықтау шеберлігі
|
Жылына 1 рет
|
+/емтихан
|
|
|
Оң жақтағы ұшқыш орындығымен ӘКӘ ұшуларын орындау
|
әуе кемесі немесе ұшу жаттықтыруында жаттығуды және емтихан тапсыруды сонымен бірге, тексеруді қосқанда оң жақтағы ұшқыш орындығымен ӘКӘ ұшуларын орындауға дайындау
|
Жылына 1 рет
|
+/емтихан
|
+/тексеру
|
+/тексеру
|
ИКАО-ның II/III категорияларының шарттары бойынша қонуға беттеуге және отырғызу
|
Ұшу жаттықтыруында жаттығуды қосқанда және емтихан тапсыруды, тексерді қосқанда, 400 м болатын қашықтықтағы ҰҚЖ-на көріну кезінде ұшуды және ИКАО-ның II/III категорияларының шарттары бойынша қонуға беттеуге және отырғызуды орындауға дайындау
|
Жылына 1 рет
|
+/емтихан
|
+/тексеру
|
|
Халықаралық ұшуларды орындауға арналған ұшу экипажының мүшелерінің кәсіптік деңгейінің қолдау курсы
|
Жергілікті әуе желісі бойынша ұшуларды орындауға дайындау
|
3 жылда 1 рет
|
+/емтихан
|
|
|
Жеңіл және аса жеңіл авияцияларда ТҚКжЖ бойынша мамандарының және ұшқыштардың кәсіптік деңгейін қолдау курсы
|
Теориялық дайындық. Қызметкерлердің біліктілік деңгейін тексеру жүзеге асырылмайды
|
3 жылда 1 рет
|
+/емтихан және сынақ
|
-
|
-
|
Жеңіл және аса жеңіл авияцияларда ұшу инструкторларының кәсіптік деңгейін қолдау курсы
|
Жеңіл және аса жеңіл авияцияларда ұшу инструкторларының кәсіптік деңгейін қолдау курсы
|
3 жылда 1 рет
|
+/сынақ және емтихан
|
-
|
-
|
Жеңіл және аса жеңіл авияцияларда ұшу және техникалық емтихан алушылардың кәсіптік деңгейін қолдау курсы
|
Теориялық дайындық. Қызметкерлердің біліктілік деңгейін тексеру жүзеге асырылмайды
|
3 жылда 1 рет
|
+/сынақ және емтихан
|
-
|
-
|
* Оң жақтаудағы ұшқыш орындығымен ӘКӘ ұшуларын орындау ұшу дайындығында немесе жаттықтыру кезеңдері бойынша орындалады.
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге
қатысатын авиация персоналын кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламасына
21-қосымша
Модульдерден тұтастыру
Әуе кемесіне техникалық қызмет көрсететін маман куәлігіндегі әрбір категорияның базалық мәндерінің біліктілігі «Х» белгісімен белгіленіп, төменде көрсетілген қалыптамаға сәйкес болуы қажет («-» белгісі меңгеруге міндетті емес дегенді білдіреді):
Тақырып модулі
|
А немесе В1
ұшақтағы құрылғы:
|
А немесе В1 тікұшақтағы құрылғы:
|
B2
|
B3
|
Газ турбиналы қозғалтқыш
(қозғалтқыштар)
|
Піспекті қозғалтқыш
(қозғалтқыштар)
|
Газ турбиналы қозғалтқыш
(қозғалтқыштар)
|
Піспекті қозғалтқыш
(қозғалтқыштар)
|
Авиациялық және радиоэлектрлік жабдықтар
|
MTOM 2250 kg салмағындағы және де одан төмен (соның ішінде Ан-2) герметикалық емес ӘК
|
1
|
X
|
X
|
X
|
X
|
X
|
X
|
2
|
X
|
X
|
X
|
X
|
X
|
X
|
3
|
X
|
X
|
X
|
X
|
X
|
X
|
4
|
X
|
X
|
X
|
X
|
X
|
X
|
5
|
X
|
X
|
X
|
X
|
X
|
X
|
6
|
X
|
X
|
X
|
X
|
X
|
X
|
7A
|
X
|
X
|
X
|
X
|
X
|
|
7B
|
|
|
|
|
|
X
|
8
|
X
|
X
|
X
|
X
|
X
|
X
|
9A
|
X
|
X
|
X
|
X
|
X
|
|
9B
|
|
|
|
|
|
X
|
10
|
X
|
X
|
Х
|
X
|
X
|
X
|
11A
|
X
|
|
|
|
|
|
11B
|
|
X
|
|
|
|
|
11C
|
|
|
|
|
|
X
|
12
|
|
|
X
|
X
|
|
|
13
|
|
|
|
|
X
|
|
14
|
|
|
|
|
X
|
|
15
|
X
|
|
X
|
|
|
|
16
|
|
X
|
|
X
|
|
X
|
17A
|
X
|
X
|
|
|
|
|
17B
|
|
|
|
|
|
X
|
Р/с
|
1 модуль
Математика
|
Осы модул А, В1, В2 және B3 категорияларына қолдануға арналған
|
Деңгей/Level
|
A
|
B1
|
B2
|
B3
|
1.
|
Арифметика
а) Арифметикалық теминдер мен белгілер, бөлу және көбейту тәсілдері, бөлшектеу және ондық бөлшек, көбейту және көбейткіштер, салмақтық коэффицент, квадрат түбір және үшінші дәрежелік түбір, пайыздық және көлем мөлшері, орта шама, үйлестірме және қатынас
|
1
|
2
|
2
|
2
|
2.
|
Алгебра
а) Жай және күрделі алгебралық өрнектерді есептеу, шығару, азайту, алу, көбейту және бөлу, жақшаларды пайдалана отырып, алгебралық бөлшектеу арқылы есептеу
|
1
|
2
|
2
|
2
|
Логарифмдер
а) Сызықтық теңдеулер және оларды шешу, қосарланған және басқа да қолданған сандардың жүйелері, үйлесімді және екінші тәртіптегі теңдеулер
|
-
|
1
|
1
|
1
|
3.
|
Геометрия
а) Қарапайым геометриялық құрылымдар
|
-
|
1
|
1
|
1
|
б) Графикалық бейнелер, табиғат және графиктерді пайдалану, графикалық теңдеу/функция
|
2
|
2
|
2
|
2
|
Жәй тригонометриялар, тригонометриялық қарым-қатынас, поляр координаттарын және тіктөртбұрыш пен кестелерді пайдалану, енгізу
|
-
|
2
|
2
|
2
|
Р/с
|
2 модуль
Физика
|
Бұл модуль А, В1, В2 және B3 категорияларына қолдануға арналған
|
Деңгей/Level
|
A
|
B1
|
B2
|
B3
|
1.
|
Заттар
Заттың жаратылысы: химиялық элементтер, атомдардың құрылымы, молекулалар Химиялық байланыстар
Жағдайы: қатты, сұйық, газ тәрізді
Араластыру арасындағы өзгерулер
|
1
|
1
|
1
|
1
|
2.
|
Механика
|
Төмен қараңыз
|
|
1)
|
Статика
Күштер, күш моменті және қос күш, керіліс пен созылыңқылық, қысылу, шөгу және бұрау;
Ерітінділердің, сұйықтық пен газдың жаратылысы мен құрамы
Сұйықтықтағы қалқымалылық пен қысым
|
1
|
2
|
1
|
1
|
2)
|
Кинематика
Сызықтық қозғалыс: түзу сызықтағы өзгеріссіз қозғалыс, жылдамдықты үздіксіз тездете қозғалу (ауыр күш ықпалындағы қозғалыс)
Айналмалы кезең: өзгеріссіз айналмалы қозғалыс (ортадан тепкіш, ортаға таратушы күш)
Мерзімділік қозғалыс: маятникті қозғалыс
Тербелістің, қатар бүкпе мен жаңғырықтың тұрақты теориясы
Беру қатынасы
|
1
|
2
|
1
|
1
|
3)
|
Динамика
Масса;
Күш, инерция, жұмыс, энергия (потенциалды, кинетикалық және жалпы қуат)
Мезет, мезетті сақтау;
Импульс;
Гидроскоп тәртіптері;
Тіркелу: нәтижесі және табиғаты, тіркелу коэффициенті
|
1
1
|
2
2
|
1
2
|
1
1
|
4)
|
Динамика сұйықтығы
Ауырлығы мен тығыздығының орталығы;
Жабысқақтық, сұйықтықтың кедергісі, сүйірліктің әсері;
Сұйықтықтың сығылғыштыққа деген әсері;
Статика, құбылыс және жалпы қысым: Бернулли Теоремасы, Вентурри Түтігі.
|
2
1
|
2
2
|
2
1
|
2
1
|
3.
|
Термодинамика
Температура: термометрлер мен температуралар шкалалары: Цельсий, Фаренгейт пен Кельвин; жылылықты анықтау;
Жылылық қабілеттілігі, жылылық ерекшелігі;
Жылуды беру: конвенция, сәулелену және жағдайы;
Көлемді созылу;
Термодинамиканың бірінші және екінші заңдылықтары;
Газдар: шартты газдар заңы; ұлғайтықыш газдармен жасалған тұрақты қысымның және тұрақты көлемнің арнайы қыздыру жұмыстары;
Изотермиялық, адиабаттық көлемнің ұлғаюы, қозғалтқыш циклі, тұрақты қысым мен көлемнен туындаған қысымдылық, конденсатор мен жылу насостары;
Балқыту мен буландырудың жасырын жылулары, термиялық қуат, жану жылулығы
|
2
-
|
2
2
|
2
2
|
2
1
|
4.
|
Оптика (жарық)
Жарықтың жаратылысы және жылдамдығы;
Шағылысу және сыну заңдары, ұшақ үстінен шағылысу, сфералық айналармен, линзамен шағылысу;
Оптикалық талшық
|
-
|
2
|
2
|
-
|
5.
|
Толқындардың және дыбыстардың таралуы
Толқындардың қозғалысы: механикалық толқын, синусоидалы толқындардың қозғалысы, интерференция ерекшелігі, ағынсыз су;
Дыбыс: дыбыс жылдамдығы, дыбыс генерациясы, интенсивтілігі, биіктігі және сапасы, Доплердің нәтижесі
|
-
|
2
|
2
|
-
|
Р/с
|
3 модуль
Электротехниканың негіздері
|
Осы модул А, В1, В2 және B3 категорияларына қолдануға арналған
|
Деңгей/Level
|
A
|
B1
|
B2
|
B3
|
1.
|
Электрондардың теориясы
Электрлік қуаттарды тарату және құрылымы: атомдар, малекулалар, иондар, қоспалар;
Өткізгіштердің және жартылай өткізгіштердің, бейөткізгіштердің молекулярлық құрылымы
|
1
|
1
|
1
|
1
|
2.
|
Статикалық электр және өткізу қабілеті
Статикалық электр және электрлік қуатты тарату; Электростатикалық толқындар қабілеті және серпу; Қуат бірлігі, кулонов заңдылығы;
Газдарда, сұйықтықтарда және вакумда, ерітінділердегі өткізгіштігі
|
1
|
2
|
2
|
1
|
3.
|
Электрлік терминология
Факторлары мен бірлігіне әсер ететін келесі терминдер: тоқ, кернеулігі, қуаты, стандартты тоқтың ағыны, электрондардың ағыны, электр қозғаушы күш, кедергісі.
|
1
|
2
|
2
|
1
|
4.
|
Электр тоғын өндіру
Келесі амалдармен электр қуатын өндіру: жылумен, жарықпен, ажыратқышпен, қысыммен, химиялық реакциялармен, магнетизммен және қозғалыспен.
|
1
|
1
|
1
|
1
|
5.
|
Электр тоғының тұрақты көздері
Құрылымы және базалық химиялық реакциясы:
Бірінші гальвандық элементтер, екінші гальвандық элементтер, свинсо-кислотты гальвандық элементтер, никель-кадмиев гальвандық элементтер, басқа да гальвандық сілтілік элементтер, қатарлас, жалғасу гальвандық элементтер, ішкі кедергілеу және оның батарейге әсер етуі;
Жылу сезгіш элементтерді және материалдарды пайдалану, құру; фотогальванилік элеметтерді пайдалану.
|
1
|
2
|
2
|
2
|
6.
|
Тұрақты тоқтың тізбектері
Кернеуліктің және тоқтың Ома және Кирхгоффа заңдары
Кернеу мен тоқтың кедергілерін анықтау үшін жоғарыда көрсетілген пайдаланылатын заңдылықтарды есептеу, кедергілерінің ішкі қуатының мәні.
|
-
|
2
|
2
|
1
|
7.
|
Кедергілер/резисторлар
Температура: термометрлер және температуралық шкалалар: Цельсия, Фаренгейт және Кельвиннің жылуды анықтау ережелері бойынша;
Кедергілер және әсер ету факторлары; Жеке кедергілер; кедергінің түсті коды, артықшылық шамасының көлемі және рұқсат, оңтайлы шамасы, қуаттылығың коэффициенттері;
Қатарлас және тізбекті байланысқан кедергі;
Қатарлас жүйелі байланысқан элементтерден жалпы кедергілердің және қатарлас-жүйелі қиыстырулардың есебі;
Потенциометр және кедергі өзгертпелерін пайдалану және пайдалануға беру;
Витстонның мостын пайдалану;
б)Оң және теріс өткізгіштігінің коэффициенті;
Тұрақты қарсылықтар, тұрақтылығы, рұқсат беру және шектеу, кострукциялық әдістер;
Өзгермелі резисторлар, термисторлар, қарсылыққа байланысты резисторлар;
Потенциометрлердің және реостаттардың құрылымы; Фитсон мостын құрылымдау.
|
-
-
|
2
1
|
2
1
|
1
-
|
8..
|
Қуаты
Жұмыс пен энергиясының қуаттылығы (кинетикалық және потенциалды)
Кедергілер арқылы қуаттың шашырауы;
Қуаттың формуласы;
Жұмыс және энергия қуаты нәтижелерін есепту
|
-
|
2
|
2
|
1
|
9.
|
Сыйымдылығы/конденсатор
Конденсатордың жұмыс істеуі және пайдалау;
Пластин сыйымдылығының көлеміне әсер ететін факторлар; пластин арасындағы қашықтық, пластин сандары, диэлектрик және тұрақты диэлектрик, жұмыс кернеуі, кернеулігін анықтау;
Сыйымдылық түрлері, құрылымдау және қызмет етуі;
Конденсатордың түсті коды;
Параллель тізбектерінің және кернеу тізбектерінің сыйымдылығын есептеу;
Тұрақты уақытының экспоненциалдық заряды және конденсатор разряды;
Конденсаторлары тестілеу.
|
-
|
2
|
2
|
1
|
10.
|
Магнетизм
Магнетизм теориясы
Магниттік сипаты:
Магниттік жер өрісінде жүктелген магниттің әрекеті; Магниттеу және магнитсіздендіру; Магниттік экрандау; магнитті материалдарының әр түрлі түрлері; Электромагниттердің құрылымы және жұмыс жүйелері;
Өткізгі тоғымен айналасының магниттік полясын анықтауға оң қолынмен іс әрекет ету ережесі;
б)Магнитті қозғаушы күш, өріс кернеулігі, магниттік материал ағынының тығыздығы, өткізгіштігі, гестеризис петлясы, қалдық магниттенгендік, магниттік кедергінің еріксіз күші, қанықтану нүктесі, құйынды тоқтар.
Магниттерді сақтау және оларды ұстау бойынша сақтық шаралары.
|
-
-
|
2
2
|
2
2
|
1
1
|
11.
|
Индуктивтілік/индуктивтілік Катушкасы
Фарадея заңы;
Магниттік өрісте қозғалыстағы өткізгішке кернеулікті анықтау жөніндегі әрекеттер;
Индуктивтілік қағидалары; Индукцияланған кернеулердің шамасына әсер еткен факторлар: магниттік өрістің кернеулілігі, өлшеу ағынының бірлігі, өткізгіштердің трансформаторлық саны.
Өзара индуктивтілік;
Алғашқы тоқтың жылдамдығын өзгерту әсері және индуцирленген кернеуге өзара индуктивтілігі;
Өзара индуктивтілікке әсер ететін факторлар:
катушканың орамдарындағының саны, катушканың физикалық көлемі, бір-біріне қатысты катушкалардың орны;
Ленца заңы және полярлықты анықтау ережесі;
Кері ЭҚК (электр қозғаушы күш), өзіндік индукция; Қанықтыру нүктесі;
Индуктивтілікті пайдалану принциптері.
|
-
|
2
|
2
|
1
|
12.
|
Тұрақты тоқ қозғалтқышының/тұрақты тоқ генераторының теориясы
Қозғалтқыш пен генераторлардың базалық теориясы; Тұрақты тоқ генераторларында компоненттерін белгілеу және құрылымдау;
Тұрақты тоқ генераторларына тоқты жіберу және өндіруге әсер ететін факторлар мен пайдалану әсері;
Шығу қуатына әсер ету факторы және оны пайдалану, айналмалы кезең, тұрақты тоқтың айналмалы қозғалтқыштарының бағыты және жылдамдығы;
Қиыстырылған орамаларымен және қатарлас дәйекті қозғалтқыштар; Оталдырғыш-генератор құрылымы.
|
-
|
2
|
2
|
1
|
13.
|
Ауыспалы тоқтың теориясы
Толқынның синусоида пішіні: фаза, кезең, жиілік, айналым;
Тездік, орташа, орташа квадраттық, шыңдық, шыңдық тоқ шамаларына шыңдық және тоқ пен оның күшін осы шамалар бойынша есептеу, Үш жақты және квадратты толқындар; ауыспалы тоқтың бір фазалы/үш фазалы принциптері.
|
1
|
2
|
2
|
1
|
14.
|
Кедергі (R), сыйымдылықты (С) және индукциялы (L) тізбектер
L,C және R тізбегіндегі тоқтардың және кернеуінің фазалық қатынасы, дәйекті жалғанған және дәйекті-қатарлас қатынасы;
L,C және R тізбектерінің қуатын жоғалту; фазалық бұрышының, тоқ пен қуатты факторының толық кедергілерін есептеу;
Айқындығын, толық және рекактивті күшін есептеу.
|
-
|
2
|
2
|
1
|
15.
|
Трансформаторы
Трансформаторлардың құрылу қағидалары және олармен жұмыс жасау;
Транспорматорлар шығыны және шығынды ұзарту тәртібі;
Жүктеуде немесе жүктеусіз трансформаторлармен жұмыс жасау;
Трансформаторлар қуаты, тиімділігі, полярлық таңбалау; Тоқ және фазалық кернеудің, желілік есептеулер; Үш фазалық жүйедегі қуатты есептеу; алғашқы және қайталама тоқ, орам қатынасындағы кернеулік, тиімділігі;
Автотрансформаторлар.
|
-
|
2
|
2
|
1
|
16.
|
Сүзгі
Жұмыс келесі сүзгілерді қолданумен және пайдаланумен жүзеге асырылады: төмен жиілікті, жоғарғы жиілікті, жиілік ауқымы, тоқтау жиілігі.
|
-
|
1
|
1
|
-
|
17.
|
Ауыспалы тоқтың генераторы
Магниттік өрісте және толқынды жүрісінде ілмектердің айналуы;
Айнымалы тұтқасы және айнымалы өрісімен ауыспалы тоқ генераторларының жұмысы және құрылымы;
Бір-екі және үш фазалық генераторлар;
Жұлдызша және үшбұрышты жалғау және оларды қолдану;
Тұрақты магнитті генераторлар.
|
-
|
2
|
2
|
1
|
18.
|
Ауыспалы тоқ қозғалтқышы
Синхронды және асинхронды бір және оданда көп фазалық қозғалтқыштардың құрылымы, жұмыс қағидалары және сипаттамалары;
Айналу бағыты және жылдамдығын басқару амалы; Айнымалы магниттік өрісін алу тәсілі, экранды және бөліну полюстері.
|
-
|
2
|
2
|
1
|
Р/с
|
4 Модуль
Электроника негіздері
|
Осы модуль А, В1, В2 және B3 категорияларына қолдануға арналған
|
Деңгей/Level
|
A
|
B1
|
B2
|
B3
|
1.
|
Жартылай өткізгіш
|
Төменін қараңыз
|
1)
|
Диод
Диод таңбалары;
Диодтардың сипаттамалары мен қасиеттері;
атқарылатын түзеткіштердің қолданылуы және басты сипаттамалары (тиристор), жарықдиод, варистор, диодты түзеткіш, диод түсірілген бейнелері;
Диодтарды функционалды тестілеу;
б)P және N материалдарының түрі: қаныққандығы және қанықпағандығы, қоспалар жүргізгендегі әсері;
PN жартылай өткізгішке ауысу, PN арқылы шамасын жетілдіру, тура және кері бағыттарда ығысу шарттары
Диод парамерті: жоғары шекті кері кернеу, ең көп тікелей тоқ, температура, жиілік тоқтың ағып кетуі,
Параметры диода: пиковое обратное напряжение, максимальный прямой ток, температура, частота, утечки тока, шашырау қуаты;
Тізбектерде диодтарды пайдалану және қызмет етуі, бір жақты шектегіш, стабилизатор, жартылай период және мерзiм түзеткiсi, кернеуді екі есе артыру және үш есе арттыру;
Келесі құрылғылардың сипаттамалары және нақты жұмыстарының түрлері: сәуле шығаратын диод, Шоттың диодтары, фото-өткізу диодтары, диодтар-варактары, варистор,
диодтар-стабилинтр, шақбақты басқарылатын түзеткіштер (тиристорларды)
|
-
-
|
2
-
|
2
2
|
1
1
|
2)
|
Транзисторлар
Транзисторлардың таңбасы;
Компонент сипаттамасы және қосу;
Транзистор сипаттамалары және оның қасиеттері.
PNP және NPN транзисторларының құрылымы және жұмысы;
Коллектор және эмиттер базасының конфигурациясы;
Транзисторларды тексеру;
Басқа үлгідегі транзисторлардың негізгі ұғымдары және оларды пайдалану;
Транзисторларды қолдану: қатар күшейткіші (A, B, C);
Жылжыту, айырық, кері байланыс және тұрақтандыруды қосатын қарапайым шынжырлар;
Көп сатылы сұлбалардың принциптері: каскадты, қос тактілі, осцилляторлы, мультидірілдеткіш, триггерді сұлбалар.
|
-
-
|
1
-
|
2
2
|
1
1
|
3)
|
Интегралды сұлбалар
Логикалық сұлбалар мен сызықтық шынжырлардың/операциялық жүйелердің сипаттамасы және істеу принципі;
Логикалық сұлбалар мен сызықтық шонжырлардың сипаттамасы және істеу принципі;
Интегратор, дифференциатор, кернеу қайталауышы, компаратор ретінде пайдаланылатын операциялық күшейткішті пайдалануға енгізу және оның функциялары;
Кедергілі-сыйымдылықты, индуктивті (трансформаторлы), индуктивті-кедергілі (IR), тура қосу әдістерімен күшейткіш падалануы мен каскадтары;
Оң және теріс кері байланыстың артықшылықтары мен кемшіліктері.
|
-
-
|
1
-
|
-
2
|
1
-
|
2.
|
Пішінді баспа тақталар
Пішінді баспа тақталардың сипаттамасы және пайдалануы.
|
-
|
1
|
2
|
-
|
3.
|
Сервомеханизмдер
Келесі терминдердің түсінігі: ашық және жабық петля жүйелері, кері байланыс, басыла шөгуі, ұқсас өңдегіштер;
Синхрондау жүйелерінің келесі компоненттерінің істеу принциптері мен пайдаланылуы / олардың ерекшеліктері:өңдегіштер, дифференциалдар, бақылау және айналдыру мезеті, трансформаторлар, индуктивті және сыйымдылық таратушылар;
Келесі терминдердің түсінігі: ашық және жабық петля жүйелері, басыла шөгуі, сервомеханизм, ұқсас өңдегіштер, нөл, демпфирлеу, кері байланыс, сезімталсыз аймағы;
Синхрондау жүйелерінің келесі компоненттерінің істеуі мен пайдаланылуы: өңдегіштердің, дифференциалдардың, басқару және айналдыру мезеті, тоқ трансформаторларының (I) және кернеудің (E), индуктивтілердің,сыйымдылық және синхрондық таратушылардың;
Сервожетектердің ақаулары, басыла шөгуінің керіқимылдауы мен синхрондалуы, жалғастырғыш.
|
-
-
|
1
-
|
-
2
|
-
-
|
р/б№
|
5-Модуль. Цифрлы техника/электроника аспаптарының жүйесі
|
Мәлім модуль А категориясы, В1.1, В1.3, В1.4 кіші категориялары және В2, B3 категориялары үшін жарамды
|
Деңгей/Level
|
A
|
B1.1
B1.3
|
B1.2
B1.4
|
B2
|
B3
|
1.
|
Аспапты электрониканың жүйелері
Ұшқыш кабиналарында үлгілі жүйелердің орналастырылуы және электронды аспапты жабдық жүйелерінің жоспарлануы.
|
1
|
2
|
2
|
3
|
1
|
2.
|
Сандық жүйелер
Сандық жүйелер: екілік, сегіздік және он алтылық;
Ондық және екілік, сегіздік және он алтылық жүйелері арасындағы өзгертуді көрсету және керісінше.
|
-
|
1
|
-
|
2
|
-
|
3.
|
Деректерді өзгерту
Ұқсас және сандық деректер;
Ұқсас өзгертулерді сандыққа және сандық өзгертулерді ұқсасқа пайдалану және жұмсау, кіру және шығу, шектеудің түрлі типтері.
|
-
|
1
|
-
|
2
|
-
|
4.
|
Деректердің шиналары
Авиациалық жүйелерде, сондай-ақ ARINC білімі және басқа сипаттарда деректердің шиналарын пайдалану;
Ұшақ желілері / Ethernet.
|
-
|
2
|
-
|
2
|
-
|
5.
|
Логикалық сұлбалар
(а) Жалпы логикалық элементтерді, кестелерді және орнын басу үлгісін анықтау;
Қолданатын авиациялық жүйелерде принципті үлгілерді пайдалану.
(b) Логикалық сұлбалардың интерпретациясы.
|
-
-
|
2
-
|
-
-
|
2
2
|
1
-
|
6.
|
Компьютердің негізгі құрылымы
Компьютліктерминология (бит, байт, бағдарламалық жасақтаманы, аппараттық құралдарды, процессорды, IC, сондай-ақ RAM, ROM, PROM сияқты құрылғының жадысын қоса алғанда);
Компьютерлік технологиялар (авиациялық жүйелерде қолданылатын).
Компьютерге байланысты терминология;
Микрокомпьютердегі негізгі компоненттердің, олармен байланысты жүйелік шиналарды қоса ала, істеуі, орналасуы және өзара қимылы.
Бөлек және командалық көп адресті сөздердегі ақпарат;
Мерзіммен байланысты жадын;
Жадынның типтік құрылғыларының істеуі;
Мәліметтерді сақтау түрлі жүйелерін пайдалану, олардың артықшылықтары мен кемшіліктері.
|
1
-
|
2
-
|
-
-
|
-
2
|
-
-
|
7.
|
Микропроцессорлар
Микропроцессордың орындайтын функциялары мен жалпы жұмыс істеуі;
Микропроцессордың әр келесі элементтерінің: басқару және өңдеу блогының, сағаттардың, регистрлердің, арифметикалық-логикалық құрылғының негізгі операциялары.
|
-
|
-
|
-
|
2
|
-
|
8.
|
Интегралды шынжырлар
Кодтайтын және кері кодтайтын құрылғыларын эксплуатациялау және пайдалану;
Кодтайтын құрылғылардың функциясы;
Интеграцияның орташа, үлкен және өте үлкен сатысын пайдалану.
|
-
|
-
|
-
|
2
|
-
|
9.
|
Арналарды тығыздау
Логикалық сұлбаларында мультиплексорлар және демультиплексорлардың жұмыс істеуі, қолданылуы және идентификациялауы.
|
-
|
-
|
-
|
2
|
-
|
10.
|
Оптикалық талшық
Электрлік сым арқылы тарату кезінде мәліметтерді оптикалық-талшықты табыстаудың артықшылықтары мен кемшіліктері;
Мәліметтердің оптоталшықты шиналары;
Оптикалық талшықпен байланысты терминдер;
Шығу жалғаулары;
Жалғағыштар, басқару клеммалары, қашықтағы терминал;
Талшықты оптиканың авиациялық жүйелерде қолданылуы.
|
-
|
1
|
1
|
2
|
-
|
11.
|
Электронды дисплейлер
Қазіргі заман ұшақтарында қолданатын, электронды-сәулелелік түтікті, сәуле шығаратын диодтарды және сұйық кристалды дисплейлерді қоса ала, дисплейлердің өріс алған типтерінің жұмыс істеу принциптері.
|
-
|
2
|
1
|
2
|
1
|
12.
|
Сезгіш электрстатикалық құрылғылар
Электрстатикалық қуатсыздануға сезгіш компоненттердің арнаулы тасымалдаушасы;
Қауіпті және мүмкін зиянды түсіну, персоналды антистатикалық қорғаудың компоненттері мен құрғылғылары.
|
1
|
2
|
2
|
2
|
1
|
13.
|
Бағдарламалық жасақтаманы басқаруды бақылау
Ұшу жарамдылығының шектеулерін, талаптарын және бағдарламалық жасақтамадағы рұқсат етілмеген өзгертулердің мүмкін катастрофалық зардаптарын түсіну.
|
-
|
2
|
1
|
2
|
1
|
14.
|
Электрмагнитті қоршаған орта
Электронды жүйелерге техникалық қызмет көрсету практикасына келесі құбылыстардың әсері:
ЕМС–электрмагниттік үйлесімділіктің
EMI-электрмагниттік өзара қимылдың
HIRF-найзағайдың жоғары қарқындылығының сәуле шығару өрістері, найзағайдан қорғану.
|
-
|
2
|
2
|
2
|
1
|
15.
|
ӘК үлгілікэлектронды/цифрлы жүйелері
Ұшақтың үлгілік электронды/цифрлы жүйелерінің және онымен байланысты енгізілген бақылау жүйесінің (BITE) жалпы орналастырылуы, мынадай:
(а) тек қана B1 және B2 үшін:
ACARSARINC- байланыс жүйелерін, хабарландыруларды адрестеу және табыстау
EICAS- қозғалтқыштың индикациясы және экипажды ескерту жүйелері
FBW- ұшақты электрдистанциялық басқару жүйелері
FMS–ұшуды үйлестіру және ұйымдастыру жүйелері,
IRS- тіректі инерциалды жүйелері;
(б) В1, В2 және B3 үшін:
ECAM- әуе кемесінің электронды орталықтандырылғын мониторингі
EFIS- аспаптар арқылы ұшудың электронды жүйесі
GPS- жайғастырудың жаһандық жүйесі
TCAS–әуеде қақтығысуды ескерту туралы хабарландыру жүйесі
Әуе кемесінің біріктірілген модульді авиациялық және радиоэлектрондық жабдығы
Жолаушы салонының жүйелері
Ақпараттық жүйе.
|
-
|
2
|
2
|
2
|
1
|
р/б№
|
6-Модуль. Материалдар және нәқтылаулар
|
Мәлім модуль А, В1, В2 жәнеB3 категориялары үшін жарамды
|
Деңгей/Level
|
A
|
B1
|
B2
|
B3
|
1.
|
ӘК материалдары– темірі бар
ӘК пайдаланатын құрыштың жалпы қоспаларының сипаттары, қасиеті және оны анықтау;
Құрышты ыстық өңдеу және құрышта қоспаларды қолдану.
Темірі бар материалдарды төзімділікке тестілеу, жыртылудағы төзімділік шектігі, тозу беріктігі және соққыға төзімділігі.
|
1
-
|
2
1
|
1
1
|
2
1
|
2.
|
ӘК материалдары– темірі жоқ
ӘК пайдаланатын жалпы темірі жоқ материалдардың сипаттары, қасиеті және оны анықтау;
Темірі жоқ материалдарды төзімділікке тестілеу, жыртылудағы төзімділік шектігі, тозығы жетіп беріктігі және соққыға төзімділігі.
|
1
-
|
2
1
|
1
1
|
2
1
|
3.
|
ӘК материалдары– композитті және бейметалл
|
Төменде қара
|
|
1)
|
Композиттіжәне бейметалл, ағаш пен матадан басқа
ӘК пайдаланатын жалпы композитті және бейметалл,ағаштан басқа, материалдардың сипаттары, қасиеті және оны анықтау;
Тығыздаушы және жалғаушы заттар;
Композитті және бейметалл материалдардағы ақауларды/сынықтарды анықтау;
Композитті және бейметалл материалдарды жөндеу.
|
1
1
|
2
2
|
2
-
|
2
2
|
2)
|
Ағаш құрылымдар
Планердің ағаш құрылымының әдісі;
Ұшақтарда пайдаланылатын ағаш және желімдердің сипаттары, қасиеттері және типтері;
Ағаш құрылымын сақтау және оған техникалық қызмет көрсету;
Ағаштан жасалған ағаш материалдарындағы және ағаш құрылымдарындағы ақау түрлері;
Ағаш құрылымындағы ақауларды анықтау;
Ағаш құрылымын жөндеу.
|
1
|
2
|
-
|
2
|
3)
|
Маталы жабында
Ұшақтарда пайдаланылатын маталардың сипаттары, қасиеттері және типтері;
Маталарды инспекциялау әдістері;
Матаақауларының типтері;
Маталы жабындыларын жөндеу.
|
1
|
2
|
-
|
2
|
4.
|
Тоттану
Химиялық негіздер
Пайда болу, гальваникалық әсер етудің процессі, микробиологиялық, кернеу;
Тоттану түрлері және оларды анықтау;
Тоттану себептері;
Материалдардың түрі, тоттануға алғырлық.
|
1
2
|
1
3
|
1
2
|
1
2
|
5.
|
Нығайтқыш
|
Төменде қара
|
1)
|
Бұрамалардың бұрандасы
Бұрамалардың номенклатурасы;
Ұшақтарда пайдаланылатын бұранда пішіндері, стандартты бұрамалардың өлшемдері және шектері;
Бұрамалардың бұрандасын өлшеу.
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2)
|
Бұрандамалар, шпилькалар, бұрамалар
Бұрандамалар түрлері: ұшақтарда пайдаланылатын бұрандамалар ерекшеліктері, анықтау және таңбалау, халықаралық стандарттары;
Сомындар: өзіндік контрленуші, анкерлі, стандарт түрдегі;
Ұсақ бекіткіш бұрамалар: ӘК үшін ерекшелік;
Шпилькалар: түрлері және пайдалануы, салу және шығару;
Өзіндік тескіш бұрамалар, қадалар.
|
2
|
2
|
2
|
2
|
3)
|
Контрленуші құрылғылар
Кілтек және серіппелі тығырық, тоқтатқыш тірек; жарма бұрандамалар; байланған сомындар, сымдық жалғау, ұшқыр ажырату құрылғылары, кілттер, тоқтатқыш шығыршықтар, сіргеленген пиндер.
|
2
|
2
|
2
|
2
|
4)
|
ӘК тойтармалары
Төзімділік түрлері және бір жақты (жабық) тойтармалар: ерекшеліктері және анықтау, ыстықтай өңдеу.
|
1
|
2
|
1
|
2
|
6.
|
Құбыр желісі және жалғаулары
ӘК пайдаланылатын қатты және оралымды құбыр желістерін және олардың жалғастырушыларын анықтау, олардың түрлері;
Гидравликалық, отынды, майлы, пневматикалық және ауа жүйелеріндегі сияқты, ӘК құбыр желілеріндегі стандартты жалғасулар.
|
2
2
|
2
2
|
2
1
|
2
2
|
7.
|
Серіппелер
Серіппе түрлері, материалдар, сипаттары мен қолданылуы.
|
-
|
2
|
1
|
1
|
8.
|
Мойынтіректер
Мойынтіректердің міндеті, жүктемесі, материалдары, конструкциясы;
Мойынтірек түрлері және оларды қолдану.
|
1
|
2
|
2
|
1
|
9.
|
Трансмиссиялар
Жетек түрлері және оларды қолдану; табыстау саны, жетекті қозғалтуға әкелетін және қозғалтуға ұшырататын, жетекті бағыттайтын, тізбектелген жүйелерді, табыстау механизм жүйелерін төмендету және ұлғайту;
Белдіктер және шкивтер, шынжырлар және жұлдызшалар.
|
1
|
2
|
2
|
1
|
10.
|
Басқару арқандар
Арқандардың түрлері;
Жалғастырушы жалғаулықтар, бұрамалы тартпа муфталар және теңгерілген құрылғылар.
Арқанды жүйелердің шкивтері мен компоненттері;
Боуден арқандары;
ӘК басқарудың икемді жүйелері.
|
1
|
2
|
1
|
2
|
11.
|
Электр кабелдері мен жалғағыштары
Кабель түрлері, конструкциялары мен сипаттары;
Жоғары кернеу мен коаксиалдыкабельдер;
Қысу;
Біріктіргіш түрлері, қадалар, жалғағыштар, муфталар, оқшаулағыштар, тоқты және кернеуді бағалау, түйісу, анықтаушы кодтар.
|
1
|
2
|
2
|
2
|
р/б№
|
7АМодулі. Техникалық қызмет көрсету практикалары
Мәлім модуль B3 категориясына жарамсыз. B3 категориясы үшін тиісті зат темалары 7В модулінде анықталады.
|
Мәлім модуль А, В1 және В2категорялары үшін жарамды.
|
A
|
B1
|
B2
|
Деңгей/Level
|
1.
|
ӘК және Практика цехтарындағы, (зертхана) цехтарындағы сақтық шаралары және қауіпсіздік
Құралдарды күту, құралдарды бақылау, цех (зертханалардың) материалдарын пайдалану;
Өлшемдері, шектері мен саңылаулары, біліктілік стандарттары.
Құралдарды және жабдықты калибрлеу (тексеру), калибрлеудің (тексерудің) стандарттары.
|
3
|
3
|
3
|
2.
|
Құралдар
Жалпы қол құралдарының түрлері;
Жалпы күш құралдарының түрлері;
Нақты өлшеу құралын эксплуатациялау және пайдалану;
Майлау жабдығы және әдістері.
Жалпы электрлі тестілі жабдықтың эксплуатациялануы, жұмыс істеуі және пайдалануы.
|
3
|
3
|
3
|
3.
|
А жәнеРЭО жалпы тексеру жабдығы
А и РЭОжалпы тексеру жабдығыныңэксплуатациялануы, жұмыс істеуі және пайдалануы.
|
-
|
2
|
3
|
4.
|
Инженерлік қамтамасыз етудің суреттері, диаграммалары және стандартты
Суреттер мен диаграммалардың түрлері, олардың рәміздері, өлшемдері, саңылаулары және жобалаулары;
Атау боктың анықталуы бойынша ақпарат;
Микрофильмдер, микрофиштер мен түсініктің компьютерлік тәсілдері;
АҚШ (АТА) Әуе жолы көлігі ассоцияциясының ерекшелігі 100;
OSO, AN, MS, NAS иMIL қоса ала, авиациялық және басқа қолданылатын стандарттар.
Принципиалды және функционалды сұлбалар.
|
1
|
2
|
2
|
5.
|
Қону және саңылаулар
Бұрандамаға арналған тесіктер үшін салыстыру өлшемдерді, қону класстары.
Қону және саңылаулардың жалпы жүйесі;
ӘК және қозғалтқыштар үшін қону және саңылаулар тізбесі;
Иілім, бұрау және тозу үшін шектеулер;
Білік, мойынтіректерді және басқа бөлшектерді тексеру бойынша стандарттың әдістері.
|
1
|
2
|
1
|
6.
|
Электрлі сым жалғауларының жүйелері (EWIS)
Жалғаулау мен тестілеудің үздіксіздігі, оқшаулауы және техникалары;
Қысу құралын пайдалану: қол және гидравликалық;
Қысу түйіндерін тестілеу;
Жалғаулау штифтерді жою және оларды салу;
Коаксиалдыкабельдер: тестілеу және қондыру кезіндегі сақтық шаралары;
Сым түрлерін анықтау, оларды бағалау және бұзылуға шектері.
Сымдарды қорғау техникалары: кабельді жгуттеу және жгутты ұстау, қабықтың жылу отыруын, экрандауын қоса ала, кабельді нығайту және қорғау түтігінің техникасы;
EWIS қондыру, тексеру, жөндеу, техникалық қызмет көрсету және тазалық стандарттары.
|
1
|
3
|
3
|
7.
|
Тойтару
Тойтару жалғасулар, тойтару кеңістіктері мен қадам;
Тойтару және тереңдету үшін құрал;
Тойтару жалғасуларды тексеру.
|
1
|
2
|
-
|
8.
|
Құбыр жүйелері мен құбыршектер
Иілген және конусты/ ӘК воронка тәрізді құбыр жүйелері;
ӘКқұбыр жүйелері мен құбыршектерін тексеру және тестілеу;
Құбыр жүйелерін қондыру және тиянақтау.
|
1
|
2
|
-
|
9.
|
Серіппелер
Серіппелерді тексеру және тестілеу.
|
1
|
2
|
-
|
10.
|
Мойынтіректер
Мойынтіректерді тестілеу, тазалау және тексеру;
Мойынтіректерді майлау бойынша талаптар;
Мойынтіректердегі ақаулар және олардың себептері.
|
1
|
2
|
-
|
11.
|
Трансмиссиялар
Жетектерді,люфттерді тексеру;
Белдіктер мен шкивтерді, шынжырлар мен жұлдызшаларды тексеру;
Бұрамаларды, иінтірек құрылғыларын, күштердің біліктік берілісінің тарту жүйелерін бұрау үшін тетіктерді тексеру.
|
1
|
2
|
-
|
12.
|
Басқару арқандары
Жалғамалы жалғауларды қысу;
Басқару кабельдерін инспекциялау және тексеру;
Боуден арқандары, ӘК басқарудың икемді жүйесі.
|
1
|
2
|
-
|
13.
|
Материалдарды өңдеу
|
Төмен қара
|
14.
|
Жалпақ металл
Иіліске шектеулердің таңбалауы мен есебі;
Ию мен құюды қоса ала, жалпақ металлмен жұмыс;
Жалпақ металлмен жұмыстарды тексеру.
|
-
|
2
|
-
|
15.
|
Композитті және бейметалл материалдары
Ию практикасы;
Қоршаған жағдайлар;
Тексеру әдістері.
|
-
|
2
|
-
|
16.
|
Пісіру, қатты дәнекермен дәнекерлеу, жұмсақ дәнекермен дәнекерлеу, жалғастыру
Дәнекерлеу әдістері, дәнекерленген жалғастарды тексеру.
Қатты дәнекермен пісіру және дәнекерлеу әдістері;
Қатты дәнекермен пісірілген және дәнекерленген жалғастарды тексеру;
Жалғастардың әдістері тігістерді тексеру.
|
-
-
|
2
2
|
2
-
|
17.
|
ӘК өлшеу және теңгерім
Ауырлық ортасы/тепе-теңдігі шектеулерінің есебі: тиісті құжаттарды пайдалану;
ӘК өлшеуге дайындау;
ӘК өлшеу.
|
-
-
|
2
2
|
-
-
|
18.
|
ӘК тасымалдау және сақтау
ӘК тұтқасын бұру/тіркеп сүйреу және олармен байланысты сақтық шаралары;
ӘК көтергіштерге көтеру, қалыптарды орнату, онымен байланысты сақтық шаралары мен қауіпсіздік;
ӘК сақтау әдістері;
ӘК жанармай үстеп құю / ӘК-дан жанармайды құйып алу процедуралары;
ӘК мұздануын алу / ӘК мұздануының алдын алу процедуралары;
Электр энергиясының, гидравликаның және сығылған ауаның жерүсті көздері.
Қоршаған ортаның ӘК сақтауға және пайдалануға әсері.
|
2
|
2
|
2
|
19.
|
Бөлшектеу, тексеру, жөндеу және жинау техникасы
Ақау түрлері және көзбен шолып тексеру техникасы;
Тоттануды жою, бағалау және қайталап қорғау;
Жөндеудің жалпы әдістері, Құрылымдық жөндеу бойынша басшылық;
Ескіру, қажау және тоттануды басқару бойынша бағдарламалар;
Бояу, радиографикалық, соқпа тоқ, ультрадыбысты және борскопикалық әдістерін қосатын бұзбайтын тексеру техникасы;
Бөлшектеу және қайта жинап алу техникасы;
Жөндемсіздікті іздеу техникасы.
|
2
-
-
2
-
|
3
2
2
2
2
|
3
-
1
2
2
|
20.
|
Қалыпсыз оқиғалар
Найзағайдан және жоғары радиациялық қарқын өрістерінен кейін тексеру;
Дөрекі қону және турбуленттілік жағдайларындағы ұшу сияқты қалыпты оқиғалардан кейін тексеру.
|
2
2
|
2
2
|
2
-
|
21.
|
ӘК ТҚК процедуралары
ӘК ТҚК жоспарлау;
ӘК модификациялау бойынша процедуралар;
ӘК пайдалануымен қосу;
ӘК ТҚК тексеру / Сапалық бақылауы / Сапалық кепілдігі;
ӘК ТҚК бойынша қосымша процедуралары;
Шектеулі ресурстарымен компоненттерді бақылау.
|
1
|
2
|
2
|
р/б№
|
7ВМодулі. Техникалық қызмет көрсету практикалары
Мәлім модульдің көлемі B3 категориясына жататын ұшақтардың технологясын қамтып көрсету тиіс.
|
Мәлім модуль B3 категориясы үшін жарамды
|
Деңгей/Level
|
B3
|
1.
|
ӘК және цехтардағы (зертханалардағы) сақтық шаралары және қауіпсіздік
Электрмен, газбен, әсіресе оттегімен, маймен және химиялық заттармен жұмыс кезінде алдын ала сақтандыруды қоса ала, қауіпсіз жұмыс практикаларының аспектілері.
Сондай-ақ, от өшіретін агенттер туралы білімдерді қоса ала, өрт немесе бір немесе артық қауіп-қатерлерімен басқа апаттар кезінде дереу іс-әрекеттер бойынша нұсқаулықтар.
|
3
|
2.
|
Цехтардағы (зертханалардағы) практикалар
Құралдарды күту, құралдарды бақылау, цех (зертханалардың) материалдарын пайдалану;
Өлшемдері, шектері мен саңылаулары, біліктілік стадарттары.
Құралдарды және жабдықты калибрлеу (тексеру), калибрлеудің (тексерудің) стандарттары.
|
3
|
3.
|
Құралдар
Жалпы қол құралдарының түрлері;
Жалпы күш құралдарының түрлері;
Нақты өлшеу құралын эксплуатациялау және пайдалану;
Майлау жабдығы және әдістері.
Жалпы электрлі тестілі жабдықтың эксплуатациялануы, жұмыс істеуі және пайдалануы.
|
3
|
4.
|
А жәнеРЭО жалпы тексеру жабдығы
А и РЭОжалпы тексеру жабдығыныңэксплуатациялануы, жұмыс істеуі және пайдалануы.
|
-
|
5.
|
Инженерлі қамтамасыз ету суреттері, диаграммалары мен стандарттары
Суреттер мен диаграммалардың түрлері, олардың рәміздері, өлшемдері, саңылаулары және жобалаулары;
Атау боктың анықталуы бойынша ақпарат;
Микрофильмдер, микрофиштер мен түсініктің компьютерлік тәсілдері;
АҚШ (АТА) Әуе жолы көлігі ассоцияциясының ерекшелік 100;
OSO, AN, MS, NAS иMIL қоса ала, авиациялық және басқа қолданылатын стандарттар.
Принципиалды және функционалдық сұлбалар.
|
2
|
6.
|
Қону және саңылаулар
Бұрандамаға тесіктер үшін салыстыру өлшемдерді, қону класстары.
Қону және саңылаулардың жалпы жүйесі;
ӘК және қозғалтқыштар үшін қону және саңылаулар тізбесі;
Иілім, бұрау және тозу үшін шектеулер;
Білік, мойынтірек пен басқа бөлшектерді тексеру стандарттарының әдістері.
|
2
|
7.
|
Электр кабельдері мен жалғағыштары
Жалғаулау мен тестілеудің үздіксіздігі, оқшаулауы және техникалары;
Қысу құралын пайдалану: қол және гидравликалық;
Қысу түйіндерін тестілеу;
Жалғаулауштифтерді жою және оларды салу;
Коаксиалды кабельдер: тестілеу және қондыру кезіндегі сақтық шаралары;
Сым түрлерін анықтау, оларды бағалау және бұзылуға шектері.
Сымдарды қорғау техникалары: кабельді жгуттеу және жгутты ұстау, қабықтың жылу отыруын, экрандауын қоса ала, кабельді нығайту және қорғау түтігінің техникасы.
|
2
|
8.
|
Тойтару
Тойтару жалғасулар, тойтару кеңістіктері мен қадам;
Тойтару және тереңдету үшін құрал;
Тойтару жалғасуларды тексеру.
|
2
|
9.
|
Құбыр жүйелері мен құбыршектер
Иілген және конусты/ ӘК воронка тәрізді құбыр жүйелері;
ӘКқұбыр жүйелері мен құбыршектерін тексеру және тестілеу;
Құбыр жүйелерін қондыру және тиянақтау.
|
2
|
10.
|
Серіппелер
Серіппелерді тексеру және тестілеу.
|
1
|
11.
|
Мойынтіректер
Мойынтіректерді тестілеу, тазалау және тексеру;
Мойынтіректерді майлау бойынша талаптар;
Мойынтіректердегі ақаулар және олардың себептері.
|
2
|
12.
|
Трансмиссиялар
Жетектерді,люфттерді тексеру;
Белдіктерді және шкивтерді, шынжырларды және жұлдызшаларды тексеру;
Бұрамаларды, иінтірек құрылғыларын, күштердің біліктік берілісінің тарту жүйелерін бұрау үшін тетіктерді тексеру.
|
2
|
13.
|
Басқару арқандары
Жалғамалы жалғауларды қысу;
Басқару кабельдерін инспекциялау және тексеру;
Боуден арқандары, ӘК басқарудың икемді жүйесі.
|
2
|
14.
|
Материалдарды өңдеу
|
См.ниже
|
1)
2)
|
Жалпақ металл
Иіліске шектеулердің таңбалауы мен есебі;
Ию мен құюды қоса ала, жалпақ металлмен жұмыс;
Жалпақ металлмен жұмыстарды тексеру.
Композитті және бейметалл материалдары
Ию практикасы;
Қоршаған жағдайлар;
Тексеру әдістері.
|
2
2
|
15.
|
Пісіру, қатты дәнекермен дәнекерлеу, жұмсақ дәнекермен дәнекерлеу, жалғастыру
Дәнекерлеу әдістері, дәнекерленген жалғастарды тексеру.
Қатты дәнекермен пісіру және дәнекерлеу әдістері;
Қатты дәнекермен пісірілген және дәнекерленген жалғастарды тексеру;
Жалғастардың әдістері тігістерді тексеру.
|
2
2
|
16.
|
ӘК өлшеу және теңгерім
Ауырлық ортасы/тепе-теңдігі шектеулерінің есебі: тиісті құжатарды пайдалану;
ӘК өлшеуге дайындау;
ӘК өлшеу.
|
2
2
|
17.
|
ӘК тасымалдау және сақтау
ӘК тұтқасын бұру/тіркеп сүйреу және олармен байланысты сақтық шаралары;
ӘК көтергіштерге көтеру, қалыптарды орнату, онымен байланысты сақтық шаралары мен қауіпсіздік;
ӘК сақтау әдістері;
ӘК жанармай үстеп құю / ӘК-дан жанармайды құйып алу процедуралары;
ӘК-дан мұздануын алу / ӘК мұздануының алдын алу процедуралары;
Электр энергиясының, гидравликаның және сығылған ауаның жерүсті көздері.
Қоршаған ортаның ӘК сақтауға және пайдалануға әсері.
|
2
|
18.
|
Бөлшектеу, тексеру, жөндеу және жинау техникасы
Ақау түрлері және көзбен шолып тексеру техникасы;
Тоттануды жою, бағалау және қайталап қорғау;
Жөндеудің жалпы әдістері, Құрылымдық жөндеу бойынша басшылық;
Ескіру, қажу және тоттануды басқару бойынша бағдарламалар;
Бояу, радиографикалық, соқпа тоқ, ультрадыбысты және борскопикалық әдістерін қосатын бұзбайтын тексеру техникасы;
Бөлшектеу және қайта жинап алу техникасы;
Жөндемсіздікті іздеу техникасы.
|
3
2
2
2
2
|
19.
|
Қалыпсыз оқиғалар
Найзағайдан және жоғары радиациялық қарқын өрістерінен кейін тексеру;
Дөрекі қону және турбуленттілік жағдайларындағы ұшу сияқты қалыпты оқиғалардан кейін тексеру.
|
2
2
|
20.
|
ӘК ТҚК процедуралары
ӘК ТҚК жоспарлау;
ӘК модификациялау бойынша процедуралар;
ӘК пайдалануымен өзара қимылы;
ӘК ТҚК тексеру / Сапалық бақылауы / Сапалық кепілдігі;
ӘК ТҚК бойынша қосымша процедуралары;
Шектеулі ресурстарымен компоненттерді бақылау.
|
2
|
№ п/п
|
8-Модуль. Негізгі аэродинамика
|
Мәлім модуль А, В1, В2 жәнеB3 категориялары үшін жарамды.
|
Деңгей/Level
|
A
|
B1
|
B2
|
B3
|
1.
|
Атмосфераның физикасы
Халықаралық стандартты атмосфера (ISA)
|
1
|
2
|
2
|
1
|
2.
|
Аэродинамика
Зат айналасындағы ауа ағыны;
Шекаралық қабат, ламинарлы және турбуленттік ағын, еркін ағын, байлаулы ағын, ағынның жоғары және төмен ылдилауы, құйын, тоқырау құбылыстары;
Терминдер: шапыраштық, хорда, орташа аэродинамикалық хорда, профильді (зиянды қарсылық), индуктивті қарсылық, қысым орталығы, шабуыл бұрышы, ағынның екпіндеуі және оның шығуы, максималды қалыңдыққа зат ұзындығының қатысуы, қанат пішіні және геометриялық өлшемдердің ара салмағы.
Тартуы, салмағы, аэродинамикалық тепе-теңдігі;
Көтеру күш пен қарсылықты құру, шабуыл бұрышы, көтеру күшінің коэффициенті, қарсылық коэффициенті, полярлы ирек, сұлату.
Мұз, қар, қырауды қоса ала, аэродинамикалық беттердің ластануы.
|
1
|
2
|
2
|
1
|
3.
|
Ұшу теориясы
Көтеру күшінің, ауырлық күшінің, тартудың және маңдай кедергісінің ара салмағы;
Сырғу коэффициенті;
Тұрақты ұшу жағдайы, пайдалану сапалары;
Бұрылыс теориясы;
Күш факторының әсері: ұшу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін пайдаланылатын режим/тәптіп диапазондары және құрылымдық шектеулері;
Көтеруді ұлғайту.
|
1
|
2
|
2
|
1
|
4.
|
Ұшу динамикасы және тұрақтандыру
Бойлық, көлденең және курстық тұрақтандыру (активті және пассивті).
|
1
|
2
|
2
|
1
|
№ п/п
|
9АМодулі. ӘК техникалық қызмет көрсетуге қолданылатын адамның мүмкіншіліктері.
Мәлім модуль B3 категориясына жарамсыз.B3 категориясы үшін тиісті заттың тақырыптары 9В модулінде табылады.
|
Мәлім модуль А, В1 және В2 категориялары үшін жарамды
|
Деңгей/Level
|
A
|
B1
|
B2
|
1.
|
Жалпы
Адамдық факторды қарастыруды қабылдау қажеттілігі;
Адамдық факторға/ адамдық қателіктерге жататын жанжалдар;
Мерфи заңы.
|
1
|
2
|
2
|
2.
|
Адамдар атқаруы және шектеулер
Көз көру;
Есту;
Ақпаратты өңдеу;
Зейін мен сезім;
Ес;
Тұйық кеңістіктен қорқу (клаустрофобия) және материалды тәсілдеме.
|
1
|
2
|
2
|
3.
|
Әлеуметтік физиология
Жауапкершілік: жеке және топтық;
Уәждеме және кері уәждеме;
Өз ортасының мүшелері жағынан қысым;
Мәдениет мәселелері;
Ұжымдағы жұмыс;
Басқару, қадағалау және озаттық.
|
1
|
1
|
1
|
4.
|
Атқаруға әсер етуші ықпалдар
Қабілеттілік / денсаулық;
Есеңгіреу: тұрмыстық және жұмыста;
Уақыт қысымы және орындау мерзімі;
Жұмыс жүктемесі: шамадан тыс және жеткіліксіз жүктеме;
Ұйқы және шаршау, ауысым жұмыс;
Алкоголь, емдеу, дәріге құнығу.
|
2
|
2
|
2
|
5.
|
Физикалық қоршаған орта
Шуыл және күшті иістер;
Жарықтандыру;
Климат және температура;
Қозғалу және вибрация;
Жұмыстағы қоршаған орта.
|
1
|
1
|
1
|
6.
|
Міндеттер
Дене жұмысы;
Қайталама міндеттер;
Көзбен шолып тексерулер;
Кешенді жүйелер.
|
1
|
1
|
1
|
7.
|
Байланыс
Команда шегінде және командалар арасында;
Жұмысты тіркеу және жазулар;
Мерзіміне орындау, орындау мерзімі;
Ақпаратты тарату.
|
2
|
2
|
2
|
8.
|
Адамдардың қателіктері
Қателіктердің моделбдері және теориялар;
ӘК техникалық қызмет көрсету кезіндегі қателіктердің түрлері;
Қателіктердің зардаптары (мысалы, апаттар);
Қателіктерді болдырмау және оларды басқару.
|
1
|
2
|
2
|
9.
|
Жұмыс орнындағы қауіптер
Қауіптерді айырып тану және оларды болдырмау;
Күтпеген оқиға жағдайларындағы әрекет.
|
1
|
2
|
2
|
№ п/п
|
9В модулі. ӘК техникалық қызмет көрсетуге қолданылатын адамның мүмкіншіліктері.
Мәлім модульдің көлемі B3 категориясының куәлігін ұстаушылары үшін ең төмен қажеттіліктерін қамтып көрсету тиіс.
|
Мәлім модуль B3 категория-сы үшін жарамды
|
Деңгей/
Level
|
B3
|
1.
|
Жалпы
Адамдық факторды қарастыруды қабылдау қажеттілігі;
Адамдық факторға/ адамдық қателіктерге жататын жанжалдар;
Мерфи заңы.
|
2
|
2.
|
Адамдар атқаруы және шектеулер
Көз көру;
Есту;
Ақпаратты өңдеу;
Зейін мен сезім;
Ес;
Тұйық кеңістіктен қорқу (клаустрофобия) және материалды тәсілдеме.
|
2
|
3.
|
Әлеуметтік физиология
Жауапкершілік: жеке және топтық;
Уәждеме және кері уәждеме;
Өз ортасының мүшелері жағынан қысым;
Мәдениет мәселелері;
Ұжымдағы жұмыс;
Басқару, қадағалау және озаттық.
|
1
|
4.
|
Атқаруға әсер етуші ықпалдар
Қабілеттілік / денсаулық;
Есеңгіреу: тұрмыстық және жұмыста;
Уақыт қысымы және орындау мерзімі;
Жұмыс жүктемесі: шамадан тыс және жеткіліксіз жүктеме;
Ұйқы және шаршау, ауысым жұмыс;
Алкоголь, емдеу, дәріге құнығу.
|
2
|
5.
|
Физикалық қоршаған орта
Шуыл және күшті иістер;
Жарықтандыру;
Климат және температура;
Қозғалу және вибрация;
Жұмыстағы қоршаған орта.
|
1
|
6.
|
Міндеттер
Дене жұмысы;
Қайталама міндеттер;
Көзбен шолып тексерулер;
Кешенді жүйелер.
|
1
|
7.
|
Байланыс
Команда шегінде және командалар арасында;
Жұмысты тіркеу және жазулар;
Мерзіміне орындау, орындау мерзімі;
Ақпаратты тарату.
|
2
|
8.
|
Адамдардың қателіктері
Қателіктердің моделбдері және теориялар;
ӘК техникалық қызмет көрсету кезіндегі қателіктердің түрлері;
Қателіктердің зардаптары (мысалы, апаттар);
Қателіктерді болдырмау және оларды басқару.
|
2
|
9.
|
Жұмыс орнындағы қауіптер
Қауіптерді айырып тану және оларды болдырмау;
Күтпеген оқиға жағдайларындағы әрекет.
|
2
|
р/б №
|
10-модуль. Авиациялық заңнама
|
Бұл модуль А, В1, В2 және В3 санаттары үшін қолданылады
|
Деңгей/Level
|
A
|
В1
|
B2
|
В3
|
1.
|
Басқару құрылымы
АА халықаралық ұйымдары / құжаттар
Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) рөлі;
Еуропа комиссиясының (European Commission) рөлі;
|
Ұшу қауіпсіздігі жөніндегі еуропалық агенттіктің (EASA) рөлі;
Еуроодаққа мүше мемлекеттердің және олардың ұлттық авиациялық билік органдарының рөлі;
No 216/2008 қаулы (ЕО) және No 1702/2003 (ЕО) және No 1321/2014 (ЕО) қаулылары арқылы оның орындалуын қамтамасыз ету;
Part-21, Part-M, Part-145, Part-66, Part-147 және Regulation (EU) No 965/2012 сияқты
түрлі Annexes (Parts) қосымшаларының арасындағы өзара қатынас.
|
1
|
1
|
1
|
1
|
2.
|
Сертификаттайтын персонал – ӘК-ге техникалық күтім жасау
Part-66 қосымшасын егжей-тегжейлі түсіну.
|
2
|
2
|
2
|
2
|
3.
|
ӘК ТКЖ бойынша мақұлданған ұйымдар
Part-145 және Part-M Subpart F қосымшаларын егжей-тегжейлі түсіну.
|
2
|
2
|
2
|
2
|
4.
|
Ұшуға пайдалану
Regulation (EU) No 965/2012 жалпы түсіну
Пайдаланушы сертификаты;
Пайдаланушының жауапкершілігі, әсіресе ӘК ұшу жарамдылығын қолдау мен техникалық күтіміне қатысты жауапкершілігі;
ӘК-ге техникалық күтім жасау бағдарламасы;
MEL//CDL;
ӘК бортында болатын құжаттар;
ӘК-дегі жазбалар (белгілер).
|
1
|
1
|
1
|
1
|
5.
|
ӘК, оның бөлшектері мен керек-жарақтарын сертификаттау
Жалпы
|
Достарыңызбен бөлісу: |
