Р/с
№
Нәтижелер көрсеткіштері
Өлш.
бірл.
2 0 1 4
ж ы л
(
факт)
Болжам
Орындауға
жауаптылар
2015
жыл
2016
жыл
2017
жыл
2018
жыл
2019
жыл
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1.
Өндіріске енгізілген технологиялар
саны
бірл.
2
-
2
6
6
6
И Д М ,
"
ҰТДА" АҚ
2.
Салалардың технологиялық міндеттерін
шешуге бағытталған жобалар саны
бірл.
-
-
2
2
2
2
И Д М ,
"
ҰТДА"
3.
Құрылған
бірл.
-
-
1
1
2
1
ИДМ,
технологияларды дамыту орталықтарының саны
"ИТП"
АКҚ
4
.
"ИТП" АЭА қатысушыларына қосу үшін кластерде инкубацияланған
технологиялық жаңа компаниялардың саны
бірл
.
-
7 11 14 18
ИДМ, "
ИТП"
АКҚ
5. Бағдарламаның негізгі бағыттары, қойылған мақсаттарға
қол жеткізу жолдары және тиісті шаралар
Қазақстанның мемлекеттік өнеркәсіптік саясаты шынайылық (ағымдағы жағдайды
және экономиканың нақты мүмкіндіктерін объективті бағалау), дәйектілік (алға
қойылған ұзақ мерзімді мақсаттарға жоспарлы қол жеткізу), прагматикалық (алға
қойылған мақсаттарға қол жеткізудің айқын пайымы) қағидаттарында жүргізіледі.
2010 жылдан бері экономиканы әртараптандыру элементі ретінде проактивтік
өнеркәсіптік саясатты жүзеге асыру басталды.
Бұл ретте шикізат нарықтарындағы құбылмалылыққа және басқа да бақыланбайтын
факторларға тәуелділігі мейлінше аз секторларды ынталандыру арқылы тау-кен өндіру
секторының ықпалын төмендету жолымен экономиканың айтарлықтай орнықтылығын
қамтамасыз ету әртараптандыру ретінде түсініледі.
Мұндай секторларға өңдеуші сектор және өнімді көрсетілетін қызметтер секторы
жатады.
Өнімді көрсетілетін қызметтер - қосылған құнды қайта бөлумен (қаржы, сауда,
делдалдық көрсетілетін қызметтер) емес, шынайы экономикалық құндылықты
қалыптастырумен байланысты көрсетілетін қызметтер. Өнімді көрсетілетін
қызметтерге инжиниринг пен сервисті, көліктік, ақпараттық-коммуникациялық,
ғарыштық, білім беру және денсаулық сақтау, зерттеу саласындағы әлеуметтік
көрсетілетін қызметтерді, қызмет көрсету және тұрмыс, туризм және т.б. салаларды
жатқызуға болады.
Жағдайы (аумағы, халқы, шикізаттық бағдары және т.б.) ұқсас елдер - Канада және
Аустралия бойынша талдау бұл елдер экономикаларының орнықтылығы ұзақ кезең
бойы өңдеуші сектордың және өнімді көрсетілетін қызметтердің жиынтық үлесін
ЖІӨ-ден 44-47% деңгейде сақтап тұрумен қамтамасыз етілетінін көрсетті (2014
жылдың қорытындысы бойынша өңдеуші сектор - тиісінше 11% және 6%, өнімді
көрсетілетін қызметтер - 33% және 41%).
Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі Статистика
комитетінің деректері және "Қазақстандық индустрияны дамыту институты"
акционерлік қоғамының (бұдан әрі - "ҚИДИ" АҚ) есептері бойынша 2014 жылдың
қорытындысы бойынша Қазақстандағы өңдеуші өнеркәсіп пен өнімді көрсетілетін
қызметтердің жиынтық үлесі 39% құрады. Орнықты сервистік-индустриялық
экономиканы құру үшін бұл көрсеткіш 2035 жылға қарай 46%-ға дейін жеткізілуге тиіс
(елдің шынайы мүмкіндіктері мен әлемдік экономикадағы көрсетілетін қызметтер
үлесін ұлғайту бойынша жаһандық үрдісті ескере отырып).
Бұл ретте өңдеуші өнеркәсіптің үлесі салыстырмалы төмен деңгейде - шамамен 11-
12% деңгейінде қалып отыр. Алайда, өңдеуші секторды дамытудың маңыздылығы
жоғары технологиялы көрсетілетін қызметтерге сұранысты қалыптастыруға, оларсыз "
инновациялық экономиканы" қалыптастыру мүмкін болмайтын инженерлік
құзыреттіліктерді және сапалы жұмыс орындарын құруға сайып келеді.
Осылайша, таяудағы уақытта Қазақстан алдында "шикізаттық бәсекелестік"
факторымен алға ілгерілейтін экономикадан кейіннен "инновациялар факторы"
ілгерілететін экономиканы қалыптастыруды бастау алғышарттарына қол жеткізу
арқылы "инвестициялар факторы" есебінен өсуге негізделген экономикаға көшу
процесін жалғастыру міндеті тұр деуге болады.
Өңдеуші секторда ЭЫДҰ елдері бойынша орташа еңбек өнімділігімен салыстыруға
келетін еңбек өнімділігінің деңгейіне қол жеткізу ондағы тиімді инновациялық
экономикаға өтудің негізгі көрсеткіші болады. Есептер бойынша 2035 жылға қарай бұл
көрсеткіш бір жұмыскерге 105,3 мың АҚШ долларын құрайтын болады.
2014 жылдың қорытындысы бойынша қазақстандық өңдеуші өнеркәсіптегі еңбек
өнімділігі шамамен 42,6 мың АҚШ долларын құрады (ЭЫДҰ бойынша орташа
көрсеткіштен шамамен 45% ). Алайда, 2015 жылдың нәтижесі бойынша құнсыздану
13
әсерін ескере отырып, көрсеткіш бір жұмыскерге шамамен 30-33 мың АҚШ долларына
дейін төмендеп, еңсеру қажет алшақтықты одан сайын ұлғайтуы мүмкін.
Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі Статистика
13
комитетінің және ЭЫДҰ деректерінің негізінде "ҚИДИ" АҚ есептері http://
stats.oecd.org.
Бұл өндірісті жаңғырту және заманауи жаңа жобаларды іске асыру саясатынан
басқа, өнімнің өзіндік құнының азаюмен, энергияны үнемдеумен және ресурс
тиімділігімен, оның сапасы мен игерілу жылдамдығының артуымен, өз өнімін
маркетингтік сүйемелдеумен және ілгерілетумен байланысты үздік практикаларды
енгізуге отандық кәсіпорындарды ынталандыруды күшейту қажеттілігін айқындап
береді.
Негізгі шикізаттық экспорттық тауарлар бағасының құлдырауы сауда теңгерімі
көрсеткіштерінің нашарлауына кері әсер етеді, бұл ұлттық валютаның құбылмалы
айырбас бағамы режиміне өтуіне әкелуі мүмкін. Осыған байланысты таяудағы
жылдары өнеркәсіптік саясат шеңберінде, ең алдымен, шикізат емес өнімді
экспорттауға бағдарланған кәсіпорындарды дамыту мен қолдауға баса назар
аударылатын болады.
Сондай-ақ ұлттық валютаның бағамы құбылмалы айырбас режиміне өтуі шетелдік
технологиялар мен жоғары технологиялы жабдықтарды сатып алу мүмкіндіктерінің
