«технологиялық даму жөніндегі ұлттық агенттік» АҚ талдау орталығЫ

064 бюджеттік бағдарламасы шеңберінде инновациялық даму саласындағы технологиялық болжам, ақпараттық талдау және кеңес беру қызметін ұйымдастыру бойынша іс-шараларды жүзеге асыру

• « ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ДАМУ ЖӨНІНДЕГІ ҰЛТТЫҚ АГЕНТТІК » АҚ
• ТАЛДАУ ОРТАЛЫҒЫ

1. Салалар мен өңірлердегі кәсіпорындардың технологиялық деңгейін анықтауға арналған технологиялық даму саласындағы индустриалдық-инновациялық жүйенің тиімділігіне талдау жасау

• Кәсіпорындар бойынша мәліметтер жиналды:
• Сұраныс формасы өңделген және келісілген
• ДТИР мен бірігіп сұраныс 1715 кәсіпорындарына (соның ішінде 691 ірі өңдеу кәсіпорындары) жіберілген
• 297 кәсіпорын есеп берді, берілген мәліметтер өңделді және жүйеленді (соның ішінде өңірлер және салалар бойынша).
• Келесі бағыттар бойынша сараптама жүргізілді:
• Әндіріс модернизациясы ;
• Еңбек өнімділігі;
• Рентабельділік;
• Кадр әлеуетін жаңашылдандыру;
• ҒЗТКЖ жүргізуге технологиялық жағынан дайын болу;
• Өз инновациясының енгізілуінің рентабельдікке ықпалдылығы
• Технологиялық трансферттің пайдалылыққа ықпалдылығы;
• Алдыңғы қатарлы технологияларының, бар болуы, соның ішінде 30 дамыған елдермен салыстырғанда
• Өндірілген инновациялық тауардың құрамы;
• Салаларды карталандыру.

• ОРЫНДАЛҒАН ЖҰМЫСТАРҒА ШОЛУ ЖАСАУ:

1. Салалар мен өңірлердегі кәсіпорындардың технологиялық деңгейін анықтауға арналған технологиялық даму саласындағы индустриалдық-инновациялық жүйенің тиімділігіне талдау жасау

• Қорытындылар:

• Деректерді жинаудағы қиындықтар:
• Кәсіпорындардың сұраныс кезіндегі нашар байланысы ( формалар толтырылмау және толтырудан бас тарту)
• ҚР ҰЭМ - де толық статистиканың жоқтығы

• ШЕШІМІ:

• Деректерді біріге ҚРҰЭМ СК-мен орындау

• Өндіріс бойынша бастапқы мәліметтер толтырылмаған

1. Салалар мен өңірлердегі кәсіпорындардың технологиялық деңгейін анықтауға арналған технологиялық даму саласындағы индустриалдық-инновациялық жүйенің тиімділігіне талдау жасау

• ҚОРЫТЫНДЫ:

• 2. Замануи технологияларының енгізілуі еңбек өнімділігіне және рентабельділікке әр қашан оң ықпал етпейді

• 61 есеп берген кәсіпорындардан 41 кәсыпорынға технологиялық трансферттеу рентабельдікке ықпал етпейді

• ҰСЫНЫС

• Енгізулі проектілердің технологиялылығы мен инновациялығын мұқият бағалау керек
• Индустриалдық-инновациялық қолдау шараларындағы барлық инструменттер және Индустриаландару Картасының проектілері міндетті түрде бағалау процедурасларынан өту қажет

1. Салалар мен өңірлердегі кәсіпорындардың технологиялық деңгейін анықтауға арналған технологиялық даму саласындағы индустриалдық-инновациялық жүйенің тиімділігіне талдау жасау

• Қорытынды:

• 3.Экономика дағдарысына байланысты өндірісті масшатбты жетілдіруді жүзеге асыру үшінн негізгі құрал-жабдық тарды жаңарту жеткіліксіз

• Ұсыныс:

• Кәсіпорындардың технологиялық деңгейін көтеру үшін едәуір көлемде шетелдік инвестициясын тарту керек
• Жалпы пайдасы жоғары,перспективті және арзан технологияларды, сондай-ақ жоғары макроэкономикалық әсерін беретін проектілерді қаржыландыру керек.

1 Салалар мен өңірлердегі кәсіпорындардың технологиялық деңгейін анықтауға арналған технологиялық даму саласындағы индустриалдық-инновациялық жүйенің тиімділігіне талдау жасау

• Қорытынды:

• 4. Технологиялық потенциалы төмен өнеркәсіп кәсіпорыны

• Ұсыныс:

• ҚР БҒМ дан бөлінген барлық гранттық қаражатты тек жоғарғы потенциалды отандық өнеркәсіп кәсіпорындарына бағыттау

• Сынау стендтар бар

• Зертхана бар

• Конструкторлық бөлімшелер бар

• Инфраструктура немесе ақпарат жоқ

1. Салалар мен өңірлердегі кәсіпорындардың технологиялық деңгейін анықтауға арналған технологиялық даму саласындағы индустриалдық-инновациялық жүйенің тиімділігіне талдау жасау

• Қорытынды:

• 5. Қазіргі кезде Қазақстанның бәсекелестік артықшылығы – металлургия , химия және тағам өндірістерінде.

• Ұсыныс:

• Бірінші кезекте аталған өңдеу өнеркәсіп секторларының технологиялық жарақтандыруына шоғырлану

• Технологичные отрасли, отстающие по технологическому укладу

• Технологичные, конкурентоспособные отрасли

• Низко- и среднетехнологичные
• отрасли с высокими издержками

• Низко- и среднетехнологичные отрасли, с более низкими издержками и инвестициями предыдущих лет

• Экономика секторларын және салаларын карталандыру

• РЕКОМЕНДАЦИЯ:
• Необходима разработка технологической политики по всем приоритетным секторам экономики

• ГМК

• ИКТ

• Энергоснабжение

• Транспорт

• Сельское хозяйство

• Переработка

• Строительство

• Кәсіпорындарды қарталандыру

• Карталандыру кәсіпорындардың проблемасына назар аударуды күшейтуге мүмкіндік береді

2. Инновацияларды дамытудың жалпы жүйелік шараларын жүзеге асыру үшін Қазақстан Республикасындағы инновациялық үрдістерге, оның ішінде өңірлер бойынша талдау жасауды ұйымдастыру

• Инновациялық қызметінің негізгі субъектілері бойынша деректер формасы өңделді;
• Деректер реестрі тұжырымдамасы өңделген және келісілген ;
• Толтырылған деректер реестріне келесі мәліметтер енгізілген:
• · 297 өндіріс мекемелері,
• · 4195 инновациялық проектілері,
• · 256 технологиялық мәселелер,
• · 556 эксперттер,
• · 138 журналисттер
• · 104 рационализаторлар
• · 297 инноваторлар,
• · 734 технология паспорттары,
• · 336 инновациялық инфраструктура объектілері (даму институттары, технопарктер, инвесторлар мен венчурлық фондтар, лабораториялар, СЭЗ, ВУЗдар, ҒЗИ).

• Не істелінді:

• Инновациялық қызметі субъектілерінің базасы енгізілген

• Мүмкіндіктер:
• Еңбек өнімділігін талдау
• Өтім нарығы
• Салалардағы жобаларды бағалау
• Дүниежүзілік технологиялық трендтерді бақылау

• Нарық
• кәсіпорын
• Технологиялық мәселелер
• Технологиялар
• Жобалар

• Адами капитал
• Инноваторлар
• Ғалымдар
• Рационализаторлар
• Сарапшылар

• Инфрақұрылым
• Кластерлер
• СЭЗдер
• Лабораториялар
• Технопарк және КБ

• Мемлекет
• Заңнама
• Қолдау инструменттері

• Инновациялар қартасы

• Ұллтық инновациялық жүйесінің субъектілерінің негізгі компоненттерінің (нарық, мемлекет, инфрақұрылымдық, адами капитал) даму үрдістерін бақылау, есепке алу және талдау инновациялық саясатты қалыптастыруда объективті шешімдер қабылдауға мүмкіндік береді

2. Технология және инновация саласындағы деректер реестрін дайындау мақсатында кәсіпорындардағы технологиялық қажеттіліктерді анықтау үшін инженерлермен жұмыс жасау

• Сухбаткерлердің көпшілігінің деректер формасын толтырудан бас тартуы ( заңнамалық есептіліктің жоқтығы);
• Кәсіпорындар берген ақпараттың анықтығы мен дұрыстығы;
• Даму институттары мен мемлекеттік органдардың жобалар бойынша әртурлі деректер форматы .
• Деректер реестрін толтыруда уақыт тәртібін жүйелендіру және жасау.

• Ағымдағы ахуал (проблемалар):

2. Технология және инновация саласындағы деректер реестрін дайындау мақсатында кәсіпорындардағы технологиялық қажеттіліктерді анықтау үшін инженерлермен жұмыс жасау

• Деректер реестрін толтыру бойынша уақыт тәртібін дайындау (ҚР ИДМ бұйрығы);
• Реестрді әрі қарай толтыру;
• Реестрдің аналитикалық құрамын арттыру;
• Деректерді жинақтауда мерзімділікті жөнге келтіру және жобалар формасын бірігейлендіру;
• Реестр объектілерінің арасында өзара байланысты нығайту (мысалы, инноватор – проект, технологялық мәселе – өнеркәсіп, өнеркәсіп – жоба, даму институты – жоба т.б.);
• Кәсіпорындар санын ұлғайту;

• 2016 ЖЫЛҒА ЖОСПАР:

2.1. Инновациялық саясат бағасының көрсеткіштерін халықаралық рейтингтер индикаторларына сай жетілдіру

• Бақылау жүргізілмеген индикаторлардың статистикалық есеп қисабы ретке келтірілуі керек (венчурлық капитал, жоғарғы технологиялық продукцияны мемлекеттік сатып алым, ҒЗИ, бизнес пен жоғарғы оқу орындардың өзара қарым қатынасы) ;
• Дуниежүзілік Банк және ЭЫДҰ-мен статистикалық көрсеткіштерді алмасу және қолдану жөнінде өзара қарым-қатынасты күшейту;
• Инновацияны қолдау жөнінде шағын кәсіпорындардың арасында түсіндіру жұмыстары жүргізілуі керек (әсіресе сауалнама жүргізу кезінде);
• Бәсекелестікке жарамдылықты бағалау үшін басқа да рейтингтерді қолданған жөн. (мысалы IMD, 70% статистикалық информацияны қолданады)

• Қорытынды:

• 2.2. Инновациялық қызметті ынталандыру жөніндегі мемлекеттік қолдау тетіктерінің тиімділігіне талдау жасау

• Жобаларды бағалау кезінде олардың макроэкономикалық көрсеткіштеріне ықпалын есепке ала отырып, жобалардың қайталау әсерін жою керек;
• Мемлекеттік қолдау қөрсетуге уәкілетті мекемелердің тізімін айқындау қажет;
• Тек даму институттарының бюджеттік қаражатын бақылауға алып қоймай, мемлекеттік мәселелерді жүзеге асыруға арналған меншікті және тартылған қаражатты да бақылауға алу қажет;
• Бағалау жүйесін біріктірілген индикаторлармен қосымша кеңейту керек;
• Жобаны пайдалануға енгізгеннен бастап қолдау шараларын бақылау мерзімін 3 жылға дейін ұлғайту қажет.

• Қорытынды:

2.3. Инновациялық қызмет субъектілерінің инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау шараларын қаншалықты білетіндігіне талдау жасау

• Өнеркәсіптермен кездесу кезінде аймақтарда 424 сұхбаткерден жауап алынды.

• Ағымдағы ахуал:

• 80 % астам сұхбаткерлер ТДҰА тің қолдау шаралары туралы біледі;
• Сұхбаткерлердің басым бөлігі ТДҰА жайлы семинар және конференция арқылы білді..
• Инновациялық грант беру және өтінімді толтыру процедураларын түсіндіру қажет;
• Аймақтарда консультациялық орталықтардың ашылу қажеттілігі айқындалды.

• 2.4. Инновациялық және технологиялық даму саясатын жүзеге асыру барысындағы техникалық реттеу құралдарын қолдану жөніндегі нұсқаулықтарды дайындау

• Қорытынды:

• Стандарттарды әзірлеуде міндетті түрде аймақтық эксперттерді ынталандыру және қатыстыру механизмін енгізу;
• Нарыққа қатысушылардың құқықтары мен міндеттерін нақты белгілеу және жауапкершілікті қатаңдату (әкімшілік тосқауыл, төмен айыппұл);
• Сапасыз сертификацияландыруды тудыратын аккредиттеу және постаккредиттеу құнын төмендету ;
• Стандарттарды мемлекеттік сатып алымның техникалық спецификациясына енгізу арқылы инновацияға сұраныс қамтамасыз ету ;
• Қазақстанға стратегиялық маңызы зор (экспорттық) өнімдер бойынша сынау лабораторияларының құрылуына қаржыландыруды қамтамасыз ету;
• Стандарттау институттарының рөлін күшейту арқылы өнеркәсіптердегі инновацияның дамуын ынталандыратын ұлттық стандарттарды енгізу керек.

• 2.5. Жоғары технологиялық өнімдерді анықтау өлшемдерін дайындау және және қазақстандық жоғары технологиялық өнімдер тізілімін актуалдендіру

• Қорытынды:

• ҚР ИДМ «Жоғары технологиялық өнімдер өндіру жөніндегі қызмет түрлерінің тізбесін бекіту туралы» бұйрығын Анықтау тәртібі мен жоғарғы технологиялық өнімдердің қызмет түрлерін енгізу туралы топтамамен толықтыру қажет
• Жоғары технологиялық өнім шығаратын отандық өнеркәсіптерге жеңілдіктер мен артықшылықтар жүйесін енгізу;
• Жоғары технологиялық өнімдерді өндіру жөніндегі жұмыстардың қазіргі тізілім түрлерін актуалдендіру үшін оны «жаңа материалдар», «жаңа энергетика», «жаңа индустрия» немесе өндірісті автоматтандыру саласындағы жұмыстар сияқты басым бағыттардағы, сондай-ақ АКТ, биотехнология, ғарыш технологиясы, гендік инженерия және жасушалық технологиялар саласындағы жаңа бағыттардағы жаңа түрлермен толықтыру ұсынылды.

• 3. Қазақстанда және әлемде жаңа жоғары технологиялық саланы дамыту мақсатында инновацияларды дамыту үрдісіне талдау жасау

• Салалардың технологиялылық және ғылымды қажетсінуді айқындау бойынша шетелдік тәжірибе зерттелген;
• ИКТ, машина жасау, нефтехимиялық, био- және нанотехнологиялар, жасыл технологияларды дамыту бойынша шетелдік тәжірибе көрсетілген;
• Қазақстанда жоғарытехнологиялық салаларды дамыту үшін әлеует пен алдын ала жағдайды талдау жасалған (ТМК, агроөнеркәсіптік кешені, химиялық, энергетикалық салалар талдаған);
• Жаңа энергетика, жаңа материалдар, ИКТ - басымды бағыттар айқындалған;
• Осы бағыттар бойынша отандық технологиялардың паспорттары көрсетілген;
• Басымды бағыттарда әлеуетті шетелдік серіктестер айқындалған.

• Қазақстандағы жаңа энергетика саласындағы әлеует
• Жел ресурстар 9 м/с дейін, күн сәулесінің энергиясы 1,2 кВт ш.м / жылына, гидроәлеует жылына 170 ТВт;
• Отандық технологиялардың дамуы (мысалы, Болотов турбинасы, Буктуков желэлектростанциясы);
• Жобалардың орындалуы (мысалы, Жамбыл облысының Жуалын ауданындағы 50 МВт қуаттылығымен күн сәулелік электростанция, Кайнар-АКБ аккумулятордың өндірісі, Назарбаев Университетінің жобалары, Astana Solar).
• Қазақстандағы жаңа материалдарын дамыту әлеует
• Сирекжерді металдардың қорлар ;
• Ішкі және сыртқы нарықтарда сұраныс пен қажеттілік;
• Зерттеу инфрақұрылымның бар болуы және кадрлық әлеует;
• Қазақстандағы ИКТ-дың дамуы
• «Санды Қазақстан – 2020» бағдарламасының орындалуы
• Зерттеу инфрақұрылымның бар болуы және кадрлық әлеует;
• «ИТП» АКҚ құрылуы;
• Әлемдегі ИҚТ өнмдерге сұранысының дамуы.

• 3. Қазақстанда және әлемде жаңа жоғары технологиялық саланы дамыту мақсатында инновацияларды дамыту үрдісіне талдау жасау

4. Технологиялық мәселелерді шешу үшін, кем дегенде 10 негізгі инновациялық жобаны жүзеге асыруға арналған жол картасының жобасын әзірлеу

• Қазақстанның жетекші кәсіпорындармен көшпелі жиналыстар өткізілді;
• Кәсіпорындармен қызығушылық пен инновациялық гранттар алу туралы 154 меморандумға қол қойылды.
• Технологиялық мәселелерді шешу үшін, негізгі инновациялық жобаны жүзеге асыруға арналған ол картасының жобасы әзірленді.
• Басымды бағыттар анықталды (жаңа материалдар, жаңа энергетика және ИКТ);

5. Инновацияларды дамыту жөніндегі стратегиялар бойынша сараптамалық қорытындылар дайындау

• Мына мемлекеттік бағдарламалар бойынша 8 сараптамалық қорытынды дайындалды:
• Индустриалдық-инновациялық дамудың 2015-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы;
• Инфрақұрылымдық дамудың 2015 – 2019 жылдарға арналған «Нұрлы жол» мемлекеттік бағдарламасы;
• Қазақстан Республикасында агроөнеркәсіптік кешенді дамытудың 2013 - 2020 жылдарға арналған «Агробизнес - 2020» бағдарламасы;
• «АқпараттықҚазақстан - 2020» мемлекеттік бағдарламасы;
• Қазақстанның су ресурстарын басқару мемлекеттік бағдарламасы;
• Қазақстан Республикасында денсаулық сақтауды дамытудың 2011-2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы;
• Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы;
• Қазақстан Республикасында құқық қорғау жүйесін одан әрі жаңғыртудың 2014-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы.
• Бұдан басқа, «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ, «Бәйтерек», «ҚазАгро», «Зерде» және «Парасат» ұлттық холдингтері, сондай-ақ «Қазақстан Ғарыш Сапары» Ұлттық компаниясы» АҚ-ның стратегиялары бойынша да сараптамалық қорытындылар дайындалды.

6. Қазақстан Республикасында, оның ішінде ЕАЭЫ шеңберінде технологиялық платформаларды қалыптастыру жөніндегі нұсқаулықтарды дайындау

• Қорытындылар:

• Қазақстанда еуразиялық технологиялық платформалардың моделі

• Технологиялық даму жөніндегі кеңес
• (жұмыс орган – ҚР ИДМ)

• Шешімдерді қабылдау органдар

• Салалық мемлекеттік орган
• (қорытынды, басымдықтарды айқындау)

• Негізгі тең құрылтайшы
• ( «Атамекен» ҰКП)

• Салалық қауымдастық пен ұжымдар
• (тиістілігіне қарай)

• Ұйым-координаторлар

• Технологиялық платформалардың қатысушылары

• Қауымдастықтар, бизнес, ғылым және ЖОО-дардың өкілдері (тиістілігіне қарай)

• Технологиялық платформаларды каржымен қамсыздандыру
• (мемлекеттік қаражатының есебінен)

• ҚР мемлекеттік тапсырма
• (ұйымдастыру бойынша іс-шаралар)

• ҚР БҒМ гранттары
• (ҒЗТҚТ бірлесіп қаржыландыру)

• «ТДҰА» АҚ –ның консорциумына гранттар
• (Қазақстанда бейімделу және енгізу)

• «Бәйтерек» ҰБХ-нің жеңілдікпен кредиттеу
• (Қазақстанда өндіру)

• Технологиялық платформалардың әсері

• Құзыретті арттыру
• (білім мен технологиялармен алмасу)

• ЕАЭЫ нарықтарға шығару
• (іскерлік байланыстар, бірлестік жылжытылу)

7. Өңірлік инновациялық жүйе құру жөніндегі семинарлар өткізу арқылы өңірлердің инновациялық және технологиялық дамуы саласындағы ақпараттарды жинау жұмыстарын ұйымдастыру

• Инновациялық белсенділікті және технологиялық дамуды арттыру бойынша жұмысын күшейту үшін ӨИЖ бойынша әдістемені бекіту қажет;
• Әрбір аймақта біріңғай операторды құру және оларды 2012 жылғы 11 мамырдағы № 605 ҚР Үкіметінің қаулысына енгізу қажет;
• Жергілікті қаражаттан инновацияларды қаржыландыру үшін 007 бюджеттік бағдарламаны белсенді пайдалану орынды. БҚО-ға ұқсас фондтарды құру үшін шағын инвестицияларды тарту.
• Индустриалды зоналарын кұру бойынша механизм мен әкімдіктердің өкілеттіктерін айқындау қажет.
• ҚР ИДМ-нің порталының мазмұнын толтыру бойынша жұмысына аймақтық операторларды тарту орынды.

• Қорытындылар: