Кәрезді пакеттер жасайтын қондырғылардың

20. Кәрезді пакеттер жасайтын қондырғылардың

операторы

Параграф 1. Кәрезді пакеттер жасайтын қондырғылардың

операторы, 3-разряд

313. Жұмыс сипаттамасы:

жоғары білікті кәрезді пакеттер жасайтын қондырғылардың операторының басшылығымен АСП-1000, АСП-1200 типтік автоматты қондырғыларда кәрезді толтыратын пакеттерді жасау процесін жүргізу;

желім жолақтарын жағу, дренажды тесіктер тесу және кәрезді пакеттер жасайтын жартылай автоматты қондырғыларда фольганы бірдей ұзындықтарға кесу;

құрастырылған тесіктер бойынша фольганың өңделген табақтарынан жасалған кәрезді толтыратын пакеттерді құрастыру;

алатын фольганың сапасын көзбен шолып бақылау.

314. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтар жұмысының негізгі принципі;

желімнің құрамы, қасиеті және міндеті;

бақылау-өлшеу аспаптарының міндеті және қолдану ережесі;

кәрезді толтырылған конструкциялардың міндеті.

Параграф 2. Кәрезді пакеттер жасайтын қондырғылардың

операторы, 4-разряд

315. Жұмыс сипаттамасы:

АСП-1000, АСП-1200 және тағы басқа типтік автоматтық қондырғыларды кәрезді пакет жасау процессін жүргізу;

қызмет көрсететін автоматтың бақылау жүйелерінің, пакет салушы үстелінің, кептіргіш камераның жұмысын қадағалау және олардың жұмысындағы ұсақ ақауларды жою; фольганы майсыздандыру процесін қадағалау;

желім жолақтарын кәрезді пакет үлгілеріне жағу сапасын тексеру, фольгада алынатын желім жолақтарының енін, қалыңдығын және үздіксіздігін бақылау; дренажды тесіктердің дұрыстығын бақылау;

қызмет көрсетілетін автоматтың (бүрмелер, мүлтіктер және тағы басқа) жұмыс процесінде фольганың ақауларын анықтау және оларды жою;

фольганың рулондарын ауыстырған кезде жұмыс процесінде қызмет көрсетілетін автоматты баптау;

фольганы реттеу, тарту;

жуу және желімді сауытқа құю;

фольганы біліктерге құю және оны кептіргіш камераларға бекіту;

желім құйылған сауытқа фольганы қысу ақауларын анықтау;

резеңке қысқыштарды ауыстыру;

фольгаға желімді жолақтарды жағуға және дренажды тесіктерді тесуге арналған жартылай автоматты қондырғыларды баптау және қызмет көрсету.

316. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жеке тораптардың, механизмдер мен кинематикалық тәсімдердің конструкциясы;

қызмет көрсетілетін жабдықтарға орнатылған бақылау-өлшеу құралдары мен аспаптарының құрылғысы және жұмыс істеу принципі;

конструкциялардың кәрезді толтырғыштармен жұмыс істеу шарттары;

фольганың ақауларының түрлері және оларды анықтау, жою және ескерту тәсілдері;

фольгаға желім жолақтарын жағу үшін жартылай автоматты қондырғыларды баптау және қызмет көрсетілетін автоматтарды қайта баптау тәсілдері.

Параграф 3. Кәрезді пакеттер жасайтын қондырғылардың

операторы, 5-разряд

317. Жұмыс сипаттамасы:

АСП-2000 типтік автоматты қондырғыларда және басқа да ұқсас қондырғыларда кәрезді толтыру пакеттерін жасау процесін жүргізу;

пакет салғыш, ілмек жасаушы механизмдердің және пакет салушың үстелінің қателіктерін анықтау;

цилиндрлер жұмыстарының өзара әрекеттесу жүйесінің пневматикалық жүйесін тексеру: бөлшектеу, құрастыру және цилиндрлердің жұмысын реттеу; реттығындарды ауыстыру; әуе шлангтарын тазалау;

қызмет көрсетілетін автоматтардың барлық жүйелерін жұмысқа баптау.

318. Білуге тиіс:

автоматты қондырғылардың әр түрлі типтерінің конструкциясы және олардың жұмыстарының ерекшеліктері;

технологиялық процестер автоматикасының, механикасының, машиналар теориясының және механизмдердің негіздері;

әр түріл қызмет көрсететін жүйелерді және автоматтарды баптау ерекшеліктері және баптау тәсілдері.

21. Құмды жабыстырушы
Параграф 1. Құмды жабыстырушы, 2-разряд
319. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым конфигурациялы макеттерден немесе үлгілерден құмды жабыстырғыштарды жасау;

құм массаларының компоненттерін араластырған кезде температуралық режимді, сондай-ақ құм массаларының қатаю ұзақтығын бақылау, сыртқы түрі бойынша құмды жабыстырғыштардың сапасын тексеру;

құмды жабыстырғыштарды әр түрлі көтергіш - көлік құралдарымен тасымалдау;

эпоксидті шайырдан құрамды және құм - желім құрамын дайындау;

құмды дайындау, құмды масса компоненттері таразылау, массаны араластыру;

құм - желім массаларын, шайыр желімін, парафинді және басқаларды дайындау үшін бастапқы материалдарды дайындау;

құмды кептіру және илеу, макеттің немесе үлгінің бетін құмды жабыстырғышты түсіруге дайындау (бетін сырлау, парафин жағу), ыдысты желім мен құмды массадан тазалау.

320. Білуге тиіс:

құмды жабыстырғышты жасау процесінің технологиясы;

құмның негізгі қасиеттері және құмды жабыстырғыштарды жасау үшін оны дайындау процессі;

пакеттің немесе үлгінің бетін құмды жабыстырғыштарды түсіруге дайындау тәртібі;

құмды жабыстырғыштарды тасымалдау ережесі;

құмды массадан жасалған бұйымдарды бақылау тәсілдері;

құмды жабыстырғыштардың болатын ақаулары, олардың себептері және алдын алу шаралары;

құрамды массалар мен құмды жабыстырғыштардың бастапқы материалдарын пайдалану және сақтау ережесі;

құмды массалардың құрамы, механикалық және химиялық қасиеті;

техникалық құжаттаманы, жұмыс сызбаларды, техникалық карталарды, өндірістік нұсқаулықтарды және тағы басқа пайдалану ережесі.

321. Жұмыс үлгілері:

1) фюзеляж лючкаларына және осы сияқты бөлшектерге арналған пуансондар мен матрицалар.

Параграф 2. Құмды жабыстырушы, 3-разряд
322. Жұмыс сипаттамасы:

күрделілігі орташа конфигурациялы макеттерден немесе үлгілерден құмды жабыстырғыштарды жасау;

эпоксидты шайырлардан және құм - желім массалардан жасалған эталондарды құю;

фенол негізінде желімді, ВИАМ-63 типтік желімді дайындау, құмды баламалау, құм - желім массаларының құрамын дайындау үшін құм мен желім құрамын жасау;

ажыратып алу макетін дайындау (парафинмен сүрту, макетке және каркастың ішкі элементтеріне желімді жағу, төсеммен жабу және екінші рет желім жағу);

құмды жабыстырғыштарды өңдеу (қашау, сылау);

макетті құм - желім массасынан тазалау.

323. Білуге тиіс:

желімді және құм - желім массасын жасау жөніндегі нұсқаулық;

құм араластырғыштардың құрылғысы және оларды пайдалану ережесі;

құмды жабыстырғыштың үстіңгі бетін дайындаудың технологиялық процессі және ақауларды жою әдістері;

құмды жабыстырғыштарды кептіру режимдері.

324. Жұмыс үлгілері:

1) фюзеляждарды, мотогондолдарды қаптауға арналған күрделілігі орташа пуансондар және матрицалар.

Параграф 3. Құмды жабыстырушы, 4-разряд
325. Жұмыс сипаттамасы:

күрделілігі орташа макеттерден және үлгілерден ұзын құмды жабыстырғыштарды жасау;

графитті сылақтарды дайындау және жарақтарды жасауға арналған шақтамаларға сәйкес ұзын құмды жабыстырғыштарды бір қалыпты сылау;

құмды массаларды механикаландырумен және қолмен жасау, МЦ массасын және фенол негізіндегі желімді қолмен дайындау;

желімді дайындау үшін керосин компоненттері бар шайырдың қоспасын, МЦ массасын дайындау үшін гипс бар цемент қоспасын жасау;

массалық МЦ және құрамды массамен бақылау макеттерін, үлгілерін, жабыстырып жасалғандарды толтыру;

пуансонды ПСК сызықты іздерді қалпына келтіру.

326. Білуге тиіс:

құмды жабыстырғыштарды жасаудың технологиялық процессі;

Желімдерді, МЦ массасын және құмды массаны рецепттері және жасау тәсілдері;

қолданылатын материалдардың химиялық қасиеттері;

шайырды сақтау ережесі, қолданылатын материалдарды және мөлшерлеу ыдыстарын, желім қайнату автоматтарын және құм араластырғыштарды пайдалану.

327. Жұмыс үлгілері:

1) арнаулы бұйымдардың цилиндрлік корпустары;

2) жалтырларға, қанаттарды қаптауға, күрделі конфигурациясының қаттылануына арналған күрделі конфигурациялы және үлкен габаритті пуансондар және матрицалар.

Параграф 4. Құмды жабыстырушы, 5-разряд

күрделі конфигурациялы құбырлары эталондарының бетінен және эталондалатын бетінен құмды жабыстырғыштарды жасау;

тиісті эпоксидты шайырлардың негізінде эпоксидті желім дайындау;

бөлшектің қалыңдығын жабыстырып, құбырлардың формаларын және үстіңгі бет эталондарын эпоксидті желіммен толтыру;

эпоксидты шайырды қолдана отырып күрделі құмды жабыстырғыштарды жасау, одан әрі шаблондар бойынша өңдеу.

329. Білуге тиіс:

құм - желім массасының әр түрлі рецепттері бойынша күрделі жабыстырмаларды жасаудың технологиялық ерекшеліктері;

пайдаланылатын компоненттердің құрамын тексеру және бақылау тәсілдері және олардың технологиялық қасиеті;

дәл және күрделі құмды жабыстырғыштарды жасауға қойылатын техникалық шарттар және талаптар;

пайдаланылатын қосалқы жабдықтардың, жарақтардың және құралдың конструкциясы және қолдану шарттары;

күрделі сызбаларды оқу ережесі.

330. Жұмыс үлгілері:

1) көлденең және бойлық қималарға штампылар және пресс-қалыптар типті күрделі конфигурациялы пуансондар мен матрицалар – құмды жабыстырғыштарды жасау, одан әрі шаблондар бойынша өңдеу.

Параграф 5. Құмды жабыстырушы, 6-разряд

ұшу аппараттарының күрделі аэродинамикалық пішіндері, қосарланған қисық беті бар және тағы басқа агрегаттары мен тораптарына арналған күрделі жинақтаушы құмды жабыстырғыштарды жасау;

дайындамаларды күрделі қисық және күрделі жанасқан беті бар қымды жабыстырғыштар мен макеттерді эталон бойынша эпоксидті композициялармен қаптау.

332. Білуге тиіс:

күрделі жараққа қойылатын техникалық талаптар және оны жетілдіру әдістері;

ұшу аппараттарының күрделі аэродинамикалық пішіндері, қосарлы қисық беті бар агрегаттары мен тораптарына арналған құмды жабыстырғыштарды дәл бақылау әдістері;

құмды жабыстырғыштардың бетін, оларды пайдалану процесінде қайта қалпына келтіру ережесі және тәсілдері;

қолданылатын материалдардың сандық шығыстарын есептеу әдістері.

333. Жұмыс үлгілері:

1) ауа жинағыштардың диафрагмалары және саға коктары – шаболандар бойынша жиынтықты құмды жабыстырғыштарды жасау;

2) ауа жинағышы бар фюзеляждардың тұмсықты және орта бөліктері – дайындамаларды құмды жабыстырғыштар мен макеттердің үстіңгі бетінің эталоны бойынша эпоксидты композицияларды қаптау;

3) катапультті орындықтар – бөлшектерді пластикадан қопарып алу үшін құмды жабыстырғыштарды және ауыспалы құмды жабыстырғыштарды жасау;

4) шассидің негізгі тіреулері, күрделі конфигурациялы – құмды жабыстырғыштарды жасау.

22. Қалақтарды жылтыратушы

күрделі емес геометриялық формасы және едәуір бақылау қималары (үшке дейін) бар қозғалтқыш қалақтарын жылтырату;

абразивтік және киіз дөңгелектері бар әмбебап жылтыратқыш станоктарда (жылтыратқыш тұғырларда) қалақтың пішінді бетінде бұдырлықты жою.

335. Білуге тиіс:

жылтыратқыш станоктарды (жылтыратқыш тұғырларды) басқару және қызмет көрсету ережесі, станоктың жекелеген бөлігінің атауы және міндеті;

пайдаланылатын жылтыратқыш құрылғылардың міндеті және қолдану ережесі;

жылтыратқыш дөңгелектерді іріктеу, орнату және бекіту ережесі;

жылтыратқыш пасталардың міндеті, іріктеу және қолдану ережесі;

жүйе негіздері (ЕСДП) СЭВ;

үстіңгі бетті өңдеу параметрлері туралы негізгі мәліметтер;

пайдаланылатын бақылау-өлшеу құралының міндеті және қолдану ережесі.

336. Жұмыс үлгілері:

1) тік сызықты күрделі емес пішіні және шамалы қималары бар компрессорлы, турбиналы, желдеткішті қалақтар – жылтырату;

2) есептеу қималары үшке дейін турбиналы, компрессорлы, желдеткішті қалақтар – жөндеу кезінде қалақтың үстіңгі бетінің бұдырлығын жою.

Параграф 2. Қалақтарды жылтыратушы, 3-разряд
337. Жұмыс сипаттамасы:

абразивтік және киіз дөңгелектері бар әмбебап жылтыратқыш станоктарда және арнаулы діріл жылтыратқыш станоктарда төртке дейін бақылау қимасымен күрделі геометриялық формасы бар қозғалтқыштардың алюминий және болатты қалақтарды жетілдіріп және келтіріп жылтырату және жалтырату;

қырқұралдар мен радиустердің шамалы бақылау қималары бар күрделі емес пішінді турбиналы және компрессорлы қалақтарда өтудің берілген өлшемін айқындау;

үстіңгі беттегі коррозияларды, кенжарлар мен бұдырлықты және 0,08 мм саңылауды жібере отырып айнымалы пішін қозғалтқыштары қалақтарының қырқұралдары жиектерін болдырмау және үстіңгі беттің 8-10 класқа дейінгі бұдырлығын қамтамасыз ету.

338. Білуге тиіс:

жетілдіру - жылтырату станоктарының құрылғысы және жұмыс істеу принципі және баптау тәсілдері;

өңделетін материалға байланысты пайдаланылатын абразивтік және жылтыратқыш құралдарды, пасталарды, мастикаларды қолдану ережесі және бөлшектердің бетін өңдеуде қажет тазалалық;

коррозиялардың және қолданылатын коррозияға қарсы жағындылардың түрлері;

қолданылатын әмбебап және арнаулы бақылау-өлшеу құралдарын қолдану ережесі;

шақтамалар мен қондырмалардың жүйелері, үстіңгі бетті өңдеу параметрлері туралы негізі мәліметтер.

339. Жұмыс үлгілері:

1) төртке дейін есептеу қимасы бар компрессорлы болат және алюминий қорытпалардан жасалған қалақтар – пішінді жөндеу кезінде коррозияны, механикалық ақауларды және бұдырлықты болдырмау;

2) ұшу аппараттарының турбостартерлері мен қозғалтқыштарының шүмекті аппараттарының қалақтары – құюдан кейін қырқұрал мен радиустерді жылтырату;

3) төртке дейін бақылау қимасы бар күрделі емес пішінді турбиналы, компрессорлы және желдеткішті қалақтар – пішіннің өлшемін және үстіңгі бетінің тазалығын сақтай отырып жетілдіру және өлшемдік жылтырату.

Параграф 3. Қалақтарды жылтыратушы, 4-разряд
340. Жұмыс сипаттамасы:

алтыға дейін бақылау қимасы бар күрделілігі орташа геометриялық пішіні және шамалы ширату бұрышының шамасы бар қозғалтқыш қалақтарын жетілдіре және келтіре отырып жылтырату және жалтырату; 0,07 дейін кіріс және шығыс жиектерді дайындау дәлдігі және үстіңгі беттің 8-10 класқа дейін бұдырлығы кезінде қырқыл пішінің әр жағынан 0,5 мм дейін металлды түсіре отырып қалақтарды жетілдіру және жылтырату;

абразивтік және киіз дөңгелектермен өлшемді жылтырата отырып, әмбебап жылтыратқыш станоктарда күрделілігі орташа қозғалтқыштардың қалақтарын жөндеу кезінде пішінді үстіңгі беттен коррозия мен кенжарларды, қырқылдың кіріс және шығыс жиектерін жою.

341. Білуге тиіс:

қозғалтқыш қалақтарының міндеті және конструкциясы;

қалақтарды жасау үшін қолданылатын материалдарды таңбалау;

абразивтік және жылтыратқыш дөңгелектерге, пасталарға қойылатын мемлекеттік стандарттар;

фасонды құю және абразивтік дөңгелектерді теңгеру ережесі;

жылтырату кезінде қозғалтқыш қалақтары пішіндерінің өлшеміне температураның әсері;

қозғалтқыш қалақтарын жылтыратуда пайда болатын ақауларды жою әдісі;

сызбаларды оқу ережесі;

үстіңгі бетті өңдеу параметрлері туралы негізгі мәліметтер;

қозғалтқыш қалақтары элементтерінің геометриялық өлшемдерін бақылау құралдарын пайдалану ережесі.

342. Жұмыс үлгілері:

1) нөлдік бағыттағыш аппараттардың қалақтары – механикалық өңдеуден кейін қырқұралды өлшемдік жылтырату;

2) күрделілігі орташа геометриялық пішіні бар турбиналы, компрессорлы және желдеткішті қалақтар – қырқұрал пішінін жөндеу кезінде коррозияны, механикалық қателерді және бұдырлықты жою;

3) шағын габаритті, істеп тұрған қосқыш қозғалтқыштардың турбиналық қалақтары – жетілдіру және жылтырату.

Параграф 4. Қалақтарды жылтыратушы, 5-разряд

әр түрлі материалдан, оның ішінде саңылау бойынша 0,07 мм дейін жіберілген ыстыққа төзімді болаттан және титан қорытпаларынан жасалған алтыдан артық бақылау қимасы бар күрделі айнымалы, қисықсызықты геометриялық пішінді қозғалтқыш қалақтарын жетілдіру, жылтырату және жалтырату;

абразивтік және киіз дөңгелектермен өлшемді жылтыратумен 12 класқа дейін бұдырлықты қамтамасыз етіп, қалақтарды жөндеу кезінде күрделі айнымалы геометриялық пішінде қозғалтқыш қалақтарының пішінді үстіңгі беттерінен қырқұрал жиектерінде коррозиялар мен кенжарларды жою;

күрделі бақылау-өлшеу аспаптарын қолдана отырып, қалақтардың алынған нақты өлшемдерін және берілген формадан ауытқуын өлшеу.

344. Білуге тиіс:

қозғалтқыш қалақтарының нысаналы міндеті және конструкциясы;

қолданылатын материалдардың физикалық - техническалық қасиеті, титан қорытпаларын өңдеу ерекшеліктері;

абразивтік және жылтыратқыш шеңберлердің маркалары;

шеңберлерді теңгеру ережесі;

қозғалтқыш қалақтарын жылтыратуға қойылатын техникалық шарттар;

сызбаларды оқу ережесі;

қалақтарды жылтыратуға қойылатын техникалық талаптар;

қалақтардың сапасын бақылаудың заманауи құралдарын қолдану ережелері;

қалақтарды жылтыратуда брактар мен ақаулардың түрлері және себептері, олардың алдын алу және жою тәсілдері;

металдың үстіңгі қабатында қақталуды және кернеу қалдығын болдырмау тәсілдері;

қозғалтқыш қалақтарының техникалық жағдайын айқындау әдістері;

қолданылатын бақылау-өлшеу құралдарының конструкциясы және қозғалтқыш қалақтарын оптико - механикалық бақылау аспабының қызмет принципі;

үстіңгі бетті өңдеудің параметрлері туралы негізгі мәліметтер.

345. Жұмыс үлгілері:

1) шүмекті бағыттағыш аппараттардың қуыс бір сөрелі және екі сөрелі құйылған қалақтары – толық жылтырату, жетілдіру және жалтырату;

2) алтыдан артық бақылау қимасы бар турбиналы, компрессорлы және желдеткішті қалақтар – коррозиямен және кенжарлармен зақымданған қалақтардың қырқұралдарын жасау және жөндеу кезінде жетілдіру және жылтырату.

Параграф 5. Қалақтарды жылтыратушы, 6-разряд

әр түрлі материалдардан жасалатын және ширатылған үлкен бұрышы бар күрделі айнымалы геометриялық пішінді қалақтарды толық жетілдіру және жылтырату;

қозғалтқыш қалақтарының тәжірибелі үлгілерін және өлшемдер эталондарын, тазалығын жасау;

көшіргіштерді жасау.

347. Білуге тиіс:

қолданылатын физикалық - механикалық материалдардың қасиеті және ыстыққа төзімді және титан қорытпаларының ерекшелігі;

қозғалтқыш қалақтарын көшірудің техникалық шарттары;

қозғалтқыш қалақтарды жетілдіру жөніндегі нормативтік құжаттар және сызбалар;

жоғары өнімді жұмыс істеу және қозғалтқыш қалақтарының бетін өңдеудің жоғары дәлдігіне жету тәсілдері;

күрделі жылтырату жұмыстарын орындаумен байланысты есептеулер жүргізу ережесі;

қалақтарды бақылаудың техникалық құралдары;

оптика - механикалық бақылау аспаптарының құрылғысы.

348. Жұмыс үлгілері:

1) бандажды сөрелері және көп бақылау қимасы бар күрделі геометриялық пішінді қалақтар - қиыстырып келтіру және жылтырату, сондай-ақ жөндеу кезінде коррозия мен сызаттарды жою;

2) қуыс турбиналы және компрессорлы қалақтар – үлгілер мен эталондарды жасау;

3) онға тең немесе оннан артық бақылау қимасы бар турбиналы, компрессорлы және желдеткішті қалақтар – қиыстырып келтіру, жылтырату және жалтырату.

23. Радиоэлектрондық жабдықты жөндеу жөніндегі радиомеханик
Параграф 1. Радиоэлектрондық жабдықты жөндеу жөніндегі радиомеханик, 2-разряд
349. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым принципті тәсімдер бойынша амперметр, вольтметр, тестер және тағы басқа типтік электр өлшегіш аспаптарды пайдалана отырып, қарапайым электрлік тізбектерді жөндеу;

ұшу аппараттарының қарапайым радиоэлектрондық жабдықты бөлшектеу;

күрделі емес кабелдерді жасау;

қарапайым принципті тәсімдерге сәйкес раидиоэлектрондық жабдықтың элементтерін дәнекерлеу;

радиоэлектрондық жабдықтың блоктарын жөндеу кезінде күрделі емес слесарлық операцияларды орындау.

350. Білуге тиіс:

ұшу аппараттар электронды жабдықтардың блоктарын бөлшектеу технологиясы;

радиоэлектрондық жабдықтардың міндеті;

күрделі емес өлшеу аспаптарын пайдалану ережесі;

радиоэлектрондық жабдықтардың қарапайым элементтерін дәнекерлеу технологиясы және негізгі дәнекерлеудің құрамы;

жүргізілетін жөндеуде қолданылатын материалдар туралы негізгі мәліметтер;

орындалатын жұмыс көлемінде слесарлық іс.

351. Жұмыс үлгілері:

1) күрделі кинематикалық тәсімдері жоқ антенналар, сүзгілер, аморт. рамалар, радиоэлектрондық жабдықтардың блоктарын бекіту панельдері – көзбен шолып ақауды анықтау;

2) көлемді монтаждау және 5 мм артық қадамы бар баспа платтары негізінде орындалған радиоэлектрондық жабдықтардың блоктары – резисторларды, конденсаторларды, трансформаторларды ауыстыру;

3) радиоэлектрондық жабдықтардың блоктары – бөлшектерден коррозияларды жою;

4) сельсинді датчиктер – бөлшектеу;

5) бөлшектер мен сымдар – принципті және монтаждау тәсімдеріне сәйкес таңбалау;

6) жалғастырғыш, көп талшықты, блок аралық кабельдер – жөндеу;

7) ПУР, ПУАТК типтік басқару панельдері – жөндеу кезінде белгілеу, бұрғылау, ию, тойтару, дәнекерлеу;

8) резисторлар, дроссельдер, трансформаторлар – бақылау-өлшеу аспаптарының көмегімен тексеру.

Параграф 2. Радиоэлектрондық жабдықты жөндеу жөніндегі радиомеханик, 3-разряд
352. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі емес радиоэлектрондық жабдықтардың бөлшектері мен тораптарын жөндеу, құрастыру;

радиоэлектрондық аппаратураның күрделілігі орташа агрегаттары мен блоктарын бөлшектеу;

күрделі емес принципті тәсімдерге сәйкес радиоэлектрондық аппаратураның күрделі емес блоктары мен агрегаттарының аспалы бөлшектері мен тораптарын дәнекерлеу;

жөнделетін радиожабдықтар бөлшектерінің типтік ақауларын айқындау;

ұшу аппараттардан алынған радиоэлектрондық жабдықтардың жиынтығын айқындау.

353. Білуге тиіс:

радиоэлектрондық аппаратуралардың агрегаттар мен блоктарды жөндеу және бөлшектеу технологиясы, олардың жұмыс істеу принципі, конструкциясы, міндеті;

сынақ стендтерінің қоректендіру көздері, оның міндеті, пайдалану ережесі;

бақылау-өлшеу аппаратураларын және арнаулы құралды қолдану ережесі;

коррозияның пайда болу себептері, одан қорғау тәсілдері;

радиоэлектрондық аппаратуралардың күрделі емес бөлшектері мен тораптарын, блоктары мен агрегаттарын дәнекерлеу технологиясы;

электр, радио техника негіздері;

жөнделетін блоктар мен агрегаттардың технологиялық және жұмыс құжаттамасы.

354. Жұмыс үлгілері:

1) 5 мм кем қадамы бар баспа платтарының негізінде орындалған радиоэлектрондық аппаратуралардың блоктары – жөндеу;

2) радиоэлектрондық блоктар – монтаждауды сылдырату;

3; «Пеленг», «Микрон» типтік бағыттаушы аспаптар – жөндеу;

4) күрделі электрлік және кинематикалық тәсімдері бар басқару пульттері – техникалық шарттарға сәйкестігін тексеру;

5) радиошамдар, транзисторлар - ИРП-1М, ЛЗ-3 типтік қондырғыларда техникалық шарттарға сәйкестігін тексеру, жаттықтыру және сынау;

6) реле – статикалық және динамикалық режимдегі параметрлерді тексеру.

Параграф 3. Радиоэлектрондық жабдықты жөндеу жөніндегі радиомеханик, 4-разряд

күрделілігі орташа электронды аппаратураларды жөндеу және құрастыру;

күрделі радиоэлектрондық аппаратураны тораптар мен бөлшектерге бөлшектеу;

жөнделетін радиоэлектрондық жабдықтардың техникалық жағдайын айқындау;

бақылау-өлшеу аппаратураларының көмегімен жөнделетін радиоэлектрондық аппаратуралардың параметрлерін тексеру және сипаттамасын түсіріп алу;

радиоэлектрондық аппаратуралардың күрделі бөлшектері мен шамдарын микромодулды орындауда тәсімдерді дәнекерлеу;

электр калибрлеу карталарына сәйкес радиоэлементтердің жұмыс режимін өлшеу;

радиоэлектрондық аппаратураларды дірілге сынау.

356. Білуге тиіс:

күрделілігі орташа радиоэлектрондық аппаратуралардың атауы, міндеті, пайдалану ережесі және жөндеу технологиясы;

бақылау-өлшеу аппаратураның көмегімен радиоэлектрондық аппаратураның негізгі параметрлерін тексеру әдістемесі (градуирлеудің дәлдігі, сезімталдығы, модульдеудің тереңдігі, қуаттылық және тағы басқа);

негізгі өлшеу аппаратурасының (стандартты сигналдардың, дыбыс генераторларының, толқын өлшегіштердің, модуль өлшегіштердің, кварцты калибраторлардың, шығысты өлшегіштердің, шамды сынағыштардың, антенна эквиваленттерінің), сондай-ақ, радиоаппаратура және радиоэлектрондық құрылғылардың белгілі бір типтерін тексеруге және теңшеуге арналған арнаулы аппаратуралардың қызметі және пайдалану ережесі;

радиоэлектрондық аппаратураны жөндеу кезінде қолданылатын материалдардың міндеті, маркасы және қасиеті;

монтаждау және орау сымдарының маркалары;

шақтамалар мен қондырмалардың жүйесі;

радиоэлектрондық аппаратура бөлшектерінің бетін өңдеу параметрлері туралы негізгі мәліметтер;

электронтехника, радиотехника, радиолокация негіздері;

микромодульды орындауды тәсімдерді дәнекерлеу технологиясы.

357. Жұмыс үлгілері:

1) ВПП, ВПВ, ВКС типтік қоректендіргіш блоктар – құрастыру, монтаждау;

2) баспа платтар, көп қабатты – көп шығарылатын шағын тәсімдерді жөндеу, ауыстыру;

3) ПВС-27, ПВ-11 типтік қоректендіргіш платтар – жөндеу, реттеу;

4) модуляторлы және генераторлы радиошамдар – параметрлерді тексеру;

5) микромодулды орындалған тәсімдер – дәнкерлеу;

6) транзисторлар, шағын тәсімдер – параметрлерді тексеру

Параграф 4. Радиоэлектрондық жабдықты жөндеу жөніндегі радиомеханик, 5-разряд

электрониканың бір бағытына функционалдық және тәсімдік бағдарланған (қабылдау-тапсыру, сандық, жергілікті) радиоэлектрондық жабдықтардың блоктарын жөндеу және теңшеу (міндеті кешенді теңшеусіз);

радиоэлектрондық жабдықтарды климаттық сынау;

радиоэлектрондық жабдықтардың тарлық күрделілік топтарының ақауын анықтау;

тиісті құжатты рәсімдей отырып, радиоэлектрондық жабдықтарды қабылдау және тапсыру.

359. Білуге тиіс:

жөнделетін радиоэлектрондық жабдықтардың міндеті, конструкциясы, қызмет принципі, техникалық деректері және пайдалану ережесі;

радиоэлектрондық жабдық жұмысының мамандану бағыты бойынша оның блоктары мен тораптарын баптау тәсілдері;

баптау және қабылдап - тапсыру, навигациялық және айыру радиоэлектрондық аппаратураның негізгі өлшемдерін алу әдістемесі;

радиоэлектрондық жабдықтардың блоктары мен тораптарының функционалды схемалары деңгейіндегі таңдалған мамандану бойынша радиоэлектрондық схемалар;

радиоэлектрондық жабдықтың ақауын табудың негізгі әдістері;

ақауын табу ережесі және антикоррозийлік және лакты сыр қабатын қалпына келтіру тәсілдері;

металдарды термоөңдеу түрлері, радиоэлектрондық жабдықтың барлық қосылыстарын дәнекерлеу технологиясы;

электр және радиотехника, радиолокация негіздері.

360. Жұмыс үлгілері:

1) электронды есептеу машиналарының блоктары – реттеу;

2) КП-7, КП-3 типті бұйымдар - блоктарды баптау;

3) СП-50, УС8 типті бұйымдар – баптау, реттеу;

4) қабылдауыштар, таратушы, шифраторлар, дешифраторлар – техникалық шарттарға сәйкестігін тексеру.

Параграф 5. Радиоэлектрондық жабдықты жөндеу жөніндегі радиомеханик, 6-разряд

радиоэлектрондық аппаратураның блоктарын қағидаттық схемалар бойынша электроника (қабылдап-тапсырушы, сандық, локациялық) бақыттарының бірі бойынша функционалды және схемалық бағдарланған кешенді баптауды қоса алғанда, жалпы мақсаттағы және өндірілетін жұмыс бағытында функционалды бағытталған өлшеу техникасының көмегімен жөндеу және баптау;

тестілік бақылаудың арнайы жабдықтарын пайдалана отырып, радиоэлектрондық аппаратураның күрделі блоктарын, платаларын, құрылғыларының ақауын табу, жөндеу, реттеу;

радиоэлектрондық аппаратураны жөндеу және құрастырумен байланысты қажетті есептерді орындау.

362. Білуге тиіс:

әртүрлі функционалдық мақсаттағы радиоэлектрондық аппаратураның тораптары мен блоктарын жөндеу, баптау және сынау технологиясы;

радиоэлектрондық аппаратураның блоктарын таңдалған мамандану бойынша баптау технологиясы;

жөнделетін радиоэлектрондық аппаратураның ақаулықтарын жою тәсілдері;

әрбір радиоэлементтің қызмет ету қағидаты, мақсаты, реттеу тәсілдері, әртүрлі функционалдық мақсаттағы радиоэлектрондық схемалар;

электровакуум техникасы мен жартылай өткізгіш аспаптар туралы негізгі мәліметтер.

363. Жұмыс үлгілері:

1) радиоэлектрондық жабдықтың жоғары жиілікті блоктары – жөндеу, реттеу;

2) А-811, КП-2 типті бұйымдардың блоктары – жөндеу, баптау;

3) индикация, синхронизация, координаттық-радиолокациялық және радионавигациялық станциялардың блоктары - жөндеу, реттеу;

4) таратқыштар, қабылдағыштар мен радиоэлектрондық жабдықтардың басқа да арнайы блоктары – бұйым жиынтығын электрлік қосу арқылы ақауын табу.

Параграф 6. Радиоэлектрондық жабдықты жөндеу жөніндегі радиомеханик, 7-разряд

күрделі басқарушы және есептеуіш кешендерді қоспағанда, әртүрлі функционалдық мақсаттағы радиоэлектрондық аппаратураны жөндеу, баптау және реттеу;

күрделі элетромеханикалық, радиотехникалық, электронды-есептеуіш құрылғыларын, механизмдер мен жүйелерді, күрделі бақылау-өлшеу аспаптары мен ЭЕМ көмегімен электр өлшемдерін ала отырып, электрлік және механикалық реттеу, баптау және толық тексеру, сынау және тапсыру;

әртүрлі функционалдық мақсаттағы блоктар мен бұйымдарды (импульстік, қабылдап-тапсырушы, сандық, локациялық) кешенді баптау;

күрделі өлшеу схемаларын құрастыру және оларды радиоэлектрондық аппаратураны кешенді тексеру және сынау үшін баптау;

әртүрлі функционалдық мақсаттағы радиоэлектрондық схемаларды қажетті өлшемдерге қол жеткізу үшін пысықтау немесе өзгерту;

радиоэлектрондық аппаратура мен аспаптарды оларды кешенді тексеру кезінде жұмыстың тиімді режимін таңдау.

365. Білуге тиіс:

әртүрлі функционалдық мақсаттағы радиоэлектрондық аппаратураны жөндеу және баптау технологиясы;

әртүрлі функционалдық мақсаттағы радиоэлектрондық схемалар;

қолданылатын күрделі бақылау-өлшеу аппаратурасының, жұмыста пайдаланылатын ЭЕМ мақсаты мен құрылысы;

радиоэлектрондық аппаратура мен аспаптарды оларды кешенді тексеру кезінде жұмыстың тиімді режимін таңдау әдістері;

электровакуумдық және жартылай өткізгіш техниканың, схемотехниканың, микропроцессорлық техниканың, жоғары деңгейде бір-екі тілде және бір-екі микропроцессорлық жиынтықтарға арналған ассемблер тілінде бағдарламалау негіздері.

366. Орта кәсіптік білім талап етіледі.

367. Жұмыс үлгілері:

1) индикация блоктары, генераторлық блоктар, басқару пульттерінің блоктары - жөндеу кезінде кешенді баптау;

2) жылдамдықты допплерлік өлшеу - жөндеу кезінде кешенді баптау;

3) радиолокациялық қабылдауыштар – жөндеу кезінде кешенді баптау.

Параграф 7. Радиоэлектрондық жабдықты жөндеу жөніндегі радиомеханик, 8-разряд
368. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі басқарушы және есептеуіш кешендерді қоса алғанда, әртүрлі функционалдық мақсаттағы радиоэлектрондық аппаратураны жөндеу, баптау және реттеу;

техникалық жай-күйінің жөндеуге жарамдылығын айқындау және қалпына келтіру жұмыстарының талап етілетін деңгейі;

күрделі электромеханикалық, радиотехникалық, электр есептеуіштік құрылғылардың, қағидаттық схемалар мен бақылау-өлшеу аппаратурасын пайдалана отырып, бірлесе жұмыс істейтін механизмдер мен аспаптарды жөндеу;

радиоэлектрондық аппаратура бұйымдарының өзара әрекет жасауын талдау, түзетуді немесе баптауды қажет ететін кешендердің өлшемдерін айқындау;

тәжірибелік, сынақ, бірегей радиоэлектрондық аппаратураны жөндеу, баптау және реттеу;

жөнделетін ұшу аппаратындағы радиоэлектрондық аппаратураны тексеру, күрделі құрастыру сызбаларын пайдалана отырып, қажетті есептерді жүргізе отырып ақаулықтарды жою;

радиолокациялық жүйелердің аэродромға қондыру жүйесінің шығару индикаторларымен жанастыру;

электросхемаларды, сондай-ақ күрделі радиоэлектрондық жабдықтың ақауын табуға және баптауға арналған бірегей және сынақ жабдықтарын бөлшектеу және құрастыру;

микропроцессорлық жүйені жөндеу.

369. Білуге тиіс:

күрделі, бірегей және сынау мақсатындағы радиоэлектрондық аппаратураны жөндеу және баптау технологиясының ерекшелігі;

автоматика, сандық және импульстік техника бойынша схемаларды, радиолокациялық аппаратура тораптарының, қабылдап - таратушы құрылғылардың, антенналық - фидерлік жүйелердің схемасын жасау технологиясы;

жоғары деңгейдегі бір-екі тілде және бір-екі микропроцессорлық жиынтықтарға арналған ассемблер тілінде жазылған бағдарламаларды оқу ережесі;

микропроцессорлық схемаларды қоса алғанда, күрделі радиоэлектрондық схемаларды оқу ережесі;

жартылай өткізгіш, электровакуумдық, схемалық және микропроцессорлық техниканың құрылысы мен жұмыс қағидаты;

өндіретін жұмыс көлемінде бағдарламалау теориясы.

370. Орта кәсіптік білім талап етіледі.

371. Жұмыс үлгілері:

1) байланыс, қарулану, жеке қорғану жиынтықтары – ұшу аппаратында жөндеу, тексеру және реттеу;

2) К-22, СОМ-64 типті бұйымдар – кешенді баптау.

24. Радиолокаторшы радист

ұшу сынақтары алдында жердегі радиобайланыс, радионавигациялық және радиолокациялық техниканы тексеру және дайындау;

байланыс радиостанциясын пысықтап тексеру және баптау;

жекелеген регламенттік жұмыстарды орындау;

қызмет көрсетілетін блоктарды тексеру және жөндеу;

ауысым блогына дейін ақаулықтарды диагностикалау;

жекелеген бөлшектер мен тораптарды: магнетрондарды, плистрондар мен каскадтың шығыстарындағы радиолампаларды ауыстыру;

дәнекерлеу жұмыстарын орындау.

373. Білуге тиіс:

радиостанциялардың, радиомаяктардың, радиолокациялық станциялардың, бақылау-өлшеу және электрондық аспаптардың жұмыс қағидаты;

электронды блоктар мен тораптарды диагностикалау және тестілеу әдістері, блоктар мен тораптардың құрылысы мен мақсаты;

фидерлік және монтаждау схемаларын оқу ережесі;

бақылау-өлшеу аппаратурасын қолдану ережесі мен тәсілдері;

радио және радиолокациялық станцияларды пайдалану бойынша нұсқаулық;

электротехника, радиотехника, радиолокация және радиомонтаждау ісінің негіздері.

Параграф 2. Радиолокаторшы радист, 5-разряд

ұшу сынақтары алдында жердегі радиобайланыс, радионавигациялық және радиолокациялық техниканы дайындау, оның жұмысқа жарамдылығын пайдалану нұсқаулығына сәйкес арнайы аспаптарды пайдалана отырып, тексеру;

негізгі өлшемдерді іске қосу, тексеру, қондыру радиолокациялық жүйесін баптау, реттеу және оны регламенттеу жұмыстарын біліктілігі анағұрлым жоғары радиолокаторшы радисттің басшылығымен орындау;

бір станциядағы жұмыстан екінші станцияға ауысу болмаған кезде радиостанцияның ақауларын анықтау және жою;

істен шығуды диагностикалау, қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмысындағы ақаулықтарды функционалды типтік элемент дәлдігіне дейін іздеу;

электровакуум, жартылай өткізгіш аспаптар мен интегралдық микросхемаларда орындалған радиобайланыс, радионавигациялық және радиолокациялық техниканы жөндеу, баптау және сынау;

радиостанциялардың блоктарын ашу, потенциометрлерді, түйісетін бетті тазалау арқылы регламенттеу жұмыстарын орындау;

техникалық құжаттаманы толтыру.

375. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы;

радиостанциялардың блоктары мен тораптарының функционалдық және қағидаттық схемалары;

қызмет көрсетілетін жабдықты, блоктары мен тораптарын бөлшектеу және құрастыру, жөндеу, монтаждау, реттеу және сынау әдістері;

радиолокациялық жүйенің немесе кешеннің құрамындағы жекелеген қызмет көрсетілетін блоктары мен тораптарының мақсаты және өзара әрекеттесуі;

бақылау-өлшеу аспаптары мен стенділердің құрылысы, баптау және қолданылу ережесі;

микроэлектроника негіздері.

Параграф 3. Радиолокаторшы радист, 6-разряд

радиолокациялық станцияның тораптары мен жүйесін диагностикалау;

қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтардың себебіне оларды жою әдісін таңдай отырып, талдау, есептер жүргізу және жою;

ұшу сынақтары алдында жердегі радиобайланыс, радионавигациялық және радиолокациялық техниканы дайындау, оның жұмысқа жарамдылығын тексеру және толық баптау;

радиостанцияны қашықтықтан басқаруды баптау және жөндеу;

қабылдап - тарату трактілерінің негізгі өлшемдерін оларды жұмысқа дайындау барысында өлшеу, сипаттамасын, осциллограммасын алу, кесте құру, модуляторларды жөндеу және баптау;

антенналарды көлденең орналастыру және түзету, жабу бұрыштарын алу;

толық көлемде регламенттеу жұмыстарын орындау.

377. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы, құрылымдық ерекшеліктері, жұмыс қағидаты мен жұмыс режимі;

радиостанциялардың, радиомаяктар мен радиолокациялық станциялардың функционалдық және қағидаттық схемалары;

шығарылатын радиоаппаратуралы байланыс схемасы;

қызмет көрсетілетін техника ақаулықтарының түрлері және оларды аэродромды және лабораториялық жағдайда жою тәсілдері;

қызмет көрсетілетін радиотехникалық құрылғылардың құрылысы мен жұмыс қағидаты;

электроника, радиотехника, радиолокация негіздері.

378. Орта кәсіптік білім талап етіледі.

Параграф 4. Радиолокаторшы радист, 7-разряд
379. Жұмыс сипаттамасы:

қондыру радиолокациялық жүйесін іске қосу, негізгі өлшемдерін тексеру, баптау, реттеу, толық жөндеу;

радиолокациялық станцияның барлық кешенінің жекелеген тораптарын ауыстыра отырып, толық баптау және оның функционалдық схемасын тексеру;

радиобайланыс, радионавигациялық және радиолокациялық жердегі техниканың жекелеген пайдалану режимдерінде жұмысқа дайындау және кешенді баптау; ұшу сынақтары алдында ұшуды қамтамасыз ету;

қызмет көрсетілетін техника (жабдық), аппаратура мен жүйелердегі, сондай-ақ қағидаттық және монтаждау схемаларындағы күрделі ақауларды анықтау;

аэродромды және лабораториялық жағдайларда ақауларды анықтау және жоюды талдау;

радиомаяктардың, радиостанциялар мен радиолокациялық станцияларды бақылау аппаратурасын баптау; өзара кедергілерді өлшеу және олардың пайда болу себептерін анықтау жұмыстарын жүргізу;

қызмет көрсетілетін техниканы ұшып көруге дайындау және ұшып көру;

қолайсыз жағдайда ұшу аппараттарын нүктеге шығару кезінде жетекшіге көмек көрсету.

380. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы, жұмыс қағидаты мен жұмыс режимі;

интегралды микросхемаларда орындалған электронды құрылғылардың құрылымдық және электрлік ерекшеліктері;

бақылау-өлшеу аппаратурасының мақсаты және микропроцессорлық техника базасында қолдану мүмкіндігі, сынау және зерттеу бағдарламалары;

қызмет көрсетілетін аппаратураны электр, механикалық және кешенді реттеу әдіс-тәсілдері;

радиоқұрылғылардың (жиілікті түрлендіргіштердің, модуляторлардың, УПЧ және тағы басқа) схемаларын есептеу элементтері;

схемотехника және микропроцессорлық техника негіздері.

381. Орта кәсіптік білім талап етіледі.

Параграф 4. Радиолокаторшы радист, 8-разряд

ұшу сынақтары алдында ұшуды қамтамасыз етуге арналған радиобайланыс, радионавигациялық және радиолокациялық жердегі техниканы әртүрлі пайдалану режимдерінде жұмысқа дайындау және кешенді баптау;

қызмет көрсетілетін техника (жабдық), аппаратура мен жүйелердегі, сондай-ақ қағидаттық және монтаждау схемаларындағы күрделі құрылымдық ақауларды анықтау және жою;

радиоаппаратураның, құрылғылардың, радио - және электроавтоматика құралдарының сынақ үлгілерін әзірлеу және құрылымдауға, қызмет көрсетілетін жабдық жұмысының сапасы мен беріктігін арттыруға бағытталған жаңартуға қатысу;

электронды құрылғыларды кешенді реттеу;

электр сымдарын, басқару жүйесін, бақылау және сыртқа шығаратын аппаратураны және күрделілігі басқаша жабдықтарды жөндеу және өлшемдік баптау.

383. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтардың қызмет ету алгоритмдері, оның машиналық командалары жүйесі;

қызмет көрсетілетін жабдықтар жүйесінің құрылымдық ерекшеліктері және оның ақпарат тарату жүйесі;

электронды жабдықты қайта баптау әдіс-тәсілдері;

ақпарат тарату аппаратурасын басқару жүйесі;

қолданылатын жабдықта және олардың шетелдік түрлеріндегі электровакуум, жартылай өткізгіш, интегралдық және сандық аспаптардың құрылымдық ерекшеліктері.

384. Орта кәсіптік білім талап етіледі.

25. Плазалық белгілеуші

күрделі емес кеспелтектерде, формаблоктарда, көшірме кескінде нақты құрастыру сызбалары мен шаблондары бойынша контурлар мен базалық желілерін белгілеу;

винипроздағы теориялық плаздардан жиектері мен базалық желілерді көшіру;

ұшу аппараттарының күрделі емес тораптарының контурлары мен қималарындағы құрылымдық плазаларда құру және байланыстыру;

ұшу аппараттарының күрделі емес тораптарының шаблондарында белгілеу;

қарапайым плазаларды ақаулық ведомостері бойынша жөндеу.

386. Білуге тиіс:

орындау үшін белгілеуді талап ететін қарапайым геометриялық құрылымдардың тәсілдері;

плаза құрылысы;

плазалық жұмыстардың мақсаты мен сипаты;

плазалар мен шаблондардағы ақпараттың түрлері;

плазалық, белгілеу, өлшеу және сызба құралдарын пайдалану ережесі;

плазалар мен шаблондарды жасауға қойылатын техникалық талаптар.

387. Жұмыс үлгілері:

1) күрделі емес люктердің, жапсырмалардың, ленталардың кеспелтектері мен көшірме кескіні – белгілеу және байланыстыру;

2) кронштейндердің, шағын тюктердің, сөрелердің, фитингілердің, құлақтардың, кептіріндінің, бұрыштың және тағы басқа құрылымдық плазалары – құру және байланыстыру;

3) күрделі емес құрылымдық плазалар - винипроз плазаларға көшіру.

Параграф 2. Плазалық белгілеуші, 3-разряд

күрделілігі орташа кеспелтектерде, формаблоктарда, көшірме кескінде нақты құрастыру сызбалары мен шаблондары бойынша ұшу аппараттары бөлшектерінің контурлары мен технологиялық кескіндерін белгілеу;

күрделілігі орташа ұшу аппараттарының тораптары мен бөлшектерінің құрылысы, контурлары мен қималарының құрылымдық плазаларында құру және байланыстыру;

күрделі теориялық және құрылымдық плазаларды винипрозға көшіру;

күрделілігі орташа ұшу аппараттарының тораптары құрылысының шаблондарында белгілеу;

күрделілігі орташа есептерді орындау.

389. Білуге тиіс:

күрделі емес теориялық қималарды құру әдістемесі;

негізгі геометриялық және тригонометриялық тәуелділіктер мен құрылымдар;

ұшу аппараттары агрегаттарының жиектерін теориялық жиектеу әдістері;

екінші қатар, батокстер мен көлденеңдердің қисығы әдістері, қималардың пайда болуының сәулелік әдістері;

плазаларды байланыстырудың плазокондукторлық әдістері;

техникалық сызу, геометрия, тригонометрия туралы негізгі мәліметтер.

390. Жұмыс үлгілері:

1) күрделілігі орташа люктердің, жиектері мен басқа да бөлшектердің кеспелтектері мен көшірме кескіндері - белгілеу және байланыстыру;

2) панельдердің, люктердің, жиектердің құрылымдық плазалары - құру және байланыстыру;

3) қанаттың алынатын бастарының, бимс аралықтарының, өртке қарсы аралықтардың құрылымдық плазалары – құру, байланыстыру, көшіру;

4) жіктес ашалар мен рамалардың контурлары мен қималарының плазалары – күрделілігі орташа есептерді жүргізе отырып, құру және байланыстыру.

Параграф 3. Плазалық белгілеуші, 4-разряд
391. Жұмыс сипаттамасы:

кеспелтектер мен формаблоктарда базалық желілерді, күрделі пішінді контурлар мен тіліктерді күрделі белгілеу құралдары мен құрылғыларын пайдалана отырып, құрастыру сызбалары мен шаблондар бойынша белгілеу;

белгіленген бұрыш бойынша қисық қималарын есептеу және құру;

малка, плазалық кестелерді есептеу және құру;

ұшу аппараттарының күрделі тораптарын құру және байланыстыру.

392. Білуге тиіс:

сәулелік және деректемелік кестелерді есептеу әдістері;

есептердің мәліметтері бойынша жіңішке жіптердің көмегімен екінші қатарлы қисықты құру ережесі;

қажетті есептерді орындай отырып, күрделі агрегаттық - құрастыру сызбалары бойынша құрылымдық плазаларды сызу әдістері;

күрделілігі әртүрлі плазалық, белгілеу, сызу және өлшеу құралдарының, аспаптары мен құрылғыларының құрылысы мен қолданылу тәсілдері;

геометрия, тригонометрия және жобалық сызба негіздері.

393. Жұмыс үлгілері:

1) күрделі құрылымды қаптамалардың, жиектердің люктердің кеспелтектері - белгілеу және байланыстыру;

2) шпангоуттердің, нервюралардың, лонжерондардың құрылымдық плазалары - белгілеу және байланыстыру;

3) шпангоуттердің, бактардың, май бактарының, контейнерлердің құрылымдық плазалары - құру және байланыстыру;

4) шпангоуттардың, нервюралардың, лонжерондардың ШКК шаблондар - белгілеу және байланыстыру.

Параграф 4. Плазалық белгілеуші, 5-разряд
394. Жұмыс сипаттамасы:

нивелирді, күрделі белгілеу құралдар мен құрылғыларды пайдалана отырып, ұшу аппараттарының күрделі агрегаттарының беті макетінде теориялық және құрылымдық белгілеу;

ұшу аппараттарының күрделі агрегаттарының плазаларын координатографтардың көмегімен құру және байланыстыру;

плазалық схемалар мен кестелерді жасау, екі белгіленген бұрыштар бойынша қисық қималарды есептеу және құру;

ұшу аппараттарының күрделі және үлкен көлемді контурлар мен қималардың плазаларында құру және байланыстыру;

күрделі плазалар мен шаблондарды тексеру және жөндеу;

ақау ведомостерін құру.

395. Білуге тиіс:

күрделі теориялық қималарды жасау әдістері;

ұшу аппараттарының тораптары мен агрегаттарын құрылымдық плазаларда күрделі байланыстыру әдістері;

әртүрлі механикалық және термиялық өңдеу кезінде қолданылатын металдар мен балқымалар маркаларының қасиеттері;

координатографтардың құрылысы мен қызмет көрсету ережесі;

геометрия, тригонометрия, техникалық сызу.

396. Жұмыс үлгілері:

1) зализ, туннель, гаргрот беттерінің макеті – толық белгілеу;

2) күрделі бөлшектер контурларының, түйіскен ашалардың, фитингілердің, рамалардың, лонжерондардың плазалары – құрылымдарды жасау және байланыстыру;

3) шасси жармаларының, кіретін есіктің, контейнерлер люктері мен есіктері жиектерінің, әлеуетті шпангоуттердің құрылымдық плазалары – құру және байланыстыру;

4) жапсарлар және әлеуетті шпангоуттер мен нервюралардың ШКК шаблондары – белгілеу және байланыстыру.

Параграф 5. Плазалық белгілеуші, 6-разряд
397. Жұмыс сипаттамасы:

ауыр ұшу аппараттарының күрделі агрегаттары бетінің макеттерінде теориялық және құрылымды элементтерді белгілеу;

плазада құру және кинематикалық жүйелерді тексеру;

қаптаманы пішу есебі;

жіктес ашалар мен фитингілерінің құрылымын байланыстыра отырып, шаблондарды, ажырамаларды белгілеу;

күрделі плазалар мен шаблондарды тексеру және жөндеу;

табиғи және көлемді плазалық ажырамалардың өлшемдерін эскиздерге ауыстыру.

398. Білуге тиіс:

плазаларда күрделі жиектерді құрылымдық байланыстырудың әртүрлі әдістері;

ажырамаларды құру және контурларды байланыстыру кезінде атизацияланған кестелердің тригонометриялық және әртүрлі жүйелерінің қолданылу тәсілдері;

теориялық сызбаларды ресімдеу ережесі;

барлық шаблондардың номенклатурасы;

олардың мақсаты мен қолданылуы;

құрылымдық плазалар мен шаблондарды жасаудың техникалық шарттары;

техникалық сызба, геометрия, тригонометрия, сызу геометриясы, материал тану, негіздері;

шектеулер мен қондырулар.

399. Орта кәсіптік білім талап етіледі.

400. Жұмыс үлгілері:

1) пилот шамы, шамы бар азық кабинасы бетінің макеті - белгілеу;

2) пилот шамының, ауа сорғыштың, шасси гондоласының, капоттың құрылымдық плазасы – құру және байланыстыру;

3) шассидің кинематикалық схемаларының, электрондардың, қақпақтардың, жылжымалы тұрақтандырғыштың байланыстыру плазалары – құру және тексеру.

Параграф 6. Плазалық белгілеуші, 7-разряд

ұшу аппараттарының сынақ және бірегей агрегаттарының бетіндегі макеттердегі теориялық және құрылымдық элементтерді белгілеу;

бағдарламалық құрылғыларды, құралдарды, есептеуіштерді толық баптау және жұмысын бақылау;

күрделі плазалық-шаблондық жабдықтарды бақылау және байланыстыру.

402. Білуге тиіс:

дәлме-дәл оптикалық және лазерлік аспаптарды қолдану ережесі;

дәлме-дәл плазаларды жасаудың техникалық шарттары;

координатографтардың құрылымдық ерекшеліктері және оларды баптау ерекшеліктері;

бағдарламалау негіздері.

403. Орта кәсіптік білім талап етіледі.

404. Жұмыс үлгілері:

1) аэробус типті ұшу аппараттары шассиінің гондолалары бетінің макеттері – белгілеу;

2) қос қисығы бар, ерекше күрделі аэродинамикалық жиектері бар беттердің құрылымдық плазалары – құру, байланыстыру.

1. Тренажерларды реттеп-баптаушы

ұшу аппараттары тренажерларының күрделілігі орташа жүйелерінің жекелеген блоктарын баптау және реттеу;

электрондық жабдықтарды, есептеу машиналарына техникалық қызмет көрсету және жекелеген ақаулықтарды анықтау;

бригада құрамындағы ұшу аппараттарының күрделілігі орташа тренажерларының жүйесіне сынақ жүргізу және оларды қабылдаушыға тапсыруға қатысу;

есептеуіш техниканы жұмысқа дайындау;

ұшу аппараттарының күрделілігі орташа тренажерларының жекелеген құрылғылары мен тораптарын техникалық тексеру;

ұшу аппараттары тренажерларының бұйымдарына күрделілігі орташа регламенттеу жұмыстарын жүргізу.

406. Білуге тиіс:

тренажерлардың жекелеген элементтерінің мақсаты мен тораптарының өзара әрекеттесуі;

регламенттелетін аппаратураның құрылымы, есептеуіш техниканы пайдалану және жөндеу бойынша жетекші және нормативтік құжаттар;

ұшу аппараттары тренажерларының жекелеген блоктары мен құрылғыларын электрлік және механикалық реттеу әдіс-тәсілдері;

бақылау-өлшеу аспаптарының мақсаты, оларды пайдалану және реттелетін құрылғыларға қосу ережесі;

қоректендіру көздерін тренажерға қосу схемасы;

радиоэлектрондық аппаратураны монтаждау тәсілдері;

ұшу аппараттарының бір типті тренажерларын жөндеу технологиясы;

реттелетін блоктардың, тораптар мен құрылғылардың ақаулықтарын анықтау әдістері;

ұшақтардың негізгі радионавигациялық қағидаттары;

аэродинамика және ұшақ радиотехникасының ұшу динамикасы бойынша қарапайым мәліметтер.

Параграф 2. Тренажерларды реттеп-баптаушы, 5-разряд
407. Жұмыс сипаттамасы:

ұшу аппараттарының (ауа баптау, өртке қарсы қорғаныш, жарықтандырудың кабинаішілік жүйесі, сигнализация, сумен жабдықтау және кәріз жүйесі және тағы басқа) тренажерлары жүйесінің жекелеген имитаторларын баптау және реттеу;

есептеуіш орталықтың электронды жабдықтарын техникалық пайдалануды қамтамасыз ету;

ұшу аппараттары тренажерларының жүйесіндегі бөлшектер мен тораптарды ауыстыру;

электромеханикалық агрегаттардың ақауын табу және жөндеу;

монтаждау схемаларының элементтерін есептеу және реттелетін жабдықты монтаждау;

ұшу аппараттары тренажерлары жүйесінің имитаторларын жөндеу;

техникалық құжаттаманы ресімдеу.

408. Білуге тиіс:

бапталатын жүйені электрлік және механикалық реттеу әдістері;

бақылау-өлшеу аспаптарының жұмыс қағидаты және құрылысы;

тренажердің реттелетін жүйелерінің ұшу жүйесінің ұқсас типті басқа жүйелерімен өзара әрекеттесу ережесі;

тренажерларды жасау және жөндеу үшін қолданылатын материалдардың қасиеттері;

реттелетін жүйелердің ақаулықтарын анықтау әдістері;

монтаждау және қағидаттық схемаларды оқу ережесі;

аэродинамика және ұшу аппараттарының ұшу динамикасы бойынша негізгі мәліметтер;

электроника, радиотехника, автоматика негіздері, бақылау жүйелерінің теориясы.

409. Орта кәсіптік білім талап етіледі.

Параграф 3. Тренажерларды реттеп-баптаушы, 6-разряд
410. Жұмыс сипаттамасы:

бір типті әуе кемелерінің сериялы тренажерларының күрделі жүйесін (жанар-жағар май жүйесі, гидрожүйе, мұз қатуға қарсы жүйе, ұшырып - қондыру құралдары, визуалды жағдай жүйесі, сөйлеу командаларының және басқа да ұқсас жүйелердің имитаторлары) реттеу;

техникалық өлшемдерді пысықтап, реттеу арқылы, монтаждау схемаларын тексеріп және есептей отырып, имитаторлар жүйесін монтаждау;

тренажерлардың жүйесі мен агрегатындағы күрделі ақаулықтарды анықтау;

қызмет көрсетілетін жабдықтардың тораптарын, блоктары мен механизмдерін қалпына келтіру;

тренажер бұйымдарында күрделі регламенттеу жұмыстарын орындау.

411. Білуге тиіс:

тренажер жабдықтарының техникалық-пайдалану сипаттамасы, құрылымдық ерекшелігі, мақсаты мен жұмыс режимі;

электронды жүйелерді, құрылғылар мен ЭЕМ-ді баптау, реттеу және жөндеу әдіс-тәсілдері;

тренажерларды пайдалану және жөндеу бойынша жетекші және нормативтік құжаттар;

ұшу аппараттарының барлық жүйелерінің мақсаты, жұмыс қағидаты және өзара әрекеттесу;

электроника, электротехника, радиотехника, бағдарламалау және телевидение негіздері.

412. Орта кәсіптік білім талап етіледі.
Параграф 4. Тренажерларды реттеп-баптаушы, 7-разряд
413. Жұмыс сипаттамасы:

бір типті әуе кемелерінің сериялы тренажерларының күрделі жүйесін (басқару жүйесі, электрмен жабдықтау, қуатты құрылғыны, жоғары және ауа жабдықтарын, навигациялық жағдай имитаторын, ұшу динамикасын, акустикалық шу және басқа да ұқсас жүйелерді) реттеу;

реттелген бұйымның жұмысқа жарамдылығына кешенді автономды тексеру және бағалауды жүзеге асыру, бұйымда «ұшып көру»;

осциллограммаларын ала отырып, тренажер бұйымдарының ұшу - техникалық сипаттамаларына техникалық бағалау жүргізу және оларды ашу.

414. Білуге тиіс:

әртүрлі типті күрделі тренажер жүйелерінің құрылымдық ерекшелігі, оларды баптау, реттеу және жөндеу ерекшелігі;

тренажерлардың күрделі жүйелерін реттеуді есептеу әдістері;

математикалық қамтамасыз ету және бағдарламалау негіздері;

микропроцессорлар, мини және микро ЭЕМ базасында жабдықтардың электронды құрылғыларын жөндеуге қойылатын техникалық талаптар;

телемеханика жүйесін құру қағидаттары;

тренажерлар жүйесі бойынша техникалық құжаттамалар кешені және қолданылатын жабдықты пайдалану мен тексерудің техникалық шарттары;

радионавигация және арнайы жүйелер жұмысының қағидаттары.

415. Орта кәсіптік білім талап етіледі.

Параграф 5. Тренажерларды реттеп-баптаушы, 8-разряд

ұшу аппараттары тренажерларының сынақ және тәжірибелік үлгілерін баптау, реттеу, жөндеу;

тренажерлар бұйымдарындағы құрылымдық өзгерістерді пысықтауға, оларды тұрақты түрде сынауға қатысу;

тиісті іс-шараларды пысықтау және техникалық құжаттаманы нақтылау;

ЭЕМ және имитаторлар жүйесіндегі ақаулықтарды диагностикалау және алдын алу, ақаулықтарды жою әдістерін белгілеу;

стандарт бағдарламалар мен командалардан өту дұрыстығын тексеру;

тапсырушыға тапсыра отырып, тренажерлардың бірінші үлгілерінің барлық жүйелерін кешенді баптау.

417. Білуге тиіс:

реттелетін бұйымдардың құрылысы және сынақ жүйелерін баптау ерекшелігі;

имитаторлардың барлық кешенін математикалық қамтамасыз ету және бағдарламалау жүйесі;

бағдарламалаудың формалданған тілдері;

техникалық ақпаратты тасымалдауыштар түрлері және оларды пайдаланудың техникалық шарттары;

микропроцессорлық техника базасындағы диагностикалық және бақылау-өлшеу аппаратурасының құрылысы, оны пайдаланудың, жөндеу мен тексерудің ерекшеліктері.

418. Орта кәсіптік білім талап етіледі.

27. Шыны пластик және органикалық шыныдан бұйым жасаушы
Параграф 1. Шыны пластик және органикалық шыныдан бұйым жасаушы, 1-разряд
419. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым пішінді бөлшектерді (бітеуішті, панельдерді, қақпақтарды, шағын люктерді, төсемелерді, шайбаларды және тағы басқа) желімдеу кезінде белгіленуі немесе шаблон бойынша шыны талшықтарын сөгу (пышақпен немесе қайшымен);

бөлшектерді желімдеу үшін шыны талшықтарын дайындау (майлау, байланыстыру заттарын сіңдіру, ауада кептіру), кеспелтектердің қарапайым формаларын, желімдеу формаларын дайындау;

бір қабатты шыны пластиктері мен органикалық шыныдан жасалған бұйымдарды целлофаннан аршу;

тік сызықты контурлы органикалық шыныны шаблон бойынша таспа және дискілі арамен кесу;

шыны кесектерін кескеннен кейін тазалау, шынының жоңқаларын ауамен үрлеу;

шыныға қағаз жабыстыру;

қарапайым слесарлық операцияларды қолмен немесе механикаландырылған тәсілмен орындау; өлшеу құралдарын пайдалана отырып, қол арамен кесу, егеулеу, бұрғылау және тағы басқа;

шам каркасының бөлшектеріндегі коррозияны жою, кенжарларды, қабыршақтарды, қырлары мен шлицтерін тазалау, жөнделетін тораптардың болттары мен қарапайым бөлшектеріндегі қиынжиектерді алу, шынылау монтажын орындаған кезде қосалқы және көмекші жұмыстарды орындау.

420. Білуге тиіс:

шыны талшықтарының табақтарын металл қалыптарға салу тәсілдері;

шыны талшықтарынан жасалған алынып қалған бөлшектерді кептіру режимі;

шыны талшықтарынан шыны маттарын жасау технологиясы;

желімнің құрамына кіретін компоненттердің қасиеттері;

органикалық шынымен жұмыс жүргізу нұсқаулығы;

жөнделетін тораптар бөлшектерінің құрылысы мен мақсаты;

слесарлық жұмыс бойынша жалпы мәліметтер;

қарапайым слесарлық және бақылау-өлшеу құралдарының мақсаты мен пайдалану ережесі;

өңдеу дәлдігі мен оларға жету тәсілдері туралы негізгі түсініктер.

421. Жұмыс үлгілері:

1) блистерлік шыны – консервациядан алу;

2) шыны талшықтағы қарапайым ағындар – жөндеуге дайындау;

3) таспаны сақтауға арналған тампондар мен пакеттер – жасау;

4) болонья мата - пішу.

Параграф 2. Шыны пластик және органикалық шыныдан бұйым жасаушы, 2-разряд
422. Жұмыс сипаттамасы: