Ќазаќстан Республикасы білім жєне ѓылым министрлігі

40 
2.GAUSSIAN бағдарламасы жайлы не білесіздер? 
3.Ең кіші базистік жиындар туралы айтыңыз. 
4.˝Валентті
-
ыдыраған базистер˝ деген түсінік нені білдіреді? 
 
Әдебиет
 
Негізгі 
1. Атомдар мен молекулалардың кванттық теориясы:
 
оқу құралы. 
–
Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2010. 
—
124 бет. 
2. Т.Кларк. Компьютерная химия. М.., Мир, 1990. 
3
. В.Соловьев, М.Соловьев. Компьютерная химия. М., 2002. 
Қосымша 
1. Л.А.Блюменфельд, А.К.Кукушкин. Курс квантовой химии и строения 
молекул, М., МГУ, 1985. 
2
. М.Е.Дяткина. Основы теории молекулярных орбиталей. М., Наука, 1975. 
 
 

41 
Дәріс 6
 
 
GAUSSIAN ПРОГРАММАСЫ АРҚЫЛЫ
 
ХИМИЯЛЫҚ АҚПАРАТ АЛУ
 
Дәріс жоспары: 
1.
Реакция қабілеттілігінің индекстері. 
Кванттық химия әдістері арқылы органикалық қосылыстардың
реакциялық қабілеттілігін зерттеп оқыған кезде әр түрлі тәсілдер 
қолданылады. Соның ішінде көбінесе қарапайымы реакция қабілеттілігінің
индекстері, яғни атом зарядтары, байланыс реттілігі, шекті МО 
энергиялары және т.б. Кейбір жағдайларда осы жолмен эксперименттік
бақылау нәтижелерін түсіндіруге болады және кейбір болжаулар жасауға
болады, бірақ көптеген органикалық реакцияларға бұл тәсіл
қолданылмайды. Органикалық қосылыстардың реакция қабілеттілігі мен
реакция механизмдері туралы көптеген мәліметтерді геометриялық
есептеулер береді, салыстырмалы тұрақтылығы мен электрондық
құрылымдарының интермедиаттары.
Көбінесе қолданбалы квантты 
-
химиялық жұмыстарда органикалық
есептеулер тұрақты молекулалар мен қатар аз өмір сүретін
интермедиаттарға және ауысу қалыпына әкеледі. Осы берілгендер
олардың құрылысы туралы қызықты мәліметтер береді және
органикалық химиктердің көзқарасы бойынша өз бетінше қызушылықты
көрсетеді. Сонымен қатар түзілу жылуы, жылу эффектісін және
реакцияның активация энергиясын есептеу үшін геометриялық білім
қажет. Осыған байланысты кванттық химияның әдістерінің жуықталуы,
органикалық қосылыстардың дәл геометриясын есептелуі туралы сұрақ
туады. Өкінішке орай, эксперимент негізінде салыстыру тек қана тұрақты
қосылыстар үшін мүмкін. Молекулалардың ауысу қалыпыны мен аз өмір
сүретін интермедиаттардың дәлдігін есептеу туралы сұрақты қажетті
эксперименттік мәліметтер болмағандықтан қарастыру мүмкін емес. 
Эмпирикалық емес әдістермен қатар органикалық молекулалардың 
геометриясын есептеу жартылай эмпирикалық әдістер кең қолданылады. 
Солардың ішінде көптеген типті қосылыстар үшін өте дәл нәтиже беретін 
әдістер, АМ1,РМ3, РМ5, РМ6. Осы әдістермен көп молекулалардың 
геометриялық параметрлері үшін экспериментпен жақсы келісімі шығады. 
Осы әдіспен есептелінген валенттілік байланыстарының ұзындығы 
эксперименталды мәнінен тек 0,0014нм
-
ге дейін ерекшеленеді, ал 
валенттілік бұрышы 
-
280
-
ке дейін. Егер валенттілік
-
ыдырау және
поляризацияланбаған орбитальдардың биэкспоненциалды базистерінің 
есептелуі жүргізілгенде, эмпирикалық емес әдісін қолдана молекулалардың
геометриясын есептегенде сол сияқты қателер шығады. Молекулалардың 
түзілу жылуы фундаментальды термохимиялық шама болып табылады. 
Бірақ оның мәні көптеген органикалық қосылыстар үшін белгісіз,

42 
сондықтан осы шамалардың кванттық 
-
химиялық есептеулері
органикалық химия көз қарасы бойынша үлкен қызушылық білдіреді. 
Реакция механизмі жөнінде толығырақ мәлімет алу үшін потенциалдық 
энергияның көп өлшемді бетін есептеп табу керек, яғни жалпы энергияның 
атом ядроларының координаттарынан тәуелділігін есептеу керек.

жүктеу 0,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: