24
тəрбиелеудің үздіксіз білім беру жағдайында педагогтың кəсіби құзыреттілігін
жоғарлатудағы рөлі.
Қазіргі ақпараттық қоғам жағдайындағы өздігінен білім алудың рөлі.
Өздігінен білім алу - қазіргі заман жағдайында мұғалімнің кəсіби іс-əрекетінің
нормасы жəне түрі. Мұғалімнің өздігінен білім алу құзыреттілігі - оның
өздігінен білім алу іс-əрекетінің нəтижесі.
Негізгі ұғымдар: үздіксіз білім беру, үздіксіз педагогикалық білім беру
жүйесі, педагогикалық қарым-қатынас, қарым-қатынас стильдері, «Мен-
тұжырымдама», сөйлеу мəдениеті, сөйлеу техникасы, өзін-өзі тəрбиелеу,
кəсіби өзін-өзі тəрбиелеу, өзін-өзі тəрбиелеу əдістері, педагогикалық
рефлексия, өздігінен білім алу, өздігінен білім алу əдістері, өздігінен білім
алу құзіреттілігі.
ІІ бөлім. Педагогиканың теориялық-əдіснамалық негіздері
1 - тақырып. Педагогика адам туралы ғылым жүйесінде
Педагогика ғылымыны қалыптасуы мен дамуы. Педагогика - қазіргі
адамтанудың саласы. Педагогика ғылым ретінде. Педагогиканың объектісі,
пəні жəне қызметтері. Педагогика ғылымдарының қоғамның қазіргі даму
кезеңіндегі міндеттері.
Педагогиканың негізгі категориялары (тəрбие, оқыту, білім беру,
педагогикалық
үдеріс),
олардың
өзара
байланысы.
Педагогикалық
ғылымдарда пəнаралық ұғымдардың (тұлға, іс-əрекет, қарым-қатынас,
дамыту, əлеуметтену, қалыптастыру) қолданылу ерекшелігі. Педагогикалық
ғылымдар жүйесі. Педагогиканың философия, психология, əлеуметтану,
физиология жəне басқа ғылымдармен байланысының түрлері.
Негізгі ұғымдар: педагогика, педагогика объектісі, педагогика пəні,
педагогиканың
қызметтері,
педагогикалық
үдеріс,
педагогика
ғылымдарының жүйесі.
2 - тақырып. Педагогикалық зерттеудің əдіснамалық негіздері мен
əдістері
Педагогика ғылымының əдіснамасы мен педагогтың əдіснамалық
мəдениеті
туралы
түсінік.
Педагогика
əдіснамасының
деңгейлері.
Философиялық заңдар, заңдылықтар. Таным теориясы. Жүйелік тəсіл (тұғыр)
- құбылыстардың жалпы байланыстарының бейнеленуі. Тұлға теориясы. Іс-
əрекет теориясы. Құндылықтар теориясы. Басқару теориясы. Əлеуметтендіру
теориясы.
Педагогоикалық
теория
мен
практиканың
əрекеттестік
диалектикасы.
Ғылыми-педагогикалық зерттеудің мəні мен мазмұны. Педагогикалық
зерттеуді ұйымдастыру. Педагогика ғылымының əдістері. Ғылыми-
педагогикалық зерттеудің технологиясы. Ғылыми зерттеу бағдарламасы мен
25
процедурасы. Мұғалімнің зерттеушілік іс-əрекетінің əдістері. Нақты
педагогикалық зерттеуді ұйымдастыру жəне өткізу əдістемесі.
Негізгі ұғымдар: педагогикалық зерттеулер, əдіснамалық негіз,
педагогика ғылымының əдістері, зерттеушілік инновациялық іс-əрекет,
мұғалімнің зерттеушілік мəдениеті, зерттеуші-мұғалімнің əдіснамалық
мəдениеті, зерттеушілік мəдениеттің əдістері.
3-тақырып. Жеке тұлға тəрбиенің объектісі, субъектісі ретінде жəне
оның дамуы мен қалыптасуының факторы
Адамды педагогикалық тұрғыдан табиғи, əлеуметтік, тарихи, белсенді
мүше ретінде түсінудің жəне оны дамыту, қалыптастыру, тəрбиелеу
факторларының философиялық ережелері мен əдіснамалық негізі. «Тұлға»,
«адам», «индивид», «даралық» ұғымдары жəне олардың арақатынасы. Тұлға
– іс-əрекеттің жəне өзіндік дамудың субъектісі. Тұлғаны «дамыту»,
«тəрбиелеу», «қалыптастыру», «əлеуметтендіру» ұғымдарына жəне олардың
арақатынасына сипаттама.
Адамның дамуындағы жəне оның тұлға ретінде қалыптасуындағы
(биологиялық, əлеуметтік жəне биоəлеуметтік) биологиялық жəне əлеуметтік
арақатынас тұжырымдамасы. Тұлғаны қалыптастыруға жəне дамытуға əсер
ететін факторлар (сыртқы жəне ішкі, биологиялық жəне əлеуметтік). Негізгі
факторлар: тұқымқуалаушылық, орта, тəрбие, олардың өзара байланысы. Іс-
əрекетпен қарым-қатынастың тұлғаның дамуындағы жəне қалыптасуындағы
рөлі. Тұлға - тəрбиенің, өзіндік дамудың объектісі жəне субъектісі. Тұлғаны
дамытудың жəне қалыптастырудың қозғаушы күштері мен негізгі
заңдылықтары. Өзін-өзі тəрбиелеу - тұлғаның дамуы мен қалыптасуының
шарты, нəтижесі.
Жеке тұлға дамуының жас ерекшелігі туралы түсінік, оның табиғи
əлеуеті. Білім алушының жеке тұлғалық дамуындағы жас ерекшелік
кезеңдері, жастық кезеңдерге сипаттама. Балалардың психофизиологиялық
əркелкі дамуы («жас ерекшеліктер дағдарысы», «дарынды балалар»,
«акселерация») жəне балалардың базалық психоəлеуметтік талаптары
мəселелері, оларды оқу-тəрбие үдерісінде есепке алу. Ұл жəне қыз балаларды
əлеуметтендірудегі гендерлік айырмашылық жəне заңдылықтар. Білім
алушыларды дамытуда, оқытуда, өзін-өзі тəрбиелеуде, өзін-өзі дамытуда
педагогикалық қолдау көрсету. Білім берудегі инклюзивті тəсіл жəне оны
Қазақстанда іске асыру.
Негізгі ұғымдар: жеке тұлға, индивид, даралық, даму, тəрбие, қалыптасу,
белсенділік, объект жəне субъект, тұқымқуалаушылық, орта, тəрбие, өзін-өзі
тəрбиелеу,
іс-əрекет,
қарым-қатынас,
жастық
кезеңдері,
даралық
ерекшеліктері.
ІІІ бөлім. Тұтас педагогикалық үдерістің теориясы мен практикасы
26
1-тарау.
Тұтас
педагогикалық
үдерістің
жүйе
құрушы
компоненттері
1-тақырып. Тұтас педагогикалық үдерістің (ТПҮ) мəні мен
құрылымы
«Мұғалімнің іс-əрекет объектісі» жəне «педагогикалық үдеріс»
ұғымдары
(П.Ф.Каптеров,
Н.Д.Хмель,
В.А.Сластенин
жəне
т.б.).
Педагогикалық үдеріс əлеуметтік жүйе ретінде «педагог-оқушылар» -
мұғалім іс-əрекетінің объектісі. Педагогикалық үдерістің белгілері мен сапа-
қасиеттері. Мұғалім мен оқушылардың əрекеттестігі іс-əрекет субъектісі
ретінде (субъект-субъектілі қатынас) – педагогикалық үдерістің маңызды
сипаттамасы. Педагогикалық үдерістің біртұтастығы. ТПҮ компоненттерінің
құрылымы мен сипаттамасы. Тұтас педагогикалық үдерістің қызметтері
(білімділік, тəрбиелік, дамытушылық). Педагогикалық үдерістің оқу жəне
оқудан тыс саласының бірлігі жеке тұлғаны қалыптастырудың шарты.
Педагогикалық үдеріс дамушы жүйе. Қарама-қайшылық - педагогикалық
үдерістің қозғаушы күші. Педагогикалық үдерістің қозғалыс тетіктері
(құралдар, формалар, əдістер мен тəсілдер). Педагогикалық үдерістің
тəрбиелік механизмдері – педагогтар мен оқушылар арасындағы, ұжым
ішіндегі қарым-қатынастар жүйесі. Тұтас педагогкалық үдеріс теориясы
туралы білім – мұғалімнің кəсіби құзыреттілігінің негізі.
Негізгі ұғымдар: мұғалім іс-əрекетінің объектісі, педагогикалық үдеріс,
«педагогтар
–
оқушылар»
жүйесі,
субъект-субъектілі
қатынастар,
педагогикалық жағдаяттар, педагогикалық үдерістің қозғаушы күштері,
тəрбиелік механизмдер, кəсіби құзыреттілік.
2-тақырып. Тəрбиенің мақсаты, оның əлеуметтік тұрғыдан
негізделуі
Мақсат - ғылыми категория жəне тұлғаның идеалдық моделі. Тəрбиенің
мақсаты
-
тұтас
педагогикалық
үдерістің
жүйетүзуші
факторы.
Педагогикалық үдерістегі мақсаттардың иерархиясы.
Тəрбиенің мақсаты - нақты тарихи құбылыс. Педагогикалық ойлар
тарихындағы тəрбие мақсаты туралы мəселелер. Тəрбиенің мақсаты – жан-
жақты жəне үйлесімді дамыған тұлға ұғымын қалыптастыру. Тəрбие
мақсатының жалпыадамзаттық құндылықтар, мəдениеттілік, жеке тұлғаны
жан-жақты үйлесімді дамыту идеясы, ұлттық құндылық бағдар, тəрбие
үдерісін ізгілендіру жəне демократияландыру, құзыреттілік тұрғысы
негізіндегі қазіргі анықтамалары.
Əлемдік жəне ұлттық мəдениет – тəрбие мақсатын анықтаудың
əдіснамалық негізі. Қазақстан Республикасының əлеуметтік-экономикалық
дамуының жас ұрпақты өз бетімен өмір сүруге тəрбиелеу мен дайындау
мақсатына, міндеттеріне əсері.
Педагог құзыреттілігінің мақсатты үдеріске əсері.
Достарыңызбен бөлісу: |
