Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі м. Қозыбаев атындағы

19 
 
табады.  Мұғалім  оқушылардың  өзіндік  жұмыстарын  дұрыс  ұйымдастыру  үшін,  ең 
алдымен,  олардың  өзіндік  әрекетінің  негізгі  психологиялық  ерекшеліктерін  білгені 
жөн.Оқушылардың  өзіндік  әрекетіне  тән  ерекшеліктер  мыналар:  жұмыстың  басынан 
бастап мақсаты мен міндеттерін анық аңғару соған орай, қандай тәсілдерді қолданудың 
жоспарын  ойша  жасау,  жұмысты  сәтті  аяқтау  үшін,  өзін-өзі  бақылап  отыру.  Дәлірек 
айтқанда,  оқушы  әрекеті  структурасы  жағынан  мынадай  үш  бөлімнен  тұрады:  а) 
оқушының  алдын  ала  өз  әрекетінің  жалпы  және  нақты  мақсаты  мен  міндеттерін 
анықтауы; ә) жоспарға сәйкес амал-тәсілдерді қолдана білуі;  б) өз әрекетінің барысын 
қадағалап,  бақылап  отыруы.Оқушылардың  дербестігін  арттыруда  олардың  оқу 
жұмысына  байланысты  табыстары  мен  кемшіліктерін  өздеріне  дұрыс  бағалауға 
үйретудің маңызы өте зор. 
Бірақ  оқушылардың  мұғалім  мен  басқалардың  берген  бағасын  мән-мағына 
жағынан өздерінікінен гөрі  жоғары санайтыны байқалған. Олардың  өзін-өзі  бағалауы, 
өзін-өзі  бақылауы,  өзін-өзі  түзетуі  -  бір-бірімен  тығыз  байланысты  процестер. 
Сондықтан  оқушылардың  дербестігін  арттыруда  мұндай  өзіндік  әрекеттерге  үйрету 
қажет.Мысалы,  бір  жыл  бойы  бастауыш  сынып  оқушылары  (оның  ішінде  бірінші 
сынып  оқушылары  да  бар)  сабақта  және  үйде  орындаған  тапсырмаларды  мұғалімге 
тексеруге  беруден  бұрын,  өздері  тексеріп,  бағалайтын  болған,  мұғалім  жұмыстарды 
тексеріп,  кейін  оқушылармен  бірге  өзінің  берген  бағасы  мен  оқушылардың  берген 
бағасының  сәйкес  келу-келмеу  себептерін  талдап  отырған.  Алғашқы  кездерде 
оқушылардың бағасы мұғалімнің бағасына сәйкес келмеген: бірінші сыныпта - мұндай 
оқушылар  6%,  екінші  сыныпта  -  34%,  үшінші  сыныпта  -  28%  болған.  Оқушылардың 
өзіне-өзі берген бағалары, мұғалімнің қойған бағасына қарағанда, жоғары болған. 
Ал  жыл  аяғында  өзін-өзі  дұрыс  бағалай  алмайтындардың  саны  азайған  — 
бірінші сыныпта - 18%, екінші сыныпта - 14%, үшінші сыныпта - 8% ғана болған. 
Оқушылардың өздігінен жұмыс істей білу әрекеті бірден қалыптаспайды. Ол — 
өте  күрделі  процесс  болғандықтан,  жай,  қарапайым  сатыдан  жоғары,  күрделі  сатыға 
қарай  дамиды.  Оның  қалыптасуына  алдымен  сыртқы  факторлар  әсер  етеді:  оқытудың 
маңызы  мен  міндеттері,  оның  әдістері,  мұғалімнің  талаптары  тағы  басқалар.  Содан 
бірте-бірте  оқушының  белсенді  таным  әрекетіне  байланысты  өздігінен  жұмыс  істеу 
оның қажетіне айналады (өздігінен білім алу, өзін-өзі басқару, бақылау, бағалау сияқты 
әрекет  дәрежесіне  көтеріледі).  Оқушы,  ең  алдымен,  мұғалімнің  берген  үлгісіне  қарай 
еліктеу  негізінде  қарапайым  тапсырмалар  орындайды.  Мұндай  жағдайда  жұмыстың 
мазмұнын,  жасау  әдістерінің  бәрін  мұғалімнің  өзі  айтып  береді,  ал  оқушы  тек 
орындаушы ретінде жұмыс істейді. 
Бұдан  шығатын  қорытынды:  оқушылардың  мектепке  көзқарасы,
 
оқуға  деген 
мотивтері  мен  қызығушылықтары,  олардың  өздігінен  жұмыс  істей  білу  дағдыларын 
меңгеруіне  тығыз  байланысты.  Сондықтан  мұғалімнің  негізгі  міндеттерінің  бірі  — 
оқушыларды оқу үрдісінде өздігінен істейтін түрлі жұмыс дағдыларына үйрету. 
                                               Пайдаланылған әдебиет 
1.  Әділқасымова А. Қазіргі заманғы сабақ. - Алматы, 2004. – 357 б. 
2.  Жанбөбекова  М.  Бастауыш  мектеп  мұғалімін  кәсіби  әрекетке  дайындаудың  педагогикалық 
негіздері // Бастауыш мектеп, 2015. –Б 15-17. 
3.  Иманбекова  Б.,  Әбдіреймова  К.,  Мазаржанова  Қ.    Сабақ  –  оқытудың  негізгі  формасы.  - 
Алматы,  2003.  
4.  Қопабаева Г. Қазақ тілі пәнінде өз бетімен  жұмыстарды ұйымдастыру  жолдары //  Бастауыш 
мектеп, 2018. –Б 32-35 
 
 
 

20 
 
УДК 355.233.231 
 
СОВРЕМЕННЫЕ ПОДХОДЫ К ПРОБЛЕМЕ ГРАЖДАНСКОГО И 
ПАТРИОТИЧЕСКОГО ВОСПИТАНИЯ В ВУЗЕ  
 
Берёзка В.О. 
(Студент группы НВП-16) 
 
Как  известно,  цель  высшей  школы  -  формирование  высококвалифицированных 
специалистов,  обладающих  основательными  знаниями  и  практическими  навыками, 
умеющих  грамотно  анализировать  явления  современной  жизни.  У  вузов,  ведущих 
подготовку  и  специалистов  по  педагогическим  специальностям  есть  особая  задача 
готовить педагогов,  способных  обеспечивать качество  обучения  и  на  высоком  уровне 
осуществлять  воспитательный  процесс  в  современной  школе.  Поэтому  проблемы 
воспитания 
особенно 
актуальны 
в 
Северо-казахстанском 
государственном 
университете  им.  М.  Козыбаева  при  подготовке  преподавателей  -  организаторов 
начальной военной подготовки.  
Традиционно  среди  всех  направлений  воспитательной  работы  на  первом  месте 
стоит  гражданское  воспитание,  то  есть  формирование  патриотизма,  гражданских 
качеств  личности.  Мы  привыкли  считать,  что  цель  гражданского  воспитания  - 
формировать  любовь  к  Родине.  Однако  жизнь  показала,  что  это  можно  принять  как 
постоянный,  устойчивый  ориентир  в  воспитательной  работе,  как  конечную  цель 
гражданского  воспитания,  которое  подразумевает  формирование  и  научного 
мировоззрения,  и  правовой  культуры,  вырабатывание  четкой  гражданской  позиции, 
чувства ответственности за Отечество. Дело не в том, чтобы человек говорил о любви к 
Родине, а в том, чтобы он действенно ее любил, чтобы эта любовь проявлялось в его 
профессиональной деятельности и гражданском поведении. Оно призвано воспитывать  
высокие моральные идеалы, чувство любви к Родине, потребность в служении ей. Цель 
гражданского  воспитания  -  сформировать  сознательного  гражданина,  патриота, 
профессионала,  то  есть  человека  с  присущими  личностными  качествами  и  чертами 
характера,  мировоззрением  и  образом  мышления,  чувствами,  поступками  и 
поведением,  направленными  на  саморазвитие  и  развитие  демократического 
гражданского общества. Гражданское воспитание  должно быть направленным на: 
• развитие патриотизма, 
• национального самосознания, 
• нравственности, 
• культуры поведения личности. 
 Компонентами  гражданского  воспитания  являются  патриотическое,  правовое, 
нравственное  воспитание,  обеспечивающие  формирование  чувства  собственного 
достоинства,  внутренней  свободы  личности,  дисциплинированности,  уважения  и 
доверия  к  другим  гражданам  и  государственной  власти,  способности  выполнять 
возложенные  обязанности,  гармонично  сочетать  патриотические,  национальные  и 
интернациональные чувства. Главная особенность построения воспитательной работы в 
университете  заключается  в  том,  что  в  высшей  школе  учатся  взрослые 
совершеннолетние  люди,  личности,  уже  полностью  сформированные  семьей,  школой, 
социальной средой. Задача вуза корректировать, развивать качества личности студента, 
формировать  положительную  мотивацию  его  действий  для  того,  чтобы  жажда 
переустройства  и  самоутверждения,  свойственная  студенческой  юности,  была  не 
стихийной,  а  сознательной  и  созидающей,  что  прямо  связано  с  высоким  назначением