271
3)
уәкілеттік міндетті атқарушы тұлға:
gdn < guardian"қамқоршы",
о. < opponent,
Rp.- <
representative "өкіл", trs < trustees "сенімді тұлға";
4)
адресат:
mtgee < mortgagee"кепіл ұстаушы",
mtgor < mortgagor"кепіл беруші",
resp.
"жауапкер".
Талдау барысында авторлардың әртүрлі жіктемелері қарастырылды. Соның ішінде П.
Цукмор күрделі қысқартудың бес типін көрсетеді: жартылай, буындық, әріптік, аралас типтік
қысқартулар (толық бірлік + аббревиатура), сандық үйлесімдегі әріптік немесе буындық
қысқартулар [4, 7 б.].
Сонымен заң термин аббревиатураларды графикалық талдау барысында төмендегідей
аббревиатуралар
түрлері
анықталды:
инициалды
аббревиатуралар (initialisms),
буындық
аббревиатуралар (trunk-words), контрактуралар (contractions), фоноидеограммалар (logograms,
anagrams).
Инициалды аббревиатуралар тобына бір, екі, үш әріптік және одан да көп әріптен
тұратын аббревиатуралар кірді:
1. Бір әріптен тұратын аббревиатуралар: A.
D.
қолдану».
2. Eкi инициaлды әрiптeрiнeн құрaлaтын аббревиатуралар: AC.< account current
«ағымдағы шот», A.G.«бас прокурор», B.P. < bill of parcels «жүкқұжат», C.D.< Chancery
Division «Канцлерлік бөлім».
3. Инициaлды әрiптeрдiң үшeyiнeн құрaлғaн aббрeвиaтyрaлaр: A.B.C.< Australian
Bankruptcy Reports «Австралииялық дәрменсіз деп танылған істер бойынша сот шешімдер
жинағы», A.C.R.
жинағы».
4. Инициaлды әрiптeрдiң төртеуінен құрaлғaн aббрeвиaтyрaлaр: A.J.I.L. < American
Journal of International Law «Халықаралық американдық құқық журналы», C.C.P.A.<
«Кедендік және патенттік істер бойынша аппеляциялық сот», CMLR < Common Market
Law Reports «жалпы нарықтың соттық есебі», F.R.C.P.< Federal Rules of Civil Procedure
«азаматтық сот істерінің федералдық ережелері». ICPO< International Criminal Police
Organization «Халықаралық ұйымның қылмыстық полициясы», L.L.L.R.
Reports, L.R.C.P..< New Zealand Law Reports.
5. Инициaлды әрiптeрдiң бесеуінен құрaлғaн aббрeвиaтyрaлaр: L.R.C.P.D.< Law
Reports, Common Pleas Division, Q.C.L.L.R.
«Австралия бойынша сот шешімдер жинағы (1859 жылдан бастап)». Мысалдардың
қорытындысы бойынша үш әріптен тұратын аббревиатуралар саны басым болып шықты
және ең аз мөлшерде кездесетіні бес әріптен тұратын аббревиатуралар болды.
Буындық қысқартулар екі топшаға бөлінеді:
а) сөздің буындық қысқартылуы: Ab < Abridgment «қысақаша мазмұны», Att <
Attorney «адвокат», av < average «авария», cop.< copyrighted «баспа құқығы сақталған», deb
< debenture, def < defendant «жауапкер».
ә) сөз тіркестің буындық қысқартылуы: Abr.Ca.Eq.
«Әділдік құқығы бойынша шешімдер жинағы», adfin < ad finem лат. «соңына дейін», adlib
Сөз тіркестің буындық қысқаруы сөздің буындық қысқаруына
қарағанда бірнеше есе көп екенін байқадық. Бұл көптік ағылшындық және американдық сот
шешімдер жинақтарының құрастырушылары есімдерінің көптеп кездесуімен байланысты
болып келеді.
Келесі қарастыратынымыз контрактуралар, яғни консонантты аббревиатуралар тобына дауыссыз
дыбыстан тұратын белгілер кіреді. Контрактуралар төмендегідей болып белгіленеді екен:
а) сөз қысқартулар: bl < billaterial «екіжақты», bill «шот», CD < condemned
«сотталушы», chq < cheque «чек», cfm < confirm «растау»,
272
ә) сөз
тіркесінің
қысқартылулары:
Bl.Com
<
Blackstone’s
Commentaries
«Түсініктемелер, авторы Г.Блэкстоун», Bl.H. < Henry Blackstone’s Reports «Сот шешімдер
жинағы, құрастырушы Г.Блэкстоун. Мысалдарды талдай келе контрактуралар бойынша сөз
тіркесінің қысқаруы өте көп кездеседі екен.
Аббревиатуралардың құрылуынa көптeгeн лингвистикaлық, экстрaлингвистикaлық
жәнe прaгмaтикaлық фaктoрлaр әсeр eтeтiндiгi aнықтaлды. Бaрлық қысқaрғaн сөздeрдi
грaфикaлық жәнe лeксикaлық дeп бөлу кeң өрiс aлудa.
Әдебиеттер
1. Максименко Е.С. Национально-культурная специфики отраслевых терминосистем
(ағылшын және американдық заң терминологиясы материалдары негізінде). – Саратов:
Научная книга, 2004. -133 с.
2. Ярмашевич
М.А.
Особенности
образования
и
функционирования
аббревиатур. в разных-стилях-и-жанрах-речи. – Саратов, 2002. – 195 с.
3. Анисимова Ю.А. Соотношение юридических терминов и профессионализмов в
лексической системе английского языка: автореф дис. к филолол. н. – Саратов, 2002. – 23 с.
4. Горшунов Ю.В., Новaя aббрeвиaтурнaя и от aббрeвиaтурнaя лeксикa aнглийского
языкa: Учeб. пособиe к спeцкурсу. – Бирск: БГПИ, 1998. – 99 с.
А.Б. Кабденова
А.Е. Ниязова
г. Астана (Казахстан)
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ТЕХНОЛОГИИ НЕЙРОЛИНГВИСТИЧЕСКОГО
ПРОГРАММИРОВАНИЯ В ПОВЫШЕНИИ МОТИВАЦИИ К ИЗУЧЕНИЮ
ИНОСТРАННОГО ЯЗЫКА
Постоянно развивающееся современное общество ставит все новые и новые
требования к современной личности. Стремительный темп жизни, значительные
информационные ресурсы, изменение общественных отношений, социальные и личные
интересы требуют сегодня формирования совершенно новых качеств личности: способности
находить и обрабатывать информацию, принимать совершенно иные и нестандартные пути
решения, критически мыслить и быть мобильным. Именно поэтому современное
образование должно быть ориентировано на интересы личности, характеризующиеся
уровнем готовности учащихся, способностью принимать самостоятельные решения.
В истории методики преподавания иностранных языков хранится огромное
многообразие попыток найти наиболее эффективный метод обучения иностранным языкам,
однако, вопрос о том, какой из методов является наиболее оптимальным, остается открытым.
Одним из ключевых факторов успеха в изучении иностранного языка является
мотивация. Существует несколько вариантов определения термина мотивация. С
психологической точки зрения мотивация – это совокупность внутренних и внешних
движущих сил, побуждающих человека действовать специфическим, целенаправленным
образом; процесс побуждения себя и других к деятельности для достижения целей
организации или личных целей. Педагогика трактует это понятие как общее название для
процессов, методов и средств побуждения учащихся к продуктивной познавательной
деятельности, активному освоению содержания образования. В социологическом словаре
мотивация - англ. mоtivаtiоn; нем. mоtivаtiоn. имеет два определения: 1. Осмысление
индивидом ситуации, выбор и оценка различных моделей поведения, их предполагаемых
