237
оқуы мен тəрбиеленуіне бағытталған кəсіби əрекет бағытын түзету
қажеттілігіне қорытынды жасалады.
Оқу орындарының ғылыми-зерттеу əрекеті ортасын
құрастырудың аталған аспекттері ақпараттық жəне қатынастық тех-
нология құралдарының жалпы орта білім беру құрылымына енгізілу
толық бағытын туғызады.
Сонымен қатар, ғылыми жəне əдістемелік зерттеуді
ақпараттандыру ерекшелігі ғылыми-зерттеудің ақпараттық жаса-
луды автоматтандыруда іске асырылған мектептегі оқу əрекетін
ақпараттандыруда қолданылатын əдістер мен жолдардағы
ақпараттық ресурстарды жасауға жəне пайдалануға рұқсат бермейді
Ақпараттандыру көзқарасында анықталған оқытушылардың
ғылыми-зерттеу жəне ғылыми-əдістемелік əрекеттерінің негізгі
құрауыштарын қарастырайық.
Ғылыми жəне педагогикалық зерттеудің жүргізілуі
оқытушыларды қолжазбалық, баспалық жəне электрондық мате-
риалдарды жинау, оларды жұмыс істету, сыни бағалау аннотация-
сын құрастыру, зерттеу мен əдістемелік проблемаларға қатысты
ағымдағы əдебиетті бақылау, ғылым саласында отандық жəне
шетелдік жаңалықтардың ашылуын қадағалауды құрастыруда
маңызды рөл атқаруы тиіс. Бұдан бөлек оқытушылар зерттеу про-
блемасына қатысы бар білім көздеріне сілтемелер жасалған түрлі
библиографиялық баспаларды қолданулары керек. Ереже бойынша
мұндай жұмыстың нəтижесінде өзінің ғылыми еңбектері басылады,
əдістемелік жұмыстары жəне оқушыларға арналған оқу материалда-
ры жарияланады, диссертациялар қорғалады.
Осыған байланысты қолданылатын ақпараттық-қатынастық
технологиялардың құралдары ғылыми жəне əдістемелік көз-
қараста анықталған əлемдік ақпараттық ресурстарға жол ашып
қана қоймай, кітап қорын реттеу, жасау, өткізілетін зерттеу жұмыс-
тарының маңыздылығы жағынан ақпараттық бөліктерді сақтау
мен есептеуді көрсетуі қажет. Сонымен қатар мұндай ақпарат-
тық ресурстар мен жүйелер ғылыми жəне əдістемелік зерттеудің
аралық жəне қорытынды бақылауларынан тұратын барлық іс-
қағаздарды тізімделмеген түрде сақтау мүмкіндігіне ие болулары
керек.
Ғылыми жəне əдістемелік зерттеулердің көбісі ақпаратты жасау
мен көрсетудің арнайы құралдарын колданбаса іске асуы мүмкін
емес. Бірінші кезекте мұндай құралдар қатарына көптеген экс-
238
перементальды зерттеулерді жүргізуге мүмкіндік беретін жəне
шығармашылық гипотезаларды анықтауға мүмкіндік беретін
жойылған жəне ұқсатылған модельдеудің компьютерлік жүйелерін
жатқызуға болады.
Жалпы орта білім беру аясында ғылыми жəне əдістемелік
зерттеулерді өткізу аумағында əрқашан жаңаланып отыратын кең
көлемдегі ақпараттар бекітілген маңызды проблема тұр. Ол адам-
да соңғы уақытта пайда болады жəне онымен оқытушылар мен
оқушылардың танысуына əкеліп соғады. Ақпаратты тарату мен
алмасудың жаңа құралдарының пайда болуының арқасында, мыса-
лы, Интернет жүйесі, ақпараттар күн өткен сайын арта түсуде. Со-
нымен қатар ақпараттың сапасы мен мазмұны жалпы орта білім беру
жүйесіндегі зерттеу жəне əдістемелік əрекетке əсер ететін негізгі
фактор болып табылады.
Телеқатынастық құралдар мен жүйелер оқытушылардың тех-
нологиялар жəне ғылыми жəне əдістемелік зерттеулер аясында
жойылған қашықтан қарым-қатынасын ұйымдастыру кезінде пай-
далы болуы мүмкін. Электрондық пошта, ғылыми теле жəне бей-
неконференциялар, жаңалық таспалары, хабарламалар тақтасы
оқытушылардың ғылыми-əдістемелік зерттеу əрекеттерінің ажыра-
мас құралдары болуы тиіс.
Бірақ сəйкес ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдарын
қолдану ғылыми жəне əдістемелік ақпаратты қабылдау жолында
көптеген маңызды кедергілер кездесуі мүмкін:
- ғылыми-əдістемелік жұмыстар мен жарияланымдарда қиын
математикалық аппарат кездесуі мүмкін;
- жұмыстарда қолданылатын терминологиялар жалған мағыналы
болуы мүмкін;
- ғылыми жұмыс пен жарияланымдардың мазмұны көп жағдайда
оның тақырыбында ашыла бермейді;
- ақпараттық көзде берілген ұғымдар қарама-қайшы анықтамаға
ие болуы мүмкін.
Ақпараттық жəне қатынастық технологиялар құралдарының
ғылыми-əдістемелік, əдістемелік жəне педагогикалық əрекеттерде
қолданылу үлесінің көбеюі оқытушылардың тəжірибеде қолданатын
жүйелеу қағидасын құрастырыуға мүмкіндік береді:
- түсіндіру құралының сөз жүзінде бөлшектенуіне;
- себеп-салдар, функционалдық, құрылымдық жəне генетикалық
заңдылықтар арқылы пəн мəнінің барынша ашылуына;
239
- түсіндірілген қарым-қатынастың оны пішіндеу, оқшаулау жəне
абстракциялау жолымен жеңілдетілуі;
- бұрынғы білім мен əрекет мүмкіндіктерінің айырмашылығы
мен сəйкестігін, сонымен қатар оларға өту мүмкіндігін орнату-
мен;
- өзгертілетін жəне сақталатын параметрлердің бөлінуі, олардың
арасындағы байланыстың орнатылуы;
- түсіндірілген байланысты қадағалауды қастамасыз ету.
Жалпы орта білім беру жүйесінде қызметкерлердің ғылыми-
зерттеу жəне ғылыми-əдістемелік əрекеттерін ақпараттандыру ая-
сында ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдарын қолдану
мыналарға мүмкіндік береді:
- оқытушылардың ғылыми жұмысы тақырыбы бойынша
электрондық жарияланымдар мен электрондық мерзімді басы-
лымдар жүйесін дамыту;
- жалпы орта білім беру жүйесінің мекемесіне лайықты ғылыми
мектептердің интернет-серверін жасау;
- ғылыми жетістіктердің виртуалды көрмелерін жасау, білімнің
басқа салалары бойынша сенинарлар мен конференциялар
өткізу;
- жалпы білім беру жүйесінің жəне басқа ғылым мекемелерінің
ғылыми кітапханасының желілік каталогтарын жасау
мен жүргізу, кітапханалар қорына желілік қолжетімділік
ұйымдастыру;
- интернет ресурстары мен желісі аясында аудио жəне бейне
конференцияларды тарату құралдарын қолданумен ғылыми
жəне əдістемелік телекомуникациялық конференциялар
ұйымдастыру;
- ғылыми жəне əдістемелік зерттеулердің барлық қатысушыларын
өзара жəне басқа оқу мекемелері мен ұйымдардың серіктестерін
жедел ғылыми қарым-қатынас құралдарымен қамтамасыз ету.
- зерттеу жұмысын іске асыруға мүмкіндік беретін құрал-
саймандары бар ғылыми жəне əдістемелік зерттеу
жұмыстараның қатысушыларына қажетті телекомуникациялық
зертханалар жасау.
Қазіргі заманғы оқытушы оқушыларды ақпараттық-қатынастық
технологиялардың жаңа құралдарымен тек ақпаратты меңгеру, жа-
сау жəне талдау оқытушының ғылыми жəне əдістемелік əрекетінің
ажырамас бөлігі болғанда ғана үйрете алатынын түсіну маңызды.
Достарыңызбен бөлісу: | 
