Қазақстан мектептердегі балаларғА Қатысты зорлық-зомбылықты бағалау



жүктеу 2,14 Mb.
Pdf просмотр
бет19/73
Дата15.01.2020
өлшемі2,14 Mb.
#26636
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   73

43
ҚАЗАҚСТАН МЕКТЕПТЕРІНДЕГІ БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫ БАҒАЛАУ
басқа балалар өздерінің денесі туралы жыныстық 
сипаттағы қалжыңдар айтып, сөзбен тиіскенін 
айтқан, ал 2,3%-ы өздері басқа балаларға 
олардың денесі туралы жыныстық сипаттағы 
қалжыңдар айтып, сөзбен тиіскен. 
Кибербуллинг бойынша, 3.13-кесте балалардың 
2,4%-ы өткен жылы мектептегі басқа бала-
лар өздерін ұялту/қорқыту үшін хабарлама не 
бейне жіберуге Интернетті/ұялы телефонды 
пайдаланғанын, 1,0%-ы өздері осындай кибер-
буллинг жасағанын айтқаны көрсетілген. 
Кемсітушілік бойынша, 3.13-кесте балалардың 
21,2%-ы өткен жылы (5-тен 1-і) балалардың 
басқа балаға олардың мүгедек болуына бай-
ланысты жағымсыз қарым-қатынас жасап/
мазақтағанын көрген, 5,9%-ы өздерін мүгедектігі 
үшін басқа балалардың кемсіткенін, балалардың 
2,3%-ы өздері басқа балаларға мүгедектігі 
үшін келемеждегенін айтқан. Бұдан бөлек, 
балалардың 18,5%-ы басқа балалардың бір 
балаларға олардың терісінің түсі не ұлтына бай-
ланысты жаман қарап, келемеждегенін; 5,5%-
ы өздерінің терісінің түсі не ұлтына байланысты 
кемсітушілкке ұшырағанын, ал 1,7%-ы басқа 
балаларға олардың терісінің түсі мен ұлтына бай-
ланысты жаман қарап, мазақтағанын айтқан. 
3.13-кесте бойынша, балалардың 17,5%-
ы өткен жылы мектептегі балалардың басқа 
балаларға олардың киіміне не тұрған жеріне 
(әлеуметтік-экономикалық мәртебесі), 3,8%-
ы өздерінің киіміне не тұрған жеріне байланы-
сты кемсітушілікке ұшыраған, ал балалардың 
1,7%-ы мектептегі басқа балаларды киімі не 
тұрған жеріне байланысты өздері мазақтап, ке-
лемеждеген. Сонымен бірге, балалардың 5,3%-
ы мектептегі балалардың басқа балалармен 
олардың дініне (діни сеніміне) байланысты жа-
ман қарап, келемеждегенін көрген; балалардың 
1,8%-ы өздерінің дініне (діни сеніміне) байла-
нысты кемсітушілікке ұшыраған; ал балалардың 
1,0%-ы өздері басқа балалармен олардың дініне 
(діни сеніміне) байланысты мазақтап, келемеж-
деген. Ал балалардың 7,3%-ы мектептегі басқа 
балалардың өздерінің қыз болғаны үшін ауыр 
сөздер айтқанын көрсеткен. 
Әдетте, балалар мектепте бір емес, бірнеше 
түрлі зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің 
куәгері, құрбаны не жасаушысы болып табы-
лады. 3.3-сурет бойынша, балалардың басым 
бөлігі зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің 
3.13-кестеде көрсетілген бірнеше түрі (яғни, 
психологиялық, физикалық, зорлық-зомбылық, 
бопсалау, жыныстық сипаттағы сөздер мен қысым 
көрсетудің, кемсітушіліктің) жасалғанының куәгері 
болған. Атап айтқанда, балалардың 17,1%-ы 
3.13-кестеде көрсетілген зорлық-зомбылық пен 
кемсітушіліктің тек бір түрінің ғана куәгері болса, 
18,9%-ы зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің 
екі, 18,7%-ы – үш, 6,7%-ы – төрт, ал 2,1%-ы 
зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің бес түрінің 
барлығының да жасалғанының куәгері болған. 
Құрбандарға келсек, 3.3-суретте көрсетілгендей, 
балалардың 21,1%-ы 3.13-кестеде берілген 
зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің тек бір 
түрінің құрбаны болған. Балалардың 13,5%-ы 
зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің екі, 6,8%-
ы – үш, 3,1%-ы – төрт, 1,0%-ы – бес және 0,1%-
ы зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің 3.13-ке-
стеде берілген алты түрінің де құрбаны болған. 
3.3-сурет сондай-ақ, балалардың 14,4%-ы 
3.13-кестеде берілген зорлық-зомбылық пен 
кемсітушіліктің тек бір түрін жасаған, 6,7%-ы 
зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің екі түрін 
жасаған, 1,9%-ы – үш, 0,6%-ы – төрт, 0,2%-ы 
– 3.13-кестеде берілген зорлық-зомбылық пен 
кемсітушіліктің бес не алты екі түрін жасағаны 
көрсетілген. 
3.3-сурет. 
Мектепте балалар ұшыраған зорлық-
зомбылық нысандарының саны
Куәгер
Құрбан
Әрекетке барушы
17,1%
21,1%
14,4%
18,9%
13,5%
6,7%
18,7%
6,8%
1,9%
6,7%
3,1%
0,6%
2,1%
0%
1,0%
0,1%
0,2%
0,2%
1
2
3
4
5
6


44
ҚАЗАҚСТАН МЕКТЕПТЕРІНДЕГІ БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫ БАҒАЛАУ
Балалардың мектептегі зорлық-
зомбылықты түсінуі
Жоғарыда айтылғандай, сауалнамадан бөлек, 
40- мектептегі таңдап алынған 402 баламен 
«бетпе-бет» құрылымданған сұхбат жүргізілген 
болатын (сұхбат жүргізілген балалар сауалнамаға 
қатысқан жоқ). Осы тарау барысында балалардың 
мектептегі зорлық-зомбылық пен кемсітушілікті 
қалай түсінетіндігі туралы сандық көрсеткіштерді 
толықтыру және барынша көлемді ақпарат алу 
үшін сұхбат барысында алынған деректерге тал-
дау жасалған.
Балаларға сұхбат барысында қойылған алғашқы 
сұрақ:  «мектептегі зорлық-зомбылық» терминін 
қалай түсінесің?»
. Сұхбаттар талдану барысын-
да, балалардың «мектептегі зорлық-зомбылық» 
термині туралы түсініктері біршама шектеулі 
екендігін және әр бала бұл терминді әр түрлі 
түсінетіндігін көрсетті. Кейбір балалар мектептегі 
зорлық-зомбылық жайлы тым аз біледі екен, оны 
тек «ұрып-соғу» деген бір ғана нысанмен анықтады 
[393]; балалардың көпшілігі бұл терминді екі 
не одан көп әрекет түрімен түсіндірді, мыса-
лы:  «Әр түрлі типтер бар, мысалы, біреуді ұрып 
жіберу, жыныстық актіге мәжбүрлеу, біреу үшін 
қиындықтар тудыру, біреуден ақша тартып алу» 
[244]. Балалармен жүргізілген сұхбат барысын-
да алынған деректер, балалар зорлық-зомбылық 
деп сәйкестендірген зорлық-зомбылықтың әр 
түрі жекелеп шифрланды. Сұхбатқа қатысқан 
402 баланың 3,0%-ы ғана мектептегі-зорлық 
зомбылыққа анықтама бере алмады және 
терминді түсінбеді. 
Балалардың көпшілігі (76,0%-ы) мектептегі 
зорлық-зомбылықты физикалық зорлық-
зомбылық, атап айтқанда, мектептегі оқушылар 
арасында орын алатын төбелес, соққыға жығу 
ретінде ғана түсінеді. Мектептегі зорлық-
зомбылықты басқа балалардан ақша тартып 
алумен, бопсалаумен айналысатын балалардың 
әрекеті ретінде түсінетіндердің саны бұдан біраз 
аз (49,0%), психологиялық зорлық-зомбылық 
ретінде түсінетіндердің саны көп емес, мы-
салы, олар мектептегі зорлық-зомбылықты 
басқалардың мазақтауы, келекеге ұшыратуы, 
өзгелерді ренжіту не кемсіту үшін ауыр сөздер айту 
деп ұғады (46,0%). Кейбір балалар мектептегі 
жоғары сынып оқушыларының кішкентайларды 
мазақтап, ақшаларын тартып алатынын да айтты. 
«Бұл ересек балалардың кішкентайлардан ақша 
бопсалауы, кішкентайлар ақша әкелмесе, үлкен 
балалалар оларды ұрып-соғады» [398].


жүктеу 2,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   73




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау