54
55
тренингтер арқылы өткізу тиімділігі көзделеді.
Қазіргі, осы саладағы әлеуметтік, педагогикалық талаптар
мен жүзеге асырылып жатқан тәжірибелер негізінде, бұл
саладағы тәрбие міндеттерін жүзеге асыруда мынадай
шарттарды орындау қажеттігі туындайды:
- балаға ілтипатпен, ізгі тілектестікпен қарау;
- оның жағымды қасиеттеріне сүйсіну;
- оның адамгершілік күшіне, әлеуеттік мүмкіндіктеріне
сену;
- оқушыларды салауатты өмір салтын қалыптастыру үшін
жасалған жалпы білім беретін бағдарламаларды тиімді
пайдалану;
- салауатты өмір салтын қалыптастыруға, қауіпсіз тіршілік
етуге бағытталған тәрбиелік бағдарламаларды ұштастыра
пайдалану;
- ата-ана мен бала арасындағы қарым-қатынасты анықтау.
Девиантты мінезге ие балалардың білім алуы мен
бос уақытын пайдалы іс-әрекеттермен өткізу жолдарын
қарастыратын жаңа кешенді бағдарлама тәжірибеде
пайдалана білудің негізгі шарты болып табылады.
Бағдарлама мектеп оқушыларына және ата-аналарға
арналып құрылған. Екі аптаға 1 сағаттан, айына ─ 2 сағат.
Барлығы жылына ─ 18 сағат.
Девиантты мінез-құлықты жасөспірімдер және оларды
түзету жолдарына бағытталған бағдарлама білім беру
жүйесіндегі психолог мамандарға, сынып жетекшілері мен
ата-аналарға ұсынылады.
Девиантты мінез-құлықты жасөспірімдер және
оларды түзету жолдарына бағытталған бағдарламаны
тақырыптық жоспарлау
(екі аптаға 1 сағаттан, айына – 2 рет, барлығы – 18 сағат)
І бөлім. Оқушылармен жұмыс.
1. Балалар мен жасөспірімдер арасында девиантты
қол жұмсау және т.б.) ауытқушылықты білдіреді. Девиантты
мінез-құлықты балаларды түзету - күрделі әрі қиын, әрі ұзақ
үдеріс. Оны іске асыруда көп шыдамдылық пен белсенділікті
қажет етеді.
Бұл бағдарламаның негізгі мақсаты да – балалар мен
жасөспірімдерге жеке тұлға ретінде дамуына, басқалармен
қарым-қатынасты орнатуда, сезім тілдерін түсінуде, өзін-
өзі және қоршаған адамдарды түсінуде, өзінің «менін»
білдірудегі әр түрлі амалдарды қолдануға көмек болып
табылады. Сонымен қатар бұл бағдарлама баланың өзі
жайлы, өз қалауы мен талаптарын, ойын шығармашылық
түрде жеткізуге мүмкіндік береді.
Балалар және жасөспірімдермен жұмыс істеудің негізгі
формасы біріккен әрекет түрінде жүзеге асырылады.
Ата-аналарға бағдарлама жайлы, оның мақсаты мен
міндеттері туралы толық мәлімет беріледі. Бала мен ата-
ана арасындағы терең қарым-қатынасты орнату сезімдерін
білдіру мақсатында ата-анамен жүргізілетін жұмыс түрлері
де қарастырылған. Ата-ананың мінез-құлықтарының
бірізді болмауы баланың мінез-құлқының нашарлауына
себеп болады. Баланың сұраныстары мен қажеттіліктерін
қамтамасыз ету, балаға деген шыдамдылық және көңіл бөлу,
үнемі айналасындағылармен қарым-қатынас жасай білу
дағдыларын үйрету – міне, бұлардың барлығы ата-аналарға
балаларымен қарым-қатынасты жақсартуға көмегін тигізеді.
Девиантты қылықты балалардың мінез–құлқында
кездесетін қиыншылықтар, түрлі жағдайлар және оларды
түзету жолдары осы бағдарламада түрлі жаттығу –
тапсырмалары арқылы, психологиялық тренингтер арқылы
өткізілген сабақтар арқылы жүзеге асырылады.
Бағдарламаны тақырыптық жоспарлауда материал тізбегі
мен мазмұны көрсетілді. Берілген материалдарды жаңа
мазмұндағы ақпараттық технологиялар және психологиялық
56
57
мінез-құлықты түзету бағытында жүргізілетін жүйелі
жұмыстар.
1.1.Жеткіншектердің
девиантты
мінез-құлықтарын
айқындау және оның теориялық мәселелері. (1 сағ.)
1.2.Девиантты мінез-құлық және оның пайда болу
себептері. (2 сағ.)
1.3.Жеткіншек жастағы балалардың девиантты мінез-
құлықтарының белгілері. (1 сағ.)
1.4.Жасөспірімдердің
девиантты
мінез-құлқын
айқындаудың өлшемдері. (1 сағ.)
1.5.Жасөспірімдердің
девиантты
мінез-құлық
ерекшеліктері және айқындаудың әдіс-тәсілдері.
(1 сағ.)
1.6.Девиантты
мінез-құлықты
жасөспірімдермен
жұмыстану бағыттары. (1 сағ.)
1.7.Жасөспірімнің
девиантты
мінез-құлықын
психологиялық түзету. (1 сағ.)
1.8.Девиантты мінез-құлықты түзетуге арналған
психологиялық әдіс-тәсілдер мен жаттығулар. (2 сағ.)
1.9.Оқыту-түзетудің аса маңызды құралы. Тақырыптық
сабақтар. (1сағ.)
ІІ бөлім. Ата-анамен жұмыс.
2.Ата-ананың психологиялық құзыреттілігі - бала
саулығының кепілі
2.1. Девиантты мінез – құлық туралы жалпы ұғым.(1 сағ.)
2.2. Девиантты қылықты балаларға жан – жақты әсер
етудің жолдарын экспериментальды зерттеу. (1 сағ.)
2.3. Жасөспірімнің өзін -өзі бағалауындағы әсер ететін
маңызды факторлар. (1 сағ.)
2.4. Бала мен ата-ана арасындағы қарым-қатынасты
анықтау. (1 сағ.)
2.5. Ата-аналарға арналған семинар. «Ата-ана құқығы
мен міндеті» Ата-аналарға кеңес. (1 сағ.)
2.6. Ата-аналарға арналған психологиялық тренингтер (2 сағ.)
Бағдарламаның әдістемелігі
№ Тақырып атаулары Мазмұны
Өткізу
формасы
Сағат
І. Балалар мен жасөспірімдер арасында девиантты
мінез-құлықты түзету бағытында жүргізілетін жүйелі
жұмыстар
1
Жеткіншектердің
девиантты мінез-
құлықтарын айқындау
және оның теориялық
мәселелері.
Оқушыларға
арналған бақылау
картасы. «Қалып»
(норма) ұғымы.
анықтау
1
2
Девиантты мінез-құлық
және оның пайда болу
себептері.
Қиын балалармен
жұмыс.
Отбасымен тығыз
байланыс.
зерттеу
2
3
Жеткіншек жастағы
балалардың девиантты
мінез-құлықтарының
белгілері.
Балалар
бойындағы
өзгерістер.
Жасөспірімдік
кезең. Медицина.
сауал-
нама
1
4
Жасөспірімдердің
девиантты мінез-
құлқын айқындаудың
өлшемдері.
Психологиялық
факторлар.
Әлеуметтік-
экономикалық
фактор.
Моральдық-
этикалық
фактор.
тренинг-
тер
1
