«Қазақ тілі мен әдебиеті» және «Ұлағат» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің ай сайын шығатын Республикалық

90

91

Г.НҰРМАНОВА,

№187 М.Шоқай атындағы

қазақ орта мектебі.

Қызылорда қаласы

ШӘКӘРІМ ҚҰДАЙБЕРДІҰЛЫ. 

ЕҢЛІК-КЕБЕК

Мақсаты:  ақпаратты  саралап,  негізгі  түйінді  таба 

білуге  дағдыландыру;  шығарманы  түсініп  оқу,  салы-

стыру, қорытындылау дағдыларын жетілдіру. Кейіпкер 

тағдырына  ортақтастыра  білу,  қауымдасып  жүмыс 

істеуге,  бір-бірінің  пікірін  дамыта  отырып,  өзара 

сыйластыққа үйрету.

Күтілетін  нәтиже:  дастанның  мазмұнын,  идеясын 

түсінеді.  Басқалардың  және  өз  пікірін  сыни  түрғыда 

бағалайды.  Шығармашылық  қабілеттері  байқалады. 

Топта бірлесе жұмыс жасайды.

Сабақтың  әдіс-тәсілдері:  жеке  жұмыс,  топтық 

жұмыс, тест, «Ойлаудың 6 қалпағы», РАФТ, эссе.

Көрнекіліктер:  ақын  суреті,  шығармалар  жинағы, 

интерактивті  тақта,  А-3  парағы,  флипчарт,  стикерлер, 

оқулық, Рower point таныстырылымы, бейне көрсетілім.

Оқушылардың өзін-өзі бағалау парағы.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі:  үй тапсырмасын тексеру. 

                                      РАФТ 

 

I топқа  

ІІ топқа 

III топқа

 

Р- оқушы 

Р- окушы 

Р- оқушы

 

А- Кеңгірбай  А- Еңлік 

А- қазаққа

 

Ф-хат   

Ф-хат   

Ф-хат

 

Т- би кесімі туралы  Т- ел бірлігі  Т-жастар ма-

хаббаты

I. Қызығушылықты ояту

1. «Еңлік-Кебек» әнін тыңдатамын.

Мағынаны тану

І тапсырма. Тест сұрақтары.

1.  Поэмаға  өзек  болған  оқиға  қай  ғасырда  өткен?     

А. 15 ғ.               В. 17 ғ.          С. 18 ғ.

2. Матай ненің атауы?

А. Ру;                В. Жер;           С. Тау.

З. Еңліктің нағашысы кім?

А. Бөгенбай;             В. Қабанбай;         С. Наурызбай.

4. Нысан абыз кім?

А. Батыр;                       В. Балгер;

С. Би.

5. «Қыз алды да, жөн жауап бермеді» деп, Матайлар 

не алып кетті? А. 1 табын сиыр;          В. 1 отар қой;         

С. 1 қос жылқы.

2-тапсырма.

Төмендегі  шумақтарды  сюжет  желісіне  қарай 

ретімен орналастырыңыз:

А.   «Ей, абыз! Аш балыңды, қобызыңды тарт,

Алар ақың бар болса, мойныма арт.

Балыңа не түссе де, жасырмай айт, 

Жалғыз-ақ сол арасын қыламын шарт.»

В. Шал мен кемпір, тағы бір малшы бала,

Бар екен бір бойжеткен қызы және.

Киіз үй, малды айнала шарбақ қорған, 

Там, қора жоқ, кісісі төртеу ғана.

С. Кебек сонда шалға айтты: - Ей, ақсақал,

Өзің таңдап түлкінің біреуін ал. 

92

93

Бағыңа кез келген бұл бір олжа ғой,

Жығыт тымақ істетіп сандыққа сал!

Б. Надан жұрттың болады діні қатты: 

Қабекеңе тапсырмай аманатты, 

Шеткі Аңшоқы басында қалған бала,

Шырқырап күн батқанша жылап жатты.

3 - тапсырма.

«Иә»  немесе  «Жоқ»  сөздерінің  бірін  айналдыра 

сызыңдар немесе қанатша белгісін қойыңдар.

№

Сұрақтар

Жауабы

1

Поэмадағы 

Тоқтамыс 

Кебектің 

жақыны.

ия

жоқ

2

Кебек Нысан 

абыздың бол-

жауын уайым-

дап қайғырып 

жүрді 

ия

жоқ

3

Кебек  Еңлікті 

көру  үшін  ар-

найы іздеп келді

ия

жоқ

4

Еңліктің  амана-

ты  орындалып, 

екеуінің  баласы 

Кеңгірбай  биге 

тапсырылды

ия

жоқ

5

«Сен 

өлген 

жерде  мен  де 

өлемін» 

деп 

Кебек  Еңлікке 

уәде берді

ия

жоқ

4 - тапсырма. Мына кесте не туралы? Сен шығармаға 

қандай тақырып қояр едің?

Қашан?

Қайда?

Қандай тақырыппен?

1890 жылы

«Дала уәлаяты» газеті.

«Қазақ тұрмысынан хикая»

1892 жылы

«Дала 

уәлаяты» 

газетінің отыз бірінші және 

отыз  тоғызыншы  санда-

рында.

«Қазақтардың 

естерінен 

кетпей жүрген бір сөз»

1912 жылы

Семейдегі  «Жәрдем»  ба-

спасынан жеке кітап болып 

жарық көрген.

«Жолсыз  жаза  яки  кез 

болған іс»

     5-тапсырма.1-топқа: оқиға осыдан 300 жылдай бұрын 

жазылған. Қалай ойлайсыздар, поэманың шешімі біздің 

заманға сай ма? Екі жастың арасындағы сезімді біздің 

заманымыздағы  жастардың  арасындағы  сезіммен 

салыстырыңыз. Жауабыңызды поэма мазмұнына сүйене 

отырып  жазыңыз.2-топқа:  Еңлік  пен  Кебектің  өліміне 

кім кінәлі деп ойлайсыздар? 3-топ: Еңлік пен Кебекке 

қолданылған  жазамен  келісесіз  бе?  Сіз  Кеңгірбай  би 

болсаңыз қандай шешім қабылдар едіңіз?

Ой толғаныс. Ойлаудың алты қалпағы.

1.  Ақ  қалпақты  топқа:  дастанның  мазмұнын 

айту 

тапсырылады. 

Сол 

кездегі 

тарихи                                                                                           

оқиғамен   байланыстырады. 2. Сары қалпақты топқа: 

Дастанның сәтті тұстарын айту тапсырылады. 3. Қара 

қалпақты топқа: дастанның сәтсіз тұстарын айту тапсы-

рылады. 4. Қызыл қалпақты топқа: Еңлік пен Кебектің 

кездескен тұсынан монолог оқу тапсырылады. 5.Жасыл 

қалпақтарға:  дастандағы  билердің  таласына  сахналық 

көрініс  көрсету.  6.  Көк  қалпақты  топқа:  барлық  5 

қалпақты бақылап, тапсырмаларды қаншалықты дұрыс 

не  бұрыс  орындағаны  жөнінде  жазып  отыру  тапсы-

рылады.  Үйге  тапсырма:  «Ғашықтың  тілі-  тілсіз  тіл»   

тақырыбында шығарма жазып келу. Бағалау.