112
113
Арон, Ахметше,
офицер Абылаев,
Досмұхамбетовтер).
1
кейіпкерлерді
тану.
22
Романдағы тұлғалы
бейнелер мен жазушы
Хамза тұлғасының
байланысы.
1
Шғармашы-
лық
жұмыстар
жүргізу, эссе,
хат жазу.
«Ақ Жайық»
– жанды
суреттелген
шежіре екендігі.
23
«Ақ Жайық» қандай
роман?
-автобиографиялық
роман;
-психологиялық роман;
-энциклопедиялық роман;
-тарихи-әлеуметтік роман.
2
Іздену;
дәлелдеу;
реферат
қорғау.
Әрқайсысына
сипаттама бере
отырып, қазіргі
ұрпақ үшін
маңызды роман
екендігін білу.
Аққу махаббат.
24
Өзіңді пірдей тұтқан
дәрігер қыз (София
Жақияқызы Тестемірова
туралы).
1
Оның Хамза
өміріне қаты-
сы, алатын
орыны.
Хаттарын
оқу арқылы
іңкәр сезімді
бағалауға
үйрену.
25
Хамза Есенжановтың
жұбайына жазған
хаттары.
1
Дәріс
сабағы.
Сол адамдай Ақ Жайықты сүйе алсақ...
26
Мұрат Сабыр. «Шалқар» /
ғылыми талдау/.
1
Танысу, пікір
алмасу.
Тезис, жоспар
туралы түсінік
қалыптастыру,
шығарма
талдауды
үйрену.
27
«Ақ Жайық»
романындағы жер-су
аттары, кісі аттары.
1
Іздену қорғау
сабағы.
Жүйелі ізденуге,
бір-бірінің
пікірін тыңдауға
үйрену.
28
Жазушы
замандастарының естелік
әңгімелері.
1
Мәнерлеп
оқу сабағы.
Жаңа
материалдарды
игеру.
29
Хамзаға арнау өлеңдер.
1
Мәнерлеп
оқу сабағы.
Өлеңдерін
жаттау арқылы
поэзияға деген
сүйіспеншілікті
арттыру.
30
Х.Есенжановтың
шығармашылық сынақ
сабағы.
1
Сынақ
сабағы.
Х.Есенжанов
шырмашылығы-
ның
әдебиетімізге
қосқан зор үлес
екендігін ұғыну.
Қазақ тілі: озық тәжірибе, ортақ әдіс
Бахытжамал БАЗЫЛРАХМАНҚЫЗЫ,
Жұбандық Болғанбаев атындағы
Самар орта мектебінің мұғалімі.
Шығыс Қазақстан облысы,
Көкпекті ауданы,
«Самар» ауылы.
ОҚШАУ СӨЗДЕРДІҢ ТЫНЫС
БЕЛГІЛЕРІ
(9-сынып)
Сабақтың мақсаты: оқшау сөздерге байланысты
қойылатын тыныс белгілерінің, үтірдің қойылу себептерін,
түрлерін меңгерту; ережелерін қайталау, пысықтау.
Міндеттері: білімділік – қаратпа, қыстырма, одағай сөздердің
бір-бірінен негізгі өзгешеліктерін қайталау арқылы тиянақты
білім беру анықтамаларын жатқа айтып, мысалдарын тауып
айту; дамытушылық – одағай, қаратпа, қыстырма сөздерді
қатыстырып сөйлем құрату; мәтін ішінен табу, тыныс белгілерін
ажырата білу дағдыларын жетілдіру;логикалық ойлау
қабілеттерін дамыту; тәрбиелік – тіліміздегі оқшау сөздердің
табиғатын терең түсіне отырып, орынды қолдана білуге
тәрбиелеу. Түрі: білімді жинақтау, бекіту сабағы. Әдісі: СТО.
Интерактивті оқыту, талдау-жинақтау, сатылай-кешенді талдау.
Көрнекіліктер: таблица, сызба-кестелер, слайдтар, суреттер.
Пәнаралық құрал: мультимедиа.
Пәнаралық байланыс:
математика, информатика, әдебиет, аймақтық компонент.
Сабақтың барысы.
Ұйымдастыру: Сынып оқушыларын түгелдеу, сабаққа
бейімдеу.
Негізгі бөлім.
І.Қызығушылықты ояту.
114
115
1. «Кім жылдам? Кім тапқыр?» ойыны.
Тапсырма: Сөйлемдер кімдердің шығармаларынан алынған,
оқшау сөздерді тауып, тыныс белгілерін ажырату.
Тында, дала, Жамбылды! (дала, Қаратпа сөз).
Шіркін! Игіліктің өзін құдай қолға берсе!
(Ғ.Мүсірепов. Одағай).
Дегенмен, Бақтығұл Жарасбайдың мінезін білетін, ығына
жығыла сөйледі. (М.Әуезов. «Қараш–қараш» оқиғасы.
Қыстырма сөз).
Пай! Пай! Пай!
Киелі неткен жер!
Батырлар дүрілдеп өткен жер! (М.Мақатаев. Одағай).
5) Қалқаман, қош, аман бол !
(Шәкәрім. «Қалқаман-Мамыр». Қаратпа сөз).
Меніңше, Қайрош – пысық жігіт.
(Ғ. Мүсірепов. «Қазақ солдаты»).
2. Графикалық диктант (Сөйлемдерге код беріліп, код
арқылы одағай, қыстырма, қаратпа сөздердің графигін сызу,
тыныс белгілерін ажырату).
Диктант:
1. Япырай, жағдай ауырлап кетті-ау.
2. Тыңда, балам, атаң келеді артыңнан.
3. Па, шіркін, туған жер!
4. Меніңше, осы баланың айтқаны дұрыс.
5. Жаным, тыңдашы мені.
6. Бәрекелді, жарайсың, сұңқарым!
Ү
Одағай
Қыстырма
Қаратпа
Х
0 1 2 3 4 5 6
ІІ. Мағынаны ажырату (Кубизм стратегиясы).
Суреттеңіз.
Слайд №1 (Интерактивті тақтада Ертіс өзенінің бірнеше
көріністері).
Тапсырма: Слайдтар бойынша одағайды қатыстырып , Ертіс
өзенінің көркемдігін суреттейтін мәтін құраңдар.
Ережепов Алмас:
«О-о, ғажап! Ертіс өзені қандай керемет! Өр Алтайдан бастау
алған, алып өзен, сенің сұлулығыңа сөз жетпейді-ау! Пай! Пай!
Жағаңдағы жасыл құрағың мен ақшағыл құмдарыңда аунасам
құмарым бір қанар ма? Шіркін, жаздың ыстық күндерінде
суыңа шомылғанға не жетсін!
2. Ізден, зертте.
Интерактивті тақтада мәтін берілген.
Тапсырма: Мәтіннен қыстырма сөздерді белгіле, тиісті
тыныс белгісін қой.
Бұл келе жатқандар, байқауымша, біздің ауылдың жігіттері.
Шамасы, қонаға келе жатыр. Жүрістері тым суыт. Тегі, асығыс
болар. Бір түнеп, аттарын шалдырып, таң-ата аттанып кетеді-ау,
сірә.
(Қыстырма сөз) Қыстырма сөздер: байқауымша, шамасы,
тегі, сірә – сөйлемде үтірмен ажыратылады.
3. Талда.
Тапсырма: сөйлемдерге синтаксистік талдау жаса, қаратпа
сөзге сатылай- кешенді талдау жаса.
Замандастарым, заман ағымынан қалмайық.
Замандастарым – қаратпа сөз.
Заман (зат есім, дара, жалпы, негізгі).
-дас (зат есім тудырушы жұрнақ).
-тар (көптік жалғау).
-ым (Тәуелдік жалғаудың І –ші жағы).
2. Жерлестерім, туған жердің табиғатын қорғайық.
Жерлестерім – қаратпа сөз.
Жер (зат есім, дара, жалпы, негізгі, деректі).
-лес (зат есім тудырушы жұрнақ).
-тер (көптік жалғау).
-ім (тәуелдік жалғау).
