114
C:\>cd C1
Екі файлды қосу форматы:
C(AAS|CCC\C1>cоpy cc1.txt+cc2.txt cc5.txt
cc1.txt+cc2.txt=cc5.txt
Жою (ӛшіру) командасы да қарапайым:
Del cc5.txt
Негізгі әдебиет: 2 нег.[11-19], 3 нег.[91-98]
Бақылау сҧрақтары:
Директория дегеніміз не?
Файл дегеніміз не?
Операциялық жүйе дегкенді қалай түсінесіз?
MS DOS операциялық жүйесінің командалары қандай бӛліктерден
тұрады?
Ішкі командаларға жататын командаларды атаңыз, атқаратын қызметтері.
Сыртқы командаларға жататын командаларды атаңыз, атқаратын
қызметтері.
Команда форматын қалай жазуға болады?
Дискіні форматтау дегенді қалай түсінуге болады?
№ 2 ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚ
Жҧмыстың мақсаты: Norton Commander (NC) программалық
қоршауының жҧмысымен танысу.
Norton Commander (алдағы жұмыстарда қысқаша NC деп кӛрсетеміз) мы-
надай функцияларды орындауға мүмкіндік береді:
дискідегі каталогтарды кӛрнекті түрде кӛрсету;
файлдарды кӛшіру, атын ӛзгертуге, ауыстыруға, ӛшіруге ыңғайлы;
дискідегі каталогтарды бұтақ түрінде кӛрсету;
мәтіндік, графиктік, архивтік файлдарды, дерекқорды, кестелерді кӛру;
мәтіндік файлдарды редакциялау;
DOS - тың кез келген командаларын орындау;
Функционалды пернелермен жұмыс; кілтжиынның кез келген
пернелерімен арнайы әрекеттер орындау және т.б. NC программасын
командалық қатарда NC сӛзін жазып жұмысқа қосуға немесе программаның
жарлығын тауып жұмысқа қосса да болады.
Программа жұмысқа қосылғаннан кейін экранда екiге бӛлінген терезе
пайда болады. Бұл терезелерді панельдер деп атаймыз (оң жақ панель, сол
жақ панель болып бӛлінеді).
Панельдердің тӛменгі жағында DOS шақыруы кӛрсетіліп тұрады. Бұл
жерде командала енгізуге болады. Одан тӛменіректе функционалды
пернелердің қызмет түрлері берілген.
115
Меню пункті F9 пернесін басқан кезде терезенің жоғарғы жағын алып
орналасады. Бұл программаның бір артықшылығы бір операцияны бірнеше
әрекетпен орындауға мүмкіндік бар. Мысалы: қолданушы менюін шақыру
үшін F2 пернесiн немесе Файл меню пунктінен Вызов меню пользователя
меню опциясын тауып басу қажет.
Программадан шығу үшін F10 пернесін басу қажет немесе Файл меню
пунктінен Выход (шығу) опциясын таңдау керек болады.
Функциональды пернелер қызметтері:
F1 - программа туралы толық анықтама алу;
F2 - қолданушылар менюін шақыру;
F3 - файл мазмұнын кӛру;
F4 - файлды редакциялау;
F5 - директорияны, файлды кӛшіру;
F6 - файлдың (директорияның) атын ӛзгерту;
F7 - каталог құру;
F8 - ӛшіру;
F9 - NC менюіне шығу;
F10 - программадан шығу.
Меню пункті 5 бөліктен тұрады:
Сол жақ панель ;
Файлдар ;
Диск (тегеріш);
Командалар, Күйін келтіру ;
Оң жақ панель .
мынадай меню опцияларын қамтиды:
қысқа формат - тек файлдар аттары беріледі;
толық формат - файлдар атрибуттарымен (аты, ӛлшемі,
құрылған күні және уақыты) беріледі;
116
күйі - ағымдағы каталог, диск және жедел жады (ЖЖ)
туралы ақпаратты кӛрсету (Ctrl+L);
каталогтар бұтағы - ағымдағы дискінің каталогтары бұтақ
түрінде кӛрсетіледі;
кӛру - кӛру;
архив - қатталған файлдармен жұмыс;
байланыс - жұмыс порттарын және компьютер
жұмысының режимін таңдау;
қосу/ажырату - Ctrl+F1 - сол жақ панельді басқару, Ctrl+F2
- оң жақ панельді басқару;
аты - Ctrl+F3 - аты бойынша сұрыптау;
типі (кеңейтілуі) Ctrl+F4 - типі бойынша сұрыптау;
уақыт - Ctrl+F5 - құрылған уақыты бойынша сұрыптау;
ӛлшемі - Ctrl+F6 - ӛлшемі бойынша сұрыптау;
сұрыптаусыз - Ctrl+F7 - сұрыптаусыз шығару;
панельді жаңарту - Ctrl+R - бейнеленіп тұрған ақпараттың
нақты каталог мазмұнымен сәйкестігін қалыптастыруды қамтамасыз ету.
Жұмыстың орындалу тәртібі:
Осы берілген схема бойынша жұмыс жасап кӛрелік:
F7 пернесін басқаннан кейін экранда пайда болған терезеде құрылатын
каталогтың атын беру керек, яғни ААА. Команданы енгізгеннен кейін
Enter пернесін басу қажет. экрандағы курсор тұрған панельде құрылған
директорияға назар аударыңыз. ААА директориясының ішінен
директориялар (ішкі директория) құру үшін құрылған ААА
директориясына курсорды апарып Enter пернесін басу қажет. Біз енді сол
директорияның ішінде отырмыз деп есептеген жӛн. Әрі қарай тағы да F7
AAA
117
пернесін басу арқылы пайда болған терезеде ВВВ директориясының атын
енгізгеннен кейін Enter пернесін басқаннан кейін экраннан осы ішкі
директорияның құрылғанын кӛреміз. Осылайша ССС директориясы
құрылады. Ендігі кезекте ВВВ директориясының ішінде В1
директориясын және bbb.txt файлы құрылуы керек. Ол үшін ВВВ
директориясының ішіне жоғарыдағы тәсіл бойынша кіру қажет. Енді
файл құру жолын қарастырайық. Ол үшін ӛзімізге қажетті директорияға
кіріп Shіft+F4 пернесін басу кезінде экранда пайда болған файлды
редакциялау терезесінде файлдың атын беру қажет (мысалы, bbb.txt
мәтіндік файлын құрамыз). Экранда таза терезе кӛрініс береді. Әрі қарай
ӛзіңізге қажетті деректерді кілтжиыннан енгізе беріңіз. Файлдан шығу
үшін ESC пернесін басу қажет. Экранда файлды сақтау, сақтамау жӛнінде
сұраныс береді. Сіз әрине сақтайсыз. Осылайша берілген құрылым
бойынша барлық директориялар мен файлдар құрылып болды дейміз. NC
программасының артықшылығына осы жерде кӛз жеткізуге болады.
Құрылған файлдар мен директориялар сол құрылған сәтте-ақ терезеде
кӛрсетіліп тұрады. Оны кӛру үшін арнайы командалар енгізудің қажеті де
жоқ.
Әрі қарай барлық функционалды пернелер мен меню опцияларының
қызметтерін осы құрылым бойынша былайша тексеріп шығуға болады:
bbb.txt файлының (немесе директорияның) атын ӛзгерту:
F6 пернесін басу, жаңа файл атын енгізу, Enter пернесін басу;
bbb.txt файлын (немесе кез келген директорияны) ССС директориясына
кӛшіру:
ССС директориясын кӛрші терезеде ашу, курсорды кӛшірілетін файлға
апару, F5 пернесін басқаннан кейін Enter пернесін басу;
құрылған файлды кӛру:
құрылған файлға апарып F3 пернесін басу;
құрылған файлды түзету:
құрылған файлға апарып F4 пернесін басу;
құрылған файлды (немесе директорияны) жою:
керекті файлға немесе директорияға апарып F8 пернесін басу.
Осы функцияларды менюдің Fіle пункті арқылы да орындауға болады.
Сонымен қатар бірнеше пернелер жиынын біріктіріп кӛптеген әрекеттер
орындауға болады:
Негізгі әдебиет: 2 нег.[21-48], 3 нег.[101-120]
Қосымша әдебиет: 2 қос. [19-36]
Бақылау сҧрақтары.
NC мүмкіндіктері?
NC программасын қалай жұмысқа қосуға болады?
Программадан шығу жолы?
Достарыңызбен бөлісу: | 
