Алматы экономика және статистика академиясы

 
 
108 
 
дегенмен  файлдардың  аттарында  бас  және  жолды  әріптерді  айырады  . 
Операциялық  жүйе  командаларының  алғашқы  жинағы  7.0  болжамасында 
143-ке кеңейді; System III болжамасында тағы 71 команда қосылды , тағы 25 
команда    Berkeley  4.1  және  114  команда  Berkeley  4.2  болжамаларында 
тілдердің  ең  ыңғайлыларына  жатпайды  .  Егер  графикалық  қолданушылық 
интерфейс  қолданса,  жұмыс  жеңілденеді  ,  бірақ  командалардың  кӛлемі 
сондай  үлкен  болғандықтан  олар  жадының  үлкен  болуы  керек,  оған  қоса 
интерфейсте  қосылды.  Мұндай  команда  молдығынан  UNIX    қолданушыға 
арналған жадының және тегеріш кеңістігінің кӛлемді болуын талап етеді.  
Linux операциялық жүйесі Unix тәріздес жүйелерге жатады, Intel 80386 
және  80486  компьютерлерінде  жұмыс  істей  алады  және  кез  келген 
компьютерді жұмыс станциясына айналдыра алады. 
Негізгі әдебиет 1 [14–37, 77–85],  9 [21-32]. 
Қосымша әдебиет  15 [114-157], 19 [174–176] 
Бақылау сұрақтары 
1. Операциялық жүйенің түсініктемесі 
2. Универсалды операциялық жүйелер 
3. ОЖ-нің серверлерінің негізгі тағайындалуы. 
4. ОЖ-нің серверлерінің негізгі тағайындалуы.
 
 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ 
 
 
АЛМАТЫ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ СТАТИСТИКА АКАДЕМИЯСЫ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРҒА ӘДІСТЕМЕЛІК НҦСҚАУ 
 
 
 
 
«Операциялық жҥйелер» пәні бойынша 
5В070300 - «Ақпараттық жҥйелер» мамандығына арналған 
 
 

 
 
109 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Алматы 2012 
ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРДЫҢ ЖОСПАРЫ 
№1 ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚ 
Жҧмыстың  мақсаты:  MS  DOS  операциялық  жҥйесіне  талдау  және 
негізгі командалармен жҧмыс. 
КІРІСПЕ 
Компьютер  ақпаратты  беруге,  сақтауға  және  түрлендіруге  арналған 
құрылғы болғандықтан, ондағы  ақпараттар қпндай  түрде беріледі,  нақтырақ 
айтқанда қандай жерде, қалай сақталады, осыған байланысты файл, каталог-
директориялар  дегеніміз  не?  Операциялық  жүйе  дегеніміз  не?  Қарапайым 
тілмен  есептеу  техникасы  саласының  мамандарына  алғашқыда  қалай 
түсіндіріп жеткізуге болады? Жұмыс осы туралы болмақ. 
Операциялық жүйе  (ОЖ) дегеніміз бұл  - компьютер жұмысқа қосылған 
кезде  жүктелетін  программа.  Орындамалық  жүйесіз  компьютерді  босқа 
тұрған  темір-терсек  десе  болады.  Ол  компьютердің  жаны.  ОЖ 
қолданушымен  диалогты  жүргізеді,  компьютерді,  оның  ресурстарын  (жедел 
жадыны,  дискідегі  орындарды  және  т.б.)  басқарумен  қатар  басқа  да 
(қолданбалы)  программаларды  орындауға  жібереді.  Орындамалық  жүйе 
қолданушыларға 
және 
қолданбалы 
программаларға 
компьютер 
құрылғыларымен ыңғайлы қатынас құру тәсілімен қамтамасыз етеді. 
1. ҚҰРАМДАС БӚЛІКТЕРІ 
1.1 BIOS енгізу - шығарудың базалық жүйесі 
Компьютерлерді функционерлеу мәтінін қамтитын ақпараттарды  (жады 
жұмысын  және  компьтер  құрылғыларын  тексеру)  енгізу  -  шығаруды 
басқарады, операциялық жүйені жүктеушіні шақыру программасын қамтиды. 
1.2 IO.SYS 

 
 
110 
 
BIOS енгізу – шығару базалық жүйесінің кеңейтілген модулі.  
1.3 ОЖ- жүктеу процесі. 
Компьютерлерді жұмысқа қосқан кезде басқару BIOS  енгізу/ шығарудың 
базалық жүйесіне беріледі. 
BIOS  базалық  жүйесі  компьютер  аппаратуларын  тексеруді  жүзеге  асы-
рып,  үзу  векторлары  кестесінің  бастапқы  бӛлігін  қалыптастыруда  да, 
құрылғыны анықтап, ОЖ- ні жүктеу процесін бастайды 
Жүктеу мынадан басталады:  
BIOSА: дискі қондырқышына қойылған дискетаның (Жүйелік дисектада 
бұл сектор ОЖ- ні жүктеушіні қамтиды.) бірінші секторын оқуға тырысады. 
Егер  дискі  қондырғышқа  жүелік  дискета  қойылған  болса,  онда  оның 
бірінші  секторынан  жүктеуші  оқылады.  Сонан  соң  оған  басқару  мүмкіндігі 
беріледі.  Егер  жүйелік  дискета  болмаса,  яғни  жүктеуші  жазбаларды 
қамтымаса,  онда  экранға  дискетаны  ауыстыруға  сұраныс  жасайтын  хаьар 
шығады. 
Егер  А:  дискі  қондырғышында  дискета  мүлдем  болмаса,  онда  BIOS  С: 
дискінің басында орналасқан негізгі жүктеуші жазбаны (Master Boot Record) 
қоиды.  Бұл  дискідегі  бірінші  сектор.  Басқару  мүмкіндігі  осы  сектордағы 
жүктеушіге  беріледі.  Жүктеуші  бӛлімдер  кестесінің  құрамына  (бұл  кесте  де 
бірінші секторда орналасқан ) талдау жасап, активті бӛллімді тақайды да, осы 
бӛлімнің  жүктеуші  жазбаларын  оқиды.  Активті  бӛлімнің  жүктеу  жазбасы 
(Boot Record) жүктеуші жазбалар сияқты жүйелік дискетаның бірінші секто-
рында орналасқан. 
Активті  бӛлімнің  жүктеуші  жазбасы  дискіден  IO.SYS  және 
MS DOS.SYS(осы  тәртіппен)  файлдарын  оқиды.  Сонан  соң  MS  DOS-  та 
тіркелген драйверлер оқылады және жүктеледі. 
CONFIG.SYS файлының құрамы талданады. 
IO.SYS  файлы  BIOS  (BASIC  INPUT/  OUTPUT  SYSTEM)  енгізу/ 
шығарудың  базалық  жүйесін  жүктейді  және  BIOS  пен  компьютер 
аппаратурасының арасындағы интерфейс қызметін атқарады. 
1.4 MS DOS.SYS 
MS DOS.SYS. файлыDOS – тың жоғарғы деңгейлі қызметін қамтамассыз 
етеді. Бұл ОЖ- нің ядросы. 
1.5 COMMAND.COM 
COMMAND.COM.Файлы  –  бұл  команданың  процессор  компьютер 
қолданушыларымен диалог ұйымдастыру үшін белгіленген. 
1.6 CONFIG.SYS 
MS DOSконфигурациясын анықтау үшін және драйверлер мен резидентті 
программаларды жүктеу үшін белгінген мәтіндік файл. 
1.7 AUTOEXEC.BAT 
Жүйені  алғашқы  жүктеу  жән  анықтауда  (инициялизациялау)  CONFIG. 
SYS.ӛңдеуінен  кейін,  ОЖ–  де  жүйелік  дискінің  түпкі  каталогынан 
AUTOEXEC.BAT. файылын табуға тырысады да, оны автоматты түрде ӛңдей