121
Негізгі әдебиет: 2 нег.[95-102], 3 нег.[129-131]
Қосымша әдебиет: 2 қос. [32-35]
Бақылау сұрақтары:
1. Midnight Commander бағдарламасы не үшін арналған?
2. Басты менюді қалай шақыруға болады?
3. Панельдерде бейнеленген ақпарат түрін қалай таңдауға болады?
4. Файдармен жүргізілетін енгізгі операциялардың орындалу реті қандай
(кӛшірмелеу, орын ауыстыру, атын ауыстыру, ӛшіру)?
№ 6 ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚ.
Мәтіндік редактормен жұмыс істеу.
Тапсырма:
1. Енгізуге шақыру алып, жүйеде ӛзіңіздің есеп жазбаңыз арқылы
тіркеліңіз.
2. «Домашний» директориясында жаңа катаолог жасау.
3. man командасы кӛмегімен vi анықтама басшылығын ашып, оқу. Редак-
торда жұмыс істеу кезінде қиындықтар болса :help командасын
шақыру қажет.
4. Жүйеде тағыда қандай мәтіндік редакторлар орнатылғанын анықтау.
5. vi командасымен мәтіндік редакторды шақыру.
6. Жаңа директорияда скрипт файлын құру.
7. Мәтін енгізу режиміне кӛшу және бірінші жолда /bin/sh командалық
интерпретаторды кӛрсету.
8. echo командасы арқылы мәтінді экранға шығару.
9. Редактор командаларының кӛмегімен мәтін бойынша орын ауысуларды
(мәтін басына және соңына, жолдың басына және соңына).
10. Редактор командасы кӛмегімен мәтінде берілген сӛзді табу.
11. Файлды жазып, vi редакторынан шығу.
12. Жасалған скрипті қосу, шығарылған қателерді жазып алу және
жағдайды талдау.
13. Скрипт файлын орындалатын түрде жасау.
14. Скрипті қайталап қосу.
15. Жасалған файлды редакциялау үшін ашу және ауыстыру командасы
кӛмегімен берілген сӛзде басқа сӛзге ауыстыру.
16. Ӛзгертілген файлды жазу.
17. «|» конвейерін және wc командасын параметрлермен (берілген
файлдағы
жолдар
санын
шығаратын)
қолданып,
ағымдағы
директориядағы файлдар санын экранға шығаратын жаңа скрипт жа-
сау.
18. Жұмысты аяқтап, жүйеден шығу.Орындалған жұмыс туралы есеп беру.
122
Әдістемелік нұсқаулар: Скриптерді жазу үшін vi мәтіндік редакторын
қолдануға болады. Курсорды ауыстыру үшін , , и пернелері
қолданылады. Файл бойынша орын ауыстыру үшін бағыттаушы пернелерді,
,
, және пернелерін пайдалануға
болмайды!
Негізгі әдебиет: 2 нег.[129-142], 3 нег.[49-62]
Қосымша әдебиет: 5 қос.[61-67]
Бақылау сұрақтары:
1. Мәтіндік редактор не үшін арналған?
2. Редактор туралы ақпаратты қалай алуға болады?
3. Vi редакторында қандай режим орнатылған?
4. Мәтінде файлдағы басқа жерге қалай кӛшірмелеуге болады?
5. Кірістіру (вставка) режиміне кӛшу үшін қадай іс-әрекеттер орындала-
ды?
6. Кірістіру режимінен командалық режимге қалай кӛшуге болады?
№ 7 ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚ.
Қолданушылардың желілік қарым-қатынастарын ұйымдастыру.
Тапсырма:
1. Енгізуге шақыру алып, жүйеде ӛзіңіздің есеп жазбаңыз арқылы
тіркеліңіз.
2. ifconfig командасы арқылы желілік интерфейстің ағымдағы жағдайын
анықтау.
3. ‘ifconfig eth0 192.168.0.2 netmask 255.255.255.0’ командасы кӛмегімен
желілік интерфейске оқытушы берген ip-адресті және ішкі желі мас-
касын меншіктеу.
4. mydirectory командасының шығу ӛзгерістерін қарау..
5. ‘netstat -nr’ командасымен маршруттандыру кестесін қарау.
6. ‘route add default gw 192.168.0.1’ командасы арқылы үнсіз келісім
бойынша шлюз беру. Шлюз адресін оқытушы анықтайды.
7. mydirectory командасында не ӛзгергенін байқау.
8. ping командасы арқылы кӛрші машинамен icmp пакеттерімен алмасуды
(«пропинговать»), орындап кӛру.
9. arp командасы арқылы желі түйіндерінің ip-адрестерінің аппараттық
MAC-адрестеріне сәйкестік кестесін кӛру.
10. traceroute командасы арқылы берілген жергілікті желіден тыс
орналасқан түйінге дейінгі маршруттың жол таруын бақылап отыру.
11. Егер сыртқы желідегі хост атауы ӛзгертілмейтін болса /etc/resolv.conf
файлына DNS сервер жазу (адресті оқырушы кӛрсетеді).
12. nslookup және dig командаларымен www.mail.ru хост туралы DNS
жазбаларды кӛру.
123
13. whois командасы арқылы .com аймағындағы кез келген домендік
атаулардың тіркелуі туралы ақпаратты білу.
14. userN есеп жазбасын жасау, барлық параметрлерді үесіз келісім
бойынша қалдыру, бұл жерде N –компьютер нӛмірі.
15. ssh протоколын қолдана отырып кӛрші компьютерге ену және осы
компьютердегі файлдық жүйе бойынша бірнеше орын ауыстырулар
жасау.
16. exit командасы арқылы кӛрші компьютермен байланысты үзу.
17. userN есеп жазбасын userdel командасымен ӛшіру.
18. tcpdump сниффері арқылы желілік интерфейс қабылдайтын пакеттер
туралы ақпаратты қарау.
19. wget
командасы
кӛмегімен
http://www.mathopd.org/dist/mathopd-
1.4p4.tar.gz. адресі бойынша файл кӛшіріп алу.
20. lynx командасының кӛмегімен Интернет сайттары бойынша серфинг
жасау.
21. Жұмысты аяқтап, жүйеден шығу.Орындалған жұмыс туралы есеп беру.
Әдістемелік нұсқаулар: Желідегі жұмыс кезінде қолданылатын
командалық интерпретатор командалары: ifconfig – желілік интерфейсті
конфигурациялау үшін және оларды қалыпқа келтіру үшін қолданылады;
route –маршруттандыруды қалыпқа келтіру үшін қолданылады, осы команда
кӛмегімен пакеттерді желіге қандай түйіндер арқылы жіберілуі анықталады;
ping – желі түйіндеріне icmp протоколы бойынша сұраныс жібереді (оларға
рұқсатты анықтау үшін); traceroute – пакеттер жүріп ӛтетін барлық
түйіндерді бейнелей отырып, берілген түйінге дейінгі маршруттың жол
тартуын; arp –ARP-кестесін шығаруға қызмет етеді; tcpdump –Unix-ке
кірістірілген сниффер. Сниффер – компьютердің желілік картасына арна
бойынша жүріп ӛтетін барлық пакеттерді қабылдауға мүмкіндік беретін
программа. ssh және telnet командаларының кӛмегімен сәйкес протоколдар
бойынша желінің алшақтағы түйіндеріне рұқсат беріледі.
Негізгі әдебиет: 2 нег.[196-206], 3 нег.[95-102]
Қосымша әдебиет: 2 қос.[27-30]
Бақылау сұрақтары:
1. Компьютерде кім тіркелгенін қалай білуге болады?
2. Алдындағы пункт командалары нені бейнелейді?
3. Басқа қолданушыға хабарламаны қалай жіберуге болады?
4. Басқа қолданушылардан хабарлама алғыңыз келмесе не істеу керек?
5. Желіде жұмыс істеу үшін қандай протоколдар қолданылады?
№ 8 ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚ.
Қолданушының есеп жазбасын басқару.
Тапсырма:
Достарыңызбен бөлісу: |
