Алматы экономика және статистика академиясы

 
 
118 
 
Программа  туралы  кӛмекті  қайдан  алуға  болады,  қандай  пернені басқан 
жӛн? 
 
№  3  ТӘЖІРИБЕЛІК  САБАҚ.    Командалық  интерпретатор  және 
командалық жол. 
Тапсырма:  
1.  Суперқолданушы  ретінде  жүйеге  тіркеліңіз.  Командалық  жолға  root 
енгізіңізде    пернесін  басыңыз.  Пароль  енгізуге  сұраныс 
алыңыз. 
2.  Пароль енгізіңіз және  пернесін басыңыз. 
3.  Қолданушының 
есеп  жазбасын  жасаңыз.  Командалық  жолға 
adduser<атау> енгізіңізде  пернесін басыңыз. 
4.  Есеп  жасбасына  пароль  қойыңыз:passwd<  атау  >  және   
пернесін басыңыз. Парольды растау үшін оны қайталап енгізу керек. 
5.  Қолданушының  жаңа  есеп  жасбасына  қосылу  үшін  және  жаңа  терми-
нал  терминал  терезесіне  ауысу  үшін  пернесін  басыңыз. 
Суперқолданушының  есеп  жазбасына  ауысу  үшін  пернесін 
басыңыз. 
6.  Қолданушының 
есеп  жазбасына  тіркеліңіз.  Тіркеуші  жолына 
қолданушы  атауын  енгізіңіз  және  пернесін  басыңыз.  Егер 
командалық  жолдағы<имя@localhost><  атау  >$  болса,  онда  сіз 
командалық интерпретаторда жұмыс істеп отырсыз. Сонымен қатар,  < 
атау > есеп жазбасы үшін /home/< атау >жұмыс каталогы жасалды. 
7.  echo $SHELL  енгізіңіз және пернесін басыңыз. 
8.  bash  бағдарламасының  анықтама  функциясын  шақырыңыз.  help 
енгізіңіз және  пернесін басыңыз.  
9.  history  командасын  оқып,  оның  мазмұнын  талдаңыз.    Командалардың 
хронологиялық  тізімін  парақтап  шығару  үшін  history|less  командасын 
қолдану  керек.  Парақтап  кӛру  бағдарламасынан  пернесін 
қолданыңыз. 
10. Кез келген команда туралы ақпарат алу үшін man командасын шақыру 
арқылы анықтама басшылығын қолдануға болады.  
11. Жұмысты аяқтап, жүйеден шығыңыз. 
12. Орындалған жұмыс туралы есеп беріңіз. 
 
Әдістемелік нұсқаулар: Linux ОЖ-сін оқып, командалық интерпретатор-
мен  жұмыс  бастаудың  алдында  қолданушының  есеп  жазбасы  үшін  тіркеу 
жазбасын  жасау  және  қолданушы  атауын  таңдау  қажет.  Бұл  жерде  атаулар 
ережелерін есте сақтап отыру керек: атау кіші әріптермен теріліп, 8 символ-
дан  аспайды.  Келесі  қадамда  пароль  таңдалады.  Пароль  ретінде  сӛздікте 
кездесетін сӛздерді қолдануға және бір әріпті қайталап енгізуге болмайды.   
Негізгі әдебиет: 2 нег.[26-33], 3 нег.[155-157] 

 
 
119 
 
Қосымша әдебиет: 1 қос. [22-25] 
Бақылау сұрақтары: 
1.  Командалық интерпретатор нені білдіреді?  
2.  Интерпретатордың  кірістірілген  командаларымен  сыртқы  командалар 
арасында қандай айырмашылықтар бар? 
3.  Linux жүйесінде атаулардың қандай ережелері бар?  
4.  Қолданушы паролін қалай таңдауға болады? 
5.  BASH интерпретаторы командасының синтаксистік құрылымы қандай? 
 
№ 4 ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚ. Файлдық жҥйемен жұмыс. 
Тапсырма:  
1.  Енгізуге  шақыру  алып,  жүйеде  ӛзіңіздің  есеп  жазбаңыз  арқылы 
тіркеліңіз.  
2.  pwd командасы арқылы қандай каталогта тұрғаныңызды анықтағыз.  
3.  ls командасы арқылы экранға файлдар листингін шығу керек. 
4.  Ӛзіңіздің  «домашний»    (/home/username/)  каталогыңызда  mydirectory 
директориясын mkdir командасымен құрыңыз. сd командасы кӛмегімен 
жасалған каталогқа ӛтіңіз. 
5.  touch  командасын  қолданып    mydirectory  каталогында  myfile1  файлын 
құру. 
6.  Жасалған фаулға рұқсатты білу керек.. 
7.  mydirectory  директориясында  myfile2,  myfile3,  …,  myfile5    және    hip, 
hop и help файлдарын құру. 
8.  mydirectory директориясында mydir2 директорисын жасау. 
9.  ls  командасы–F  параметрі  арқылы    mydirectoryкаталогында  қанша 
файлдар және директориялар бар екенін анықтауға болады.  
10. Арнайы  «?»  символын  қолдану  арқылы    hip  және    hop  файлдарының 
атауларын экранға шығару.  
11. Арнайы  «*»  символын  және  cp  командасын  mydir2  каталогына  myfile 
әріптерінен басталатын файлдардың кӛшірмесін алу.  
12. «  []»  символы  кӛмегімен  myfile1  –  myfile4  файлдар  атауларын  эранға 
шығару. 
13. «Домашний» директориясына „~/‟ арқылы кӛшу.  
14. mydirectory  каталогына  кӛшу  және  chmod  командасы  арқылы  myfile1 
файлын қолдану үшін оның иесіне рұқсат құқығын беру.   
15. 
Командалық 
файл 
жасаңыз, 
мысалы, 
Hello 
              #/bin/bash 
              echo Hello 
16. Жасалған  файлмен  символдық  байланыс  орнату:  ln  –S,  мысалы,  ln  –S 
Hello Hi 
17. ln командасы кӛмегімен екінші символдық байланыс орнату, мысалы ln 
–S Privet Hi. 

 
 
120 
 
18. ./Privet    командасы  командалық  файл  түрінде  жұмыс  істетініне  кӛз 
жеткізу. 
19. Символдық байланыстар (сілтемелер) тізбегін ls командасымен кӛру. 
20. Нәтижені  талдау,  қандый  файл  символдық  сілтеме  болмайтынын 
анықтау. 
21. rm  командасы  арқылы  лабораториялық  жұмыс  барысында  жасалған 
барлық файлдармен каталогтарды ӛшіру.   
22. Жұмысты  аяқтап,  жүйеден  шығыңыз.Орындалған  жұмыс  туралы  есеп 
беріңіз. 
 
Негізгі әдебиет: 2 нег.[49-53], 3 нег.[121-133] 
Қосымша әдебиет: 2 қос.[36-41] 
Бақылау сұрақтары: 
1.  Сілтеме деген не? «Қатты сілтеме» кемшілігі неде? 
2.  Символдық байланыс нені білдіреді? 
3.  Жоқ файлға символдық байланыс орнатуғы боладыма? 
4.  Абсолютті  және салыстырмалы жолдық атау деген не?  
5.  Файлға рұқсат ережесі деген не? Оларды ӛзгертіге боладыма? 
 
№ 5 ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚ 
Midnight Commander (mc программасымен жұмыс). 
Тапсырма:  
1.  Енгізуге  шақыру  алып,  жүйеде  ӛзіңіздің  есеп  жазбаңыз  арқылы 
тіркеліңіз.  
2.  mc бағдарламалық қоршауды қосып, оның жұмысымен танысыңыз.  
3.  Ӛзіңіздің каталоыңызда ішкі каталог құрыңыз. 
4.  Берілген  каталогтармен  жаңа  каталогқа  оқытушы  берген  файлдардың 
кӛшірмесін алыңыз.  
5.  Алынған файлдарға рұқсат режимін ӛзгертіңіз. 
6.  Каталог  түрін  панельдердегі      ақпарат  бейнеленуінің  әртүрлі 
форматтарында кӛріңіз.  
7.  Оқытушы тапсырмасы бойынша кейбір файлдарды кӛріп редакциялау.  
8.  Бір панельде «быстрый просмотр» режимін орнатып, екінші панельде 
қандай файл мәтіндік екенін кӛру.  
9.  Оқытушы берген файлмен символдық байланыс орнату.  
10. Жасалған ішкі каталогты ӛшіру 
11. Жұмысты аяқтап, жүйеден шығу.Орындалған жұмыс туралы есеп беру. 
 
Әдістемелік нұсқаулар:Бағдарлама қосу үшін  mc командасын теруқажет. 
Бағдарлама қосылғаннан кейін экранда рамкамен шектелген екі терезе пайда 
болады  (бұл  терезелер  панельдер  деп  аталады),  экрандағы  қоршаудың 
командалық жолы шығады. (мысалы, bash) , ал соңғы жолда функционалдық 
пернелер қызметтері туралы ақпарат болады.