Есептеу формуласы бойынша сҥттің қҧрамындағы майсыздандырылған сҥттің қҧрғақ қалдығы мен затты анықтау

_{С } 4,9 Ж  а

4

 ,

Профессор Я.С. Зайковский Сібір елді мекен сиырларының алынған сүттің құрамындағы құрғақ затын анықтау үшін мына формуланы ұсынды:

С  1,215Ж
 2,528

_х 100П

 99,823_.

П

Профессор М.И. Книг Украина сиырларынан алынған сүттің құрамынан мынадай формула тапты:

С 1,31Ж

_ 26,5а _.

100П

Профессор А.А. Калантар (Вологодск, Архангельск және т.б) солтүстік елді мекендегі сиыр сүттерінің құрамындағы құрғақ заттарын анықтайтын формуласы ойлап тапты:

_{С } 5,1Ж  а

4

 0,5.

Майсыздандырылған сүттің құрғақ қалдығының процентін мына формула бойынша есептейді:

А)МСҚҚ 

^ж  ^а  0,76

б) МСҚҚ  С  Ж

5 4
Жоғарыда келтірілген формулалардың белгілері

С - сүттің құрғақ заты, % МСҚҚ (СОМО) - майсыздандырылған сүттің құрғақ қалдығы, (%) Ж - сүттің майлылығы, (%) П-сүттің тығыздығы (г/см³); а - сүттің тығыздығы, ареометр градусы бойынша,

^А.

Мысал. Сүт құрамында майдың мӛлшері 3,7%, тығыздығы 1,0285. Сүт құрамындағы құрғақ заттың мӛлшері мен майсыздандарылған қалдықтың мӛлшерін анықтау (%).

Жалпы формула бойынша:

_С 4,9

х 28,5

4

 0,5

 12,16%.

Зайковский формуласы бойынша:

С  1,215

х 3,7 

2,528

_х 100

х 1,0285 

1,0285

99,823

 11,94%.

Книгтің формуласы бойынша:

С  1,31 х
3,7

_ 26,5

100

х 28,5

х 1,0285

 12,15%.

Калантардың формуласы бойынша:

_{С } 5,1 х

3,7 

4

28,5

 0,5
 12,34%.

МСҚҚ формуласы бойынша (а) тең

3,7

5

_ 28,5

4

 0,76

 8,62%,

(б) формуласы бойынша = 12,16

 3,7

 8,46%.

Негізгі компоненттердің тұрақты қатынасын пайдалану арқылы, олардың сүт құрамында болатын мӛлшерін анықтау формуласы.

Жалпы ақуыздың мӛлшері (%):

Б  1,0 

(0,65

х Ж );

Сүт қанты:
_{Л } СОМО х

100
52 _;

Күлділік мӛлшері:

_{З } СОМО х 8 _.

100
Мысал. Сүт құрамында майдың мӛлшері 3,7%, тығыздығы 1,0285.

Бӛлек компоненттердің мӛлшерін анықтау керек.

МСҚҚ

3,7 _

5

28,5

4

 0,76

 8,62%;

Б  1,0 

(0,65

х 3,7)

 3,31%;

_{Л } 8,62

х 52

100

 4,48%;

_{З } 8,62 х 8

 0,69%;

100
Сүт құрамындағы бӛлек компоненттердің сіңімділігін есептеуге болады, 1г сүт майының 38,9 Дж, ақуыз бен сүт қанты - 17,5 Дж. Сүттің құрамындағы майдың сіңімділігін есептеу жолы: 3,7 х 38,9 = 143,93 Дж; ақуыз бен сүт қанты – (3,31 + 4,48) х 17,5 = 136,33 ДЖ. Осыдан, 100

сүттің сіңімділігі 280,28 Дж (143,932 + 136,33) тең болып келеді, 1 кг –

2802,6 Дж.

4. АМ 2 аспабымен сҥт қҧрамындағы майсыздандырылған сҥттің қҧрғақ қалдығын анықтау

Қазіргі таңда сүттің құрамындағы құрғақ заттарды дәл және лезде анықтайтын құралдар жасалынды. Л.В. Андриевская сүт құрамындағы майсыздандырылған сүттің құрғақ қалдығын АМ  аспабымен анықтайтын ӛзінің жеке жұмыс конструкциясын ұсынып отыр.

Сҥт қҧрамындағы майсыздандырылған сҥттің қҧрғақ қалдығын АМ  аспабымен анықтау. Бұл тәсіл, сүтпен және тазартылған судан ӛтетін сауленің сыну кӛрсеткішінің айырмашылығын

«МСҚҚ» (СОМО) құралы шкалаласымен анықтайды.

Анықтау барысы.  Тегіс үстелдің үстіне аспапты орналастырып, сосын штепсельдің кӛмегімен оны тоққа қосу. (8 сурет)

МСҚҚ

 См  Св ,

мұндағы: МСҚҚ (СОМО) - сүт құрамындағы майсыздандырылған сүттің құрғақ қалдығы, (%)

См - призмаға сүт тамызғандағы есептеу шкаласының кӛрсеткіші Св - призмаға тазартылған суды тамызғандағы есептеу

шкаласының кӛрсеткіші.

Мысалы. Сүтті есептеу шкаласының кӛрсеткіші - 10 және тазартылған суды есептеу шкаласының қӛрсеткіші - ,3. Сүтте қанша майсыздандырылған сүттің құрғақ қалдығы бар

СОМО

 10 

2,3 

7,7%.