Абай, Шоқан,Ыбырай ойлары

жүктеу 1,43 Mb.

Дата	21.10.2022
өлшемі	1,43 Mb.
	#39779

Абай, Шоқан,Ыбырай ойлары

Абай Құнанбаев

Абай, Шоқан,Ыбырай ойлары

Орындаған: Тінейбай Бақдәулет

Тексерген: Сарсембаев Руслан

Шоқан Уәлиханов

ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы қазақ әдебиеті тарихындағы ірі тұлғалардың бірі Шоқан Уәлиханов 1835 жылы қазіргі Қостанай облысының Құсмұрын бекетінде ағасұлтан Шыңғыс Уәлихановтың отбасында дүниеге келген. Шоқанға ата-анасының азан шақырып қойған аты – Мұхаммедханафия. Шоқанның балалық шағы атақонысы Сырымбетте өткен. Жасында ауыл молдасынан хат таныған Шоқан 1847-1853 жылдары Омбыдағы Кадет корпусында оқыған. Корпуста бірге оқыған досы, кейіннен үлкен этнограф-ғалым болған Г.Н. Потанин: «Өзінің орыс жолдастарын басып озып, Шоқан тез жетілді.

Шоқан 1855 жылы Орталық Қазақстанды, Жетісу мен Тарбағатайды аралайды. Қазақ халқының тарихы мен әдет-ғұрпы, діни ұғымдары жайында жинаған материалдарының негізінде «Тәңірі (Құдай)», «Қазақтардағы шамандықтың қалдығы» деген еңбектер жазған.

Қазақ халқының тұңғыш ағартушы ұстазы, алғашқы аудармашы, қазақ балалар әдебиетінің атасы – Ыбырай Алтынсарин 1841 жылы Қостанай өңірінде дүниеге келген. Үш жасында әкесі Алтынсары қайтыс болып, Ыбырай атасы Балқожа бидің тәрбиесінде болған. Балқожа Жаңбыршыұлы – қазақ даласына әйгілі билердің бірі болған. Болашақты болжағыш Балқожа немересі Ыбырайды бес жастан бастап Орынборда ашылмақ болған орыс-қазақ мектебіне жаздырып қойған. 1850 жылы аталмыш мектеп ашылғанда түскен отыз қазақ баласының бірі – Ыбырай Алтынсарин еді.

Поэзиялық шығармалары:
Оқу-білімге, өнерге шақырған өлеңдері: «Кел, балалар, оқылық», «Өнер-білім бар жұрттар».
Табиғат туралы өлеңдері: «Өзен», «Жаз».
Адамгершілік тақырыбындағы өлеңдері: «Әй, жігіттер», «Бұл кім?», «Ананың сүюі».
Ел ішіндегі теңсіздік мәселесі: «Залым төреге», «Азған елдің хандары», «Азған елдің билері», «Азған елдің байлары».

Абай Құнанбаев

Қазақ халқының ұлы ақыны Абай (Ибраһим) Құнанбаев 1845 жылы Семей өңіріндегі Шыңғыс тауының бөктеріндегі Қасқабұлақ деген жерде дүниеге келген. Бала кезінде ауыл молдасы Ғабитханнан сауатын ашқан Абайды он жасында әкесі – тобықты руының ағасұлтаны Құнанбай – Семейге оқуға жіберген. Абай әуелі Ғабдул-Жапардың, кейін Ахмет-Ризаның медресесінде оқыған.

Өлеңдері:
Сөз өнері жайлы өлеңдері: «Өлең – сөздің патшасы, сөз сарасы», «Біреудің кісісі өлсе, қаралы ол», «Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін».
Оқу-білім тақырыбындағы өлеңдері: «Жасымда ғылым бар деп ескермедім», «Ғылым таппай мақтанба», «Интернатта оқып жүр», «Әсемпаз болма әрнеге».
Табиғат лирикасына арналған өлеңдері: «Жаз», «Күз», «Қыс», «Жазғытұры», «Желсіз түнде жарық ай», «Көлеңке басын ұзартып».

Назарларыңызға рақмет

жүктеу 1,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: