Мбоу сош №47 г. Владимира

АЛМАТЫ ПОЛИГРАФИЯ КОЛЛЕДЖІ

• Сабақтың тақырыбы: Әскери топография
• Тексерген: Нарынқұлов Нұржан
• Орындаған: Абдықадырова Ақбота

• Топография — жер бетін әуе және ғарыштық түсірім негізінде жоспарға және ірі масштабты картаға (1:100000 масштабқа дейін) түсіру, әрі бейнелеу әдістерін зерттейтін ғылым. Бұған көзбен өлшеу, бұрыш өлшеу, мензульдық, тахеометриялық немесе алыстан өлшеу сьемкалары жатады. Таулы жерлерде фотограмметрия қолданылады

• Топография жер бетін зерттеуде физика және экономика, географияға, ал жер бетін топографиялық түсіруде (топографиялық карта жасауда) геодезия мен картографияғылымдарына сүйенеді. Топографиялық картаның мазмұнының толықтығы ең алдыменпланның немесе картаның масштабына байланысты болады.
• Моңғолия топографиялық картасы.
• Масштабы кішірейген сайын картаның жер беті элементтерін сұрыптау және жалпылау дәрежесі артады. Мұндай жағдайда картаға географиялық тұрғысынан маңызды деп есептелінетін жер беті элементтерін мүмкіндігінше көбірек қамту көзделеді. Картаны толық етіп құрастыруда топографиялық шартты белгілер жүйесі де маңызды рөл атқарады. Әскери істегі Топография – тактикалық және оперативтік мақсаттар үшін жергілікті жердің ерекшеліктерін зерттейтін әскери ғылым саласы. Кейінгі кезде жерді план не картағатүсірерде аэросьемка немесе аэрограмметрия деп аталатын фотографиялық сьемкаларқолданылады.

.

• Топографиялық сипаттама
• Топографиялық сипаттама — бөгеннің негізгі топографиялық сипаттамалары ретінде айдын ауданы мен көлемінің тежелу деңгейі араларын байланыстыратын қисық сызықтар немесе бұл сипаттамаларды анықтау үшін жергілікті жердің горизонталды планы түріндегі болашақ су басатын ауданның ірі масштабтағы планды-биіктігі бейнелетін түсірулер. Ұсақ масштабты түсірулер арқылы алынған топографиялық сипаттамалар шамалап алынған деп есептеліп, көп жағдайларда жобалаудың тек алдыңғы сатыларында ғана пайдаланылуы мүмкін. Ол кейіннен ірі масштабты түсірулер арқылы дәлірек анықталатын болады. Бөген айдынының ауданын анықтау — деңгейдің әр түрлі жағдайларындағы аудандардың түсіру пландарында планиметриялау арқылы жүргізіледі. Айдын аудандарының деңгей белгілерімен байланысын анықтау (сызу) үшін планиметрияны барлық горизонтальдар ауқымында (ең төмеітті деңгей, яғни түбінен ең жоғарғы деңгей — тежелген суға дейінгі аралықта) жүргізу қажет.

Топографияда географиялық және жазық тікбұрыштық координаталар кеңінен қолданылады.Бұл координаталар жүйесі жұмыс істеуде өте ыңғайлы, олар арқылы нысадардың тікелей жергілікті жерде картада қалай орналасқаны оңай анықталады.

• Топографияда географиялық және жазық тікбұрыштық координаталар кеңінен қолданылады.Бұл координаталар жүйесі жұмыс істеуде өте ыңғайлы, олар арқылы нысадардың тікелей жергілікті жерде картада қалай орналасқаны оңай анықталады.
• Географиялық координаталар – жер бетіндегі кез келген нүктенің экватор жазықтығы мен меридиан жазықтығына қатысты орнын анықтайтын бұрыштық шамалар.
• Жазықтық тікбұрышты координаталар – жазықтықтағы координаталар осіне қатысты нүктенің орнын анықтайтын сызықтық шаманы білдіреді.

•                                                                   
• .

•                                                                   
• .

МАРШЫРУТ ҰЗЫНДЫҒЫН ӨЛШЕУ

• Картада маршырут ұзындығын әдетте курвиметрмен өлейді.Қалыпты курвиметрде карта бойынша қашықтықты өлшеу үшін екі шкала болады: бір жағынан – метірлік 0-ден 100см-ге дейін, екінші жағынан – дюймдік 0-ден 39,4 дюймге дейін.Курвиметр шкаласы бойынша алынғын санды карта масштабының шамасына көбейту керек.
• Курвиметр жұмысының дұрыстыгын сызықтың белгілі ұзындығын картадағы километрлік тор сызықтарының арақашықтығын өлшеу жолымен тксереді. 50 см ұзындықты өлшеу кезінде курвиметрдің қателігі 0,25 см-ден аспайды.Егер сызғыш пайдаланса, онда оның көмегімен картадағы нүктелер арасындағы қашықтықты сантиметрмен өлшейді, содан соң алынған мән масштаб шамасына көбейтеді.Картадағы сызықты өлшеудің нақты дәлелдігі 0,5-1 мм арасында ауытқиды, ол жергілікті жердің 1:10 000 масштабы үшін 5-10 м, 1:25000 масштабы үшін 12-25 м, 1:50 000 масштабы үшін 25-20 м қашықтыққа сәйкес келеді.

Карта бойынша қашықтықты өлшеу

• Карта бойынша қашықтықты өлшеу
• Өлшеуіш-циркульменқлшеу. Циркульді өзінен сәл еңістеу ұстап, оның инелері қлшейтін кесіндінің шеткі нүктелеріне қойылады циркульдың адымын өзгертпей, оны сызықтық масштабқа қойып, сол аяғы нөлдің сол жағынан келетіндей, ал оң аяғы нөлдің оң жағынан, бөлулердің бірінде дәл тұруы тиіс, содан соң ізделінетін қашықтық неше метрге немесе километрге сәйкес келетіні жазылуы бойыша есептелінеді.Картаның сызықтық масштабына сыймайтын ұзын сызықтар бөлшектеніп өлшелінеді.Қисық сызықтаға қашықтық циркуль адымымен өлшенеді.Әдетте. Циркуль адымының ұзындығы 1 немесе 0,5 см-ге тең.

ТОПОГРАФИЯЛЫҚ КАРТА БОЙЫНША ЖЕРГІЛІКТІ ЖЕРДІ ЗЕРДЕЛЕУ

• Топографиялық карталар жергілікті жер бейнелеуін дәл және толықтай береді.Топографиялық картада жергілікті жер шартты белгілермен белгіленеді.Топографиялық картаның шартты белгілері – бұл графикалық, әріптік және сандыұ белгілеудің жүйесі.Бір затты бейнелейтін шартты белгілер түрлі масштабтағы карталарда өз сызбасы бойынша бірдей болады және тек мөлшерімен ғана өзгешеленеді.

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!

жүктеу 14,84 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: