15 тақырып: Мемлекеттік қаржылық бақылау
Мақсаты: Қаржылық бақылаудың ұйымдастырылуын қарастыру және бақылаудың прициптерін, түрлерін, нысандары мен әдістеріне сипаттама беру.
Негізгі сұрақтар мен қысқаша мамзұны:
1. Мемлекеттік қаржылық бақылаудың мазмұны, мәні және міндеттері
2. Бақылаудың принциптері, стандарттары, типтері мен түрлері, оны жүргізу формалары мен әдістері
3 .Сыртқы бақылауды ұйымдастыру
4. Ішкі бақылауды ұйымдастыру
Мемлекеттің ақша ресурстарының жасалуы, бөлісуі және пайдалануы бойынша іс-әрекет нормативті-қүқықтық актілерге негізделеді және олармен реттеледі. Осы іс-әрекеттің заңдылығын қамтамасыз етудің маңызды және қажетті қүралы болып мемле-кеттік бақылау және оның қүрылымдық бөлігі қаржылық бақылау болып табылады. Қаржылық бақылаудың маңызы мен қажет бо-луы негізінде ақша қүралдары қорын жасалуы, бөлісуі мен пай-далануына байланысты экономикалық қатынастарды әлпеттейтін және экономикалық категория болатын қаржыларьш бақылау функңиясымен дәйектеледі.
Бюджеттік кодексте қаржылық бақылауга мынадай түсінік беріледі: «Мемлекеттік қаржылық бақылау (сыртқы және ішкі) -ол мемлекеттік қаржылық бақылау объектілерінің республикалық және жергілікті бюджеттерді атқару, есебі мен атқару жөнінде есептілік жүргізу, оларды атқаруын бағалау, гранттарды, мемле-кет активтерін, мемлекеттің кепіліндегі заемдарды, мемлекеттік мекемелердің тауарлар (жүмыстар, қызметтер) сатудан түскен және олардың билігінде қалатын ақшаларды пайдалану бойын-ша іс-әрекетін Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкестігін тексеру».
«Мемлекеттік қаржылық бақылау объектісі» үғымына ҚР Үкіметі, жергілікті атқарушы органдар, бюджет түсімдерін төлету және жергілікті бюджеттерден қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер, олардың ведомстволық үйымдары, бюджет қүралда-рын алушылар, мемлекеттің гранттарды, активтерді, мемлекеттің кепіліндегі заемдарды пайдаланатын жеке және заңды түлғалар жатады.
Негізінде қаржылық бақылауды іске асыру, біріншіден, барлық шаруашылық субъектілердің қаржылық заңнамалар мен қаржылық тәртіпті сақтауларын бақылау женіндегі арнайы қүрылған орган-дардың заңнамалы реттелген іс-әрекетін маңыздайды. Екіншіден, қаржылық бақылау - ол қажеттілігі қоғамдық дамудың объективтік мұқтаждарымен дәйектелген қаржылық процестерді басқарудың міндеіті элементі және маңызды функцияларының бірі, себебі қоғамдық қаржы қүралдарын басқару қоғамның алдында езінің жауапкершілігін қүштар етеді.
Мемлекеттік қаржылық бақылау жүйесінің дамуы мен жетіл-діруі республикада халықаралық тәртіптерге сәйкес, бірақ ¥лттық экономиканың даму ерекшеліктері мен өр түрлі деңгейдегі мемле-кеттік органдардың іс-әрекеттерін есептей отырып және әрекеттегі әдіс-тәсілдерді, қүралдар мен әдістемелік шешімдерді сақтаумен іске асырылады.
Мемлекеттік қарлшлық бақылау өз алды билік пен басқарудың арнайы органдарының мемлекеттік қаржы ресурстарын қалып-тастыруына байланысты ақша қүралдарының қозғалысын, олардың толық және өз уақытында түсуі мен мақсатты пайдалануын тексе-руді іске асыру үшін экономикалы-құқықтық барлыгы әрекеттерін көрсетеді. Мемлекеттік қаржылық бақылаудың заңнамалық негіз-дері Конституцияда бекітілген және Бюджеттік кодекстің арнайы ережелерімен реттелген.
Достарыңызбен бөлісу: |