Қазақстан Республикасының
Бала құқықтары туралы конвенцияны
іске асыруы туралы төртінші кезеңдік баяндама
Кіріспе
Осы баяндама Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің 1994 жылғы
8 маусымдағы № 77 қаулысымен ратификацияланған 1989 жылғы 20 қарашада Нью-Йорк қаласында қол қою үшін ашық Бала құқықтары туралы конвенцияның 44-бабын орындау үшiн және 2005 жылғы 23 – 25 маусымда (HRI/MC 2005/3 құжаты) Адам құқықтары жөніндегі шарттық органдардың төртінші комитетаралық кеңесінде қабылданған Адам құқықтары туралы халықаралық шартқа сәйкес баяндамаларды ұсынудың келісілген басшылық қағидаттарында баяндалған талаптарға сәйкес дайындалды.
Баяндаманы дайындауға мемлекеттік органдардың: Денсаулық сақтау, Ішкі істер, Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау, Мәдениет, Байланыс және ақпарат, Әділет, Туризм және спорт министрліктері мен үкіметтік емес басқа да ұйымдардың өкілдері тартылды.
Баяндамада Бала құқықтары туралы конвенцияның негізгі ережелерiн іске асыру жөнiнде мемлекет қабылдап жатқан шаралар көрсетілген.
Қазақстан Республикасының Бала құқықтары туралы конвенцияны (бұдан әрi – Конвенция) орындауы туралы алдыңғы баяндамалар 2003 және 2007 жылдары Бала құқықтары жөнiндегi комитеттiң (бұдан әрi – Комитет) 33-шi және 45-ші сессияларында қаралды.
2000 жылғы 6 қыркүйекте Нью-Йоркте қол қойылған Балаларды саудалауға, балалар зинақорлығына және балалар порнографиясына қатысты Баланың құқықтары туралы конвенцияның Факультативтiк хаттамасының ережелерiн жүзеге асыру мақсатында Қазақстан Республикасы қабылдаған шаралар туралы бастапқы баяндама Комитетке
2005 жылы жіберілді.
2000 жылғы 6 қыркүйекте Нью-Йоркте қол қойылған Балалардың қарулы жанжалдарға қатысуына байланысты Баланың құқықтары туралы конвенцияның факультативтік хаттамасы бойынша Қазақстан Республикасының баяндамасы 2006 жылғы
11 қыркүйекте Комитеттің 43-ші сессиясына ұсынылды.
Баяндама жасау үшін балалардың жағдайына, олардың құқықтарын қамтамасыз етуге және iске асыруға байланысты мәселелер құзыретiне кiретiн мүдделi министрлiктер мен ведомстволардың, жергiлiктi атқарушы органдардың материалдары, мемлекеттік статистика деректері, балалық шақ проблемаларымен айналысатын қоғамдық ұйымдардан алынған мәлiметтер пайдаланылды.
Баяндамада мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс шеңберінде 2008 жылы Әлеуметтанушылар мен саясаттанушылар қауымдастығы дайындаған «Балалардың шығармашылық өмірге қатысу құқығы: қамтамасыз ету және іске асыру», «Балалардың мәдени өмірге қатысу құқығы: қамтамасыз ету және іске асыру» арнайы зерттеу материалдары, 2010 жылы «Сандж» зерттеу орталығы өткізген балалардың заңды мүдделерін және құқықтықтарын қорғау жөніндегі құқықтық нормаларды сақтау туралы әлеуметтік зерттеу материалдары және т.б. пайдаланылды.
Осы баяндамаға Комитеттің 33-шi, 43-ші және 45-ші сессияларының ұсынымдарын орындау туралы ақпарат енгізілген.
1. Жалпы сипаттағы мәліметтер
Аумақ және халық
Қазақстан 2724,9 мың шаршы км. аумақты алып жатыр.
2010 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiктер қатарына
14 облыс, республикалық маңызы бар 1 қала және елорда – Астана қаласы, 175 аудан (оның ішінде қалалардағы 15 аудан), республикалық, облыстық және аудандық маңызы бар 86 қала, 7066 елдi мекен (35 кент және 7031 ауыл) кiредi.
Халықтың тығыздығы – 1 шаршы км-ге 5,9 адамнан.
Қазақстан Республикасы халқының саны 2011 жылғы 1 қаңтарға 16,4 млн адамды құрайды, оның ішінде 8,5 млн. (52 пайызы) әйел және 7,9 млн. (48 пайызы) ер адамдар.
2010 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша зейнеткерлер саны 1 млн. 662 мың адамды немесе елдегі халықтың жалпы санының 10 пайызын құрайды.
Тұрғылықты халықтың жасы бойынша саны және құрамы
(жыл басында)
Жасы
|
Мың адам
|
2007
|
2008
|
2009
|
2010
|
2011
|
Барлық халық
|
15 396,9
|
15 571,5
|
15 982,3
|
16 204,6
|
16 442,0
|
1 жасқа дейін
|
298,3
|
318,2
|
347,4
|
351,9
|
362,6
|
1-4
|
1 013,2
|
1 087,4
|
1 131,5
|
1 211,8
|
1 293,9
|
5-9
|
1 080,4
|
1 088,9
|
1 141,4
|
1 191,3
|
1 238,5
|
10-14
|
1 299,7
|
1 235,5
|
1 228,6
|
1 169,4
|
1 136,3
|
15-19
|
1 556,3
|
1 512,7
|
1 552,6
|
1 498,8
|
1 430,3
|
20-24
|
1 481,0
|
1 532,1
|
1 600,4
|
1 630,6
|
1 651,0
|
25-29
|
1 251,1
|
1 281,9
|
1 336,5
|
1 379,6
|
1 419,7
|
30-34
|
1 156,1
|
1 166,9
|
1 216,7
|
1 231,3
|
1 254,9
|
35-39
|
1 072,3
|
1 087,7
|
1 136,0
|
1 153,0
|
1 160,0
|
40-44
|
1 078,4
|
1 053,0
|
1 069,7
|
1 061,1
|
1 071,3
|
45-49
|
1 073,2
|
1 092,9
|
1 101,9
|
1 108,0
|
1 089,6
|
50-54
|
837,1
|
866,3
|
881,5
|
916,4
|
971,3
|
55-59
|
663,8
|
688,4
|
690,2
|
713,5
|
728,7
|
60-64
|
328,1
|
353,7
|
409,1
|
478,9
|
545,3
|
65 -69
|
512,5
|
474,0
|
403,0
|
341,6
|
292,7
|
70 және одан жоғары
|
695,4
|
731,9
|
735,9
|
767,2
|
795,9
|
Халықтың жалпы санынан пайызбен
(жыл басында)
|
2007
|
2008
|
2009
|
2010
|
2011
|
Барлық халық
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100
|
1 жасқа дейін
|
1,9
|
2,0
|
2,2
|
2,2
|
2,2
|
1-4
|
6,6
|
7,0
|
7,1
|
7,5
|
7,9
|
5-9
|
7,0
|
7,1
|
7,1
|
7,4
|
7,5
|
10-14
|
8,5
|
7,9
|
7,7
|
7,2
|
6,9
|
15-19
|
10,1
|
9,7
|
9,7
|
9,2
|
8,7
|
20-24
|
9,6
|
9,8
|
10,0
|
10,1
|
10,0
|
25-29
|
8,1
|
8,2
|
8,4
|
8,5
|
8,6
|
30-34
|
7,5
|
7,5
|
7,6
|
7,6
|
7,6
|
35-39
|
7,0
|
7,0
|
7,1
|
7,1
|
7,1
|
40-44
|
7,0
|
6,8
|
6,7
|
6,5
|
6,5
|
45-49
|
7,0
|
7,0
|
6,9
|
6,8
|
6,6
|
50-54
|
5,5
|
5,6
|
5,5
|
5,7
|
5,9
|
55-59
|
4,3
|
4,4
|
4,3
|
4,4
|
4,4
|
60-64
|
2,1
|
2,3
|
2,6
|
3,0
|
3,3
|
65 -69
|
3,3
|
3,0
|
2,5
|
2,1
|
1,8
|
70 және одан жоғары
|
4,5
|
4,7
|
4,6
|
4,7
|
4,8
|
Балалар мен жастардың (0-19 жастағы) гендерлік құрамы 2011 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша (ел халқының жалпы құрылымына қарағанда) ер жынысты, 20 жастан бастап 65 жасқа дейін және одан жоғары - әйел адамдардың сандық және салыстырмалы артықшылығын айғақтайды.
60 жастан асқан және одан үлкен жастағы әйелдер саны ерлерге қарағанда екі есеге жуық артық. Тұтастай алғанда, 2007 жылмен салыстырғанда республика бойынша 65 жастан 69 жасқа дейінгі халық саны кеміді, бірақ өмір сүру ұзақтығы мен 70 және одан жоғары жастағы халық саны өсті.
2011 жылғы 1 қаңтарға халықты жынысы мен жасы бойынша бөлу
Жасы
|
2007 жыл
|
2010 жылғы 1 қаңтарға
|
2011 жылғы 1 қаңтарға
|
барлығы
|
ерлер
|
әйелдер
|
барлығы
|
ерлер
|
әйелдер
|
барлығы
|
ерлер
|
әйелдер
|
Барлығы
|
15396878
|
7409284
|
7987594
|
16204617
|
7808753
|
8395864
|
16441959
|
7925957
|
8516002
|
0-4
|
1311562
|
672577
|
638985
|
1563712
|
803830
|
759882
|
1656534
|
851400
|
805134
|
5-9
|
1080417
|
554059
|
526358
|
1191266
|
610768
|
580498
|
1238493
|
635510
|
602983
|
10-14
|
1299703
|
662635
|
637068
|
1169449
|
597916
|
571533
|
1136310
|
580808
|
555502
|
15-19
|
1556311
|
790625
|
765686
|
1498831
|
756991
|
741840
|
1430345
|
726560
|
703785
|
20-24
|
1481032
|
749905
|
731127
|
1630574
|
808967
|
821607
|
1651031
|
818643
|
832388
|
25-29
|
1251044
|
627817
|
623227
|
1379637
|
687466
|
692171
|
1419667
|
705831
|
713836
|
30-34
|
1156012
|
569283
|
586729
|
1231291
|
607032
|
624259
|
1254930
|
620096
|
634834
|
35-39
|
1072279
|
524199
|
548080
|
1153035
|
562477
|
590558
|
1159984
|
564339
|
595645
|
40-44
|
1078383
|
516921
|
561462
|
1061115
|
512068
|
549047
|
1071274
|
518649
|
552625
|
45-49
|
1073229
|
505570
|
567659
|
1108031
|
527092
|
580939
|
1089644
|
517090
|
572554
|
50-54
|
837138
|
380092
|
457046
|
916434
|
423162
|
493272
|
971264
|
450324
|
520940
|
55-59
|
663799
|
291414
|
372385
|
713538
|
314714
|
398824
|
728677
|
322422
|
406255
|
60-64
|
328083
|
136542
|
191541
|
478909
|
202562
|
276347
|
545269
|
229278
|
315991
|
65 және одан жоғары
|
1207886
|
427645
|
780241
|
1108795
|
393708
|
715087
|
1088537
|
385007
|
703530
|
Соңғы 5 жылда жас ұрпақтың (0 жастан 29 жасқа дейін) жалпы үлесі халықтың жалпы санының 50 %-нан артық. Егер 2007 жылы 0 жастан 29 жасқа дейінгі жастар саны 7 980,0 болса, 2011 жылдың басында – 8 532,3 болды.
0 жастан 4 жасқа дейінгі балалардың саны 300 мыңнан астам өсті.
Қазақстан Республикасындағы 0 жастан 19 жасқа дейінгі балалар саны
Жасы, жыл
|
Барлық халық
|
2007
|
2009
|
2010
|
2011
|
0
|
318159
|
347404
|
351920
|
362630
|
1
|
297598
|
305865
|
346688
|
351459
|
2
|
275150
|
289109
|
305841
|
346814
|
3
|
269761
|
269847
|
289237
|
306168
|
4
|
244938
|
266643
|
270026
|
289463
|
5
|
223923
|
245116
|
266795
|
270342
|
6
|
217295
|
232737
|
245327
|
267071
|
7
|
217359
|
221669
|
232952
|
245596
|
8
|
211338
|
224050
|
221949
|
233273
|
9
|
218930
|
217806
|
224243
|
222211
|
10
|
216588
|
223989
|
218023
|
224527
|
11
|
227343
|
225280
|
224118
|
218271
|
12
|
249898
|
243083
|
225488
|
224386
|
13
|
269491
|
258451
|
243222
|
225710
|
14
|
272169
|
277924
|
258598
|
243416
|
15
|
281659
|
284778
|
277876
|
258716
|
16
|
293220
|
298724
|
284767
|
277958
|
17
|
302202
|
310231
|
298819
|
284945
|
18
|
312660
|
327783
|
310027
|
298803
|
Жасы, жыл
|
Ұлдар
|
Қыздар
|
2007
|
2009
|
2010
|
2011
|
2007
|
2009
|
2010
|
2011
|
0
|
163258
|
178196
|
181402
|
186264
|
154901
|
169208
|
170518
|
176366
|
1
|
152656
|
157246
|
177764
|
181110
|
144942
|
148619
|
168924
|
170349
|
2
|
141256
|
148754
|
157187
|
177798
|
133894
|
140355
|
148654
|
169016
|
3
|
138505
|
138616
|
148805
|
157340
|
131256
|
131231
|
140432
|
148828
|
4
|
125783
|
137654
|
138672
|
148888
|
119155
|
128989
|
131354
|
140575
|
5
|
114096
|
125737
|
137693
|
138824
|
109827
|
119379
|
129102
|
131518
|
6
|
111419
|
118868
|
125794
|
137795
|
105876
|
113869
|
119533
|
129276
|
7
|
110863
|
113679
|
118949
|
125868
|
1406496
|
107990
|
114003
|
119728
|
8
|
108784
|
114424
|
113812
|
119093
|
102554
|
109626
|
108137
|
114180
|
9
|
112790
|
111801
|
114520
|
113930
|
106140
|
106005
|
109723
|
108281
|
10
|
110663
|
114712
|
111887
|
114632
|
105925
|
109186
|
106136
|
109895
|
11
|
115896
|
114866
|
114793
|
111970
|
111447
|
110414
|
109325
|
106301
|
12
|
127099
|
124211
|
114928
|
114878
|
122799
|
118872
|
110560
|
109508
|
13
|
137676
|
132033
|
124244
|
115028
|
131815
|
126418
|
118978
|
110682
|
14
|
138826
|
142072
|
132064
|
124300
|
133343
|
135852
|
126534
|
119116
|
15
|
143394
|
145466
|
142024
|
132093
|
138265
|
139312
|
135852
|
126623
|
16
|
148955
|
151718
|
145402
|
141999
|
144265
|
147006
|
139365
|
135959
|
17
|
153543
|
155597
|
151719
|
145469
|
148659
|
154634
|
147100
|
139476
|
18
|
159159
|
162672
|
155459
|
151666
|
153501
|
165111
|
154568
|
147137
|
2011 жылғы 1 қаңтарға Қазақстан Республикасында 0 жастан 18 жасқа дейінгі балалар саны 5 миллионнан астам адамды құрады, оның ішінде қыздар – 2,5 млн. адам (48 %), ұлдар – 2,6 млн. адам (52 %).
Онжылдықтар бойы республика тұрғындарының арасында ерлер мен әйелдер арақатынасындағы теңсіздік өзгеріссіз қалып келеді: 2011 жылғы 1 қаңтарға 1000 ер адамға 1074 әйел адамнан келеді.
Достарыңызбен бөлісу: |