11 тақырып: Бюджет процесі
Мақсаты: Бюджет процесін ұйымдастыру тәртібімен танысу
Негізгі сұрақтар мен қысқаша мамзұны:
1. Бюджет жобасын қарау және бекіту процедуралары
2. Бюджеттің айқындаулы мен атқарылуы
Бюджетгік кезеңдерінің барлығы- олар құру, қарау, бекіту, атқару, есебі мен есеп беру - бюджеттік жүйенің барлық деңгейлерінде орьш алатьш кезеңдер. Сол себептен Бюджеттік кодексте бюджеттердің әрбір түрлері үшін бұл кезендер белгіленген. Бюджеттер жобала-рьш жасау бюджетгік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органның ел немесе аймақтың әлеуметгі-экономикалық дамуыньщ орташамер-зімді жоспары мен орташа мерзімді фискаддық саясат негіздерінде іске асырылатьш түсімдер болжамдаудан басталады. Осы уәкілетті органмен фискалдық саясат негізінде бюджет шығыстарының ли-мигі қалыптастыру және оларды ағымдағы мен даму бюджетгік бағдарламалар әкімшілеріне жеткізу іске асырылады.
Бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган орта-ша мерзімді әлеуметті экономикалық даму көрсеткіштері негізін-де және де облыстар, Астана мен Алматы қалалары бюджеттерінің келісілген көрсеткіштері мен республикалық бюджеттік бағдар-ламалар әкімшіліктерінің бюджеттік мәлімдемелерін (тапсырыста-рын) есептей отырып, республикалық бюджет жобасының келесі негізгі болжамдық көрсеткіштерін анықтайды және талқылауға Бюджеттік комиссияға үсынады:
республикалық бюджет түсімдерінің көлемі;
республикалық бюджеттік бағдарламалар әкімшіліктері бойынша республикалық бюджет шығыстары мен несие-лендіруінің көлемі;
республикалық бюджет тапшылығының (профициттінің) мөлшері;
мемлекеттік кепілдемелер бойынша міндеттемелерді орын-дайтын сомасы;
Үкіметтік қарыздың лимиті;
тиісті қаржы жылдың соңьша облыстар және Астана мен Алматы қалалары бойынша жергілікті атқарушы органдар қарыздарының лимиті;
тиісті қаржы жылға мемлекеттік кепілдемелер беру лимиті;
облыстар және Астана мен Алматы қалалары бойынша жергілікті бюджеттерден және республикалық бюджеттен ¥лттық қорға берілетін ресми трансферттер сомасы;
республикалық бюджеттік бағдарламалар бойынша функ-ционалдық топтар арқылы шекті шығыстар тізімі;
тиісті қаржы жылдағы республикалық және жергілікті бюджеттер атқару процесінде секвестрге жатпайтын рес-публикалық және жергілікті бюджеттік бағдарламалар тізімі;
өткен қаржы жылдар нәтижесінде әлеуметті және бас-қа төлемдер мен республикалық бюджеттен қаржылан-дырылатын мемлекеттік мекемелердің келісімшарттық міндеттемелері арқылы пайда болған республикалық бюд-жеттің кредиторлық берешектерін өтеу сомасы.
Республикалық бюджет қалыптастырудың бірінші кезеңін-де экономикалық және бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкіл етті органмен кезекті қаржы жылға ел экономикасы дамуының сценарлық шарттарын жасау іске асырылады. Мұндай сцена-рий негізгі макроэкономикалық көрсеткіштер, елдің әлеуметті-экономикалық дамуыньщ орташа мерзімдік болжау көрсеткіштері мен Үкіметтің орташа мерзімдік фискалдық саясаты арқылы жа-салады. Егерде ел Үкіметі осы сценарлық шарттарды мақұлдаса, онда кезекті қаржы жылға республикалық бюджеттің негізгі па-раметрлері мен шығыстар функционалдық жіктелуіне сәйкес оньщ шығыстары жөнінде мәліметтер жасауы, сондай-ақ орташа мерзімдік болашаққа республикалық бюджеттің кірістері мен шығыстарының негізгі көрсеткіштерін жобалауы іске асырылады.
Бюджетті атқару маңында бюджеттік құралдарды жұмылдыру мен оларды пайдалану бойынша Үкіметтің және жергілікті атқарушы органдардың іс-әрекеттері түсініледі. Бұл әрекеттеріне бюджетке түсімдерді қамтамасыз ету, бюджеттік ақшаларды жұмсау, бюджеттік бағдарламаларды іске асыру, бюджет тапшылығын қаржыландыру немесе профицитті пайдалану және бюджеттік процесті іске асырумен байланысты басқа да операция-лар жөніндегі шаралар кешені кіреді.
Бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган болып Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі табылады. Бюд-жеттік кодекске сәйкес бұл министрлігі республикалық бюджетті атқаруын қамтамасыз етеді және жергілікті бюджеттер атқаруына байланысты іс-әрекетті іске асырады.
Бюджетті атқару кассалық негізде және бюджет атқару прин-циптерінің талаптарына сәйкес іске асырылады. Бюджеті кассалық атқару деген ол бюджетке түсімдерді есепке алу мен бюджет-тен төлемдер төлеу жөнівдегі есеп-шоттағы барлық операциялар Қазьшашыльщ (казначейлік) комитет немесе уәкілетті банк арқылы
Достарыңызбен бөлісу: |
