№№5-12(95-102), мамыр-желтоқсан, май-декабрь, May-December, 2015 ISSN 2307-017X
Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World
of scientific research
___________________________________________________________________
26
Osmanlı-Rus Savaşı‟nda Ahıska bölgesi Osmanlı İmparatorluğu‟nun yönetiminden
çıkmasıyla birlikte bölgenin Ahıskalı Türkleri Osmanlı İmparatorluğu‟nun sınırları dışında
yaşamak zorunda kalmışlardır. Fakat Rusya‟nın boğazlara hakim olma ve sıcak denizlere
inme amacı tarihin her safhasında şiddetlenerek devam etmiştir. Türkiye için gerek kan
bağı gerekse stratejik öneme sahip Ahıska bölgesi 1944 yılında Sovyetler Birliği‟nin
Ahıskalı Türkleri zorla, insanlık dışı usüllerle, gerekçeli bir sebebe dayandırılmadan Orta
Asya‟ya (Türkistan) sürgün etmiştir. Böylece sınırlar dışında kalan bölge Türklüğü
sürgünle birlikte Kafkasya ve Orta Asya (Türkistan) ile bağlantı kurmayı sağlayan Türk
halkı da kalmamıştır. Bütün bu yaşanan olaylar göz önüne alındığında Ahıskalı Türkler
aracılığıyla Türkiye ile Kafkasya ve Orta Asya (Türkistan); aynı şekilde Orta Asya‟nın
Türkiye, Balkanlarda ve başka yerlerde yaşayan Türk halklarıyla bağlantısı yani Türk
Dünyası‟nın birbirleriyle kara bağlantısı kesilmiştir. Aynı zamanda bölgede bulunan
kaynaklar da buraların sadece stratejik değil ekonomik öneme de sahip olduğunu
söyleyebiliriz. 1944 yılına kadar Ahıska bölgesinde yaşayan Ahıskalı Türklerin ve
Ahıska‟nın Türk Dünyası için ne kadar önemli olduğu anlaşılmaktadır. Ahıska Türkleri
meselesi Türkiye‟nin ve Türk Dünyası Devletleri‟nin milli politikası ve sorunu olarak
algılanıp çözüm yolları uluslararası arenada gündeme getirilerek sunulması uygun olabilir.
Kaynakça
1 Yunus Zeyrek, Ahıska Bölgesi ve Ahıska Türkleri, Ankara, 2001.
2 Prof. Dr. M. Fahrettin Kırzıoğlu, Yukarı-Kür ve Çoruk Boyları‟nda Kıpçaklar,
Türk Tarih kurumu Basımevi, Ankara, 1992.
3 Yrd. Doç. Dr. Ahmet Ender Gökdemir, Cenub-i Garbi Kafkas Hükümeti,
Yükseköğretim Kurulu Basımevi, Ankara, 1998.
4 Prof. Dr. Svetlana Oreshkova, Osmanlı I, Rus-Osmanlı Savaşları:Sebepler ve Bazı
Tarihi Sonuçlar, Ankara, Semih Ofset, Balkan Ciltevi, 1999.
5 Yrd. Doç. Mehmet Ali Çakmak, Osmanlı I, VIII. Yüzyılda Kafkasya, Ankara,
Semih Ofset, Balkan Ciltevi, 1999.
6 Uzman Hüseyin Tosun, Möntrö Boğazlar Sözleşmesi (Boğazlar Sorununda Son
Aşama), http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/810/10302.pdf (erişim tarihi: 11.10.2014).
7 http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c01/c010569.pdf cilt: 01; sayfa: 527
AHISKA - İdris Bostan, (erişim tarihi: 14.11.2015).
8 Matthew Smith Anderson, Doğu Sorunu 1774-1923 Uluslararası İlişkiler Üzerine
Bir İnceleme, Çeviren İdil Eser, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2001.
9 Mustafa KALKAN, Ahıska Türklerinin Menşei ve Tarihi Gelişim Seyirleri, Abay
Üniversitesi, Kazak Filoloji Fakültesi, Orta Asya Tarihi ve Türk Dili Bölümü Öğretim
Görevlisi, bilig 7 güz 98.
10 http://www.mustafacetin.org/tr/ayastefanos-antlasmasi(erişim tarihi: 25.12.2015).
11
http://www.hakkindabilgi2016.com/ayestefanos-antlasmasi-1878-onemi-
maddeleri-sonuclari-18036.Aspx (erişim tarihi: 06.01.2016)
12 Fatima Devrisheva, Ahıska Türkleri sözlü kültür bağlamında, (Yüksek Lisans
Tezi), Ankara, 2006.
13 Habib İsmaylov, 1954, yazılı kaynak taraması dışında yöreninn kültürlü insanları
ile görüşme yapılarak Ahıskalı Türkler‟in sürgünleri hakkında bilgi alınmıştır.
14 http://www.iie.kz/userfiles/ibraeva.doc (erişim tarihi: 05.11.2015).
Тҥйін
№№5-12(95-102), мамыр-желтоқсан, май-декабрь, May-December, 2015 ISSN 2307-017X
Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research
___________________________________________________________________
27
АХЫСҚАНЫҢ ЖӘНЕ АХЫСҚАЛЫҚ ТҤРІКТЕРДІҢТАРИХТАҒЫ ОРНЫ
МЕН МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
АЙДЕМИР Метин,
Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-тҥрік университеті
Гуманитарлық ғылымдар фақультеті «Тарих» қафедрасының
2 курс магистранты, Тҥркістан қаласы, Оңтҥстік Қазақстан облысы,
Қазақстан Республикасы
Ахысқа аймағы Түркияның Солтүстік-шығысында, Ардаһан қаласымен
шекаралас Грузияның Оңтүстік-батысында орналасқан. Бұл аймақты Түркияның
Кавказдар және Орта Азиямен (Түркістан) шектесуі, Түрік Дүниесімен байланысуы
үшін маңызды кӛпір іспеттес деп айтуға болады. 1944 жылға дейін аймақ бұл
қызметін атқарып келгені анық. Ол сонымен қатар Ресейдің ыстық теңіздерге ӛтуіне
кӛмектесетін бір жол секілді маңызды рӛл атқарады. Осындай ерекшелігі
болғандықтанРесейдің тарихтан келе жатқан ыстық теңіздерге ӛту және бұғаздарды
(Стамбұл, Чанаккале) иемдену жолында қажетті стратегиялық аймақ деп кӛруі
табиғи жағдай еді.
Бұл мақалада жалпы Ахысқа аймағының және Ахысқалық Түріктердің
тарихтағы орны және маңыздылығы түсіндіріледі.
Кілт сӛздер:Ахысқа аймағы, Ахысқалық Түріктер, Көшіру, Ресей, Стратегия,
Түрік Дүниесі.
Summary
THE ROLE AND IMPORTANCE OF AHISKA AND THE AHISKA
TURKS IN HISTORY
AYDEMİRMetin,
Khoja Ahmet Yassavi International Turk-Kazak University, Humanities Faculty,
Department of History, Postgraduate, 2. Class
Region of history is situated in the northeast of Turkey, at the border of Ardahan
province in the southwestern Georgia. It can be said that the region serves as an important
bridge in terms of connecting Turkey to Caucasian and Central Asia (Turkistan) and
connecting Turkish world to each other. It is clear that the region served this role of bridge
in an active manner even until 1944. It is also a route that will pave the way for the reach
of Russia at warm seas. Therefore it is natural that Russia has seen it as a geopolitical
region to be seized for its historical aim to reach warm seas and have a control over the
straits.
In this article the role and importance of Ahıska region and the Ahıska Turks in
history will be dealt with in general.
Key Words: Akhaltsikhe Region, Ahiska Turks, Exile, Russia, Strategy, The Turkish
World.
ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯСЫ МЕН ТӘЖІРИБЕСІ –
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА ОБУЧЕНИЯ
