№№5-12(95-102), мамыр-желтоқсан, май-декабрь, May-December, 2015

№№5-12(95-102), мамыр-желтоқсан, май-декабрь, May-December, 2015 ISSN 2307-017X 
Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research 
___________________________________________________________________ 
 
 
42 
түрлендіреді  және  қызықты  етеді,  балаларды  әр  түрлі  жаңа  технологияларды 
пайдалануға үйретеді. 
Мультимедиялық технологиялар – әртүрлі типті мәліметтерді дайындау, ӛңдеу, 
біріктіру,  ұсыну  әрекеттерін  ақпараттық  және  бағдарламалық  жабдықтарды 
пайдалану  арқылы  жүзеге  асыратын  құралдар,  әдістер  мен  тәсілдер  жиынтығы. 
Мультимедиялық  технологиялардың  дамуы  бейнетехниканың  және  дербес 
компьютердің  ӛркендеуі  нәтижесінде  жүзеге  асуда.  Мультимедия  статикалық, 
динамикалық  және  дыбыстық  ақпараттарды  талапқа  сай  дәрежеде  ұсынуды  іске 
асырады.  «Мультимедия»  термині  латын  тілінің  «multi»  (кӛп)  және  «media»  (орта) 
сӛздерінің бірігуінен құралған, яғни «ақпараттық орта» деген мағына береді. 
Білім  берудегі  мультимедия  –  таным  процесінің  жоғарылауына  септігін 
тигізетін,  білім  беру  мазмұнын  интерактивті  формада  ұсынатын,  дидактикалық 
ақпаратты – бағдарламалық құрал. 
Мультимедия  –  пайдаланушыға  әртүрлі  типті  ақпаратты  біріктіріп  ұсыну 
технологиясы.  Зерттеушілердің  пікірі  бойынша  дәстүрлі  оқу  әдісімен  берілген 
материалдың  25%-ы,  кӛру  арқылы  33%-ы,  кӛру-есту  арқылы  50%-ы,  ал 
мультимедиялық интерактивті оқыту бағдарламасы кӛмегімен берілген материалдаң 
75%-ы есте сақталады екен. 
Мультимедияның  ажырамас  бӛлігі  болып  табылатын  лазерлік  дискілерде 
жазылған электрондық энциклопедиялар, оқулықтар мен сӛздіктер оқыту процесінде 
ерекше  орынға  ие.  Мысалы,  электрондық  сӛздіктерде  әрбір  сӛздің  аудармасы  ғана 
емес,  сонымен  бірге  оның  айтылу  үлгісі  де  қамтылады.  Оқыту  процесінде 
мультимедияны пайдаланып білім берудің әртүрлі аспектілерін дамытуға болады. 
«Қазақ  тілі  мен  әдебиеті»,  «Тарих»  сабақтарында  мультимедиялық 
презентацияларды  әрбір  мұғалім  кеңінен  пайдаланып  жүр.  Олар  мұғалімге  де, 
оқушыларға  да  қолайлы.  Презентацияларға  мәтінмен  бірге  суреттер,  графиктер, 
кестелер, бейнекӛрініс және музыкалық сүйемелдеулерді кірістіру қажет. 
Мультимедиялық презентациялардың артықшылықтары мынадай: 
1) барлық оқушылардың зейінін белсендіреді; 
2) оқушылардың сыныптық және сыныптан тыс жұмыстарын байланыстырады; 
3) оқу уақытын үнемдейді; 
4)  презентацияға  интерактивті  тақтаны  қолдану  және  лексикалық, 
грамматикалық,  фонетикалық  материалдарды  кӛрнекті  жүйелеуге  мүмкіндік 
жасайды және барлық тілдік әрекеттерді оқытуға тірек болады; 
5) түрлі мәтіндік аудио және бейнекӛрнекіліктерді қиыстырады. 
«Қазақ  тілі»  және  «Тарих»  сабақтарында  интерактивті  тақтаны  үнемі 
пайдаланамыз.  Бұның  тиімді  жағы  кӛп:  сабаққа  қажетті  материалдар,  кестелер  мен 
сызбалар, анимациялық кӛріністер, оқушыларды машықтандыру (практикалық және 
тәжірибелік)  фильмдері,  анықтама  сӛздік,  оқушы  білімін  бекітетін  дидактикалық 
материалдар бар. Әр тараудағы тест сұрақтары, әр тапсырманың ӛзіндік жұмыстары 
(сӛздік  диктант,  диктант)  оқушы  білімін  бақылауда  және  оқушының  ӛз  бетінше 
ізденісін туғызуда кӛмегі зор. 
Сонымен  қатар  интерактивті  тақта  арқылы  электронды  оқулықтарды 
пайдалану  ӛте  ыңғайлы.  Ал  білім  берудің  кез  келген  саласында  «Электрондық 
оқулықтарды»  пайдалану  оқушылардың  танымдық  белсенділіктерін  арттырып  қана 
қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға шығармашылықпен еңбек етуіне 
жағдай  жасайды.  Әлі  де  білім  беру  саласында  тек  мұғалімнің  айтқандарын  немесе 
оқулықты пайдалану қазіргі заман талабын қанағаттандырмайды. Сондықтан қазіргі 
ақпараттандыру  қоғамында  электрондық  оқулықтарды  пайдаланбай  алға  жылжу 
мүмкін емес. 

№№5-12(95-102), мамыр-желтоқсан, май-декабрь, May-December, 2015 ISSN 2307-017X 
Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research 
___________________________________________________________________ 
 
 
43 
Оқушыларды  тестпен  жұмыс  істей  білуге  үйрету  –  мұғалімнің  ең  басты 
міндеті,  тест  тәсілдері  оқушыны  ынталандыратындай,  қызықтыратындай, 
ойландыратындай болуы керек. Осы орайда, оқушылармен ӛткізілетін «Әлсіз буын», 
«Интеллектуалды  шоу  ойын»,  «ХХI  ғасыр  кӛшбасшысы»  ойындары  ӛз  нәтижесін 
беріп келеді. 
«Тест  сынағы»  әдісі,  әсіресе,  11  сынып  оқушыларын  ҰБТ-ға  дайындау 
сабақтарында  ӛте  тиімді  әдіс.  Тест  сынағы  әдісінің  кӛмегімен  оқушылардың 
ақпараттандырылу  деңгейін  немесе  олардың  талқыланатын  тақырыпқа  қатынасын 
анықтайды.  Тест  сынағы  сұрақтарының  мазмұны  дұрыс  құрылуы  тиіс:  сауатты, 
анық, ұғынықты тілде жасалуы қажет және оқушылардың сезімін қорғауы керек. 
Сонымен  бірге,  үй  тапсырмасы  ретінде  оқушыларға  жаңа  тақырып  бойынша 
бірнеше  (3-5)  тест  сұрақтарын  (жауаптарымен)  құрастыруды  тапсыруға  болады. 
Оқушылар келесі сабақтарда ӛздері құрастырған тестерімен алмасады, жауап береді. 
Бірін-бірі тексереді. 
Оқушылар құрастырған сұрақтар мен олардың жауаптарын алдын ала қараған 
дұрыс, тест құраудың талаптарының орындалуын (оқушылар үшін бастысы – ӛткен 
тақырыптар  бойынша  құрастырылуы  және  жауаптар  нұсқасының  дұрыс  болуы) 
қадағалап, бағалауды ұйымдастырған жӛн. Бұл әдіс оқушылардың ҰБТ-ға дайындық 
деңгейін арттыруға ықпал етеді. 
Қорыта 
келгенде, 
АКТ 
білім 
беру 
саласының 
қызметкерлерінің 
шығармашылық  ізденіс  қабілетін  дамытуға,  жаңа  педагогикалық  технологияларды 
жете меңгеруге, мамандық шеберлігін қалыптастыруға ықпалын тигізеді. 
Қазіргі білім беру саласында оқытудың озық технологияларын меңгермейінше, 
сауатты,  жан-жақты  маман  болу  мүмкін  емес.  Жаңа  технологияны  меңгеру 
мұғалімнің  интеллектуалдық,  кәсіптік,  адамгершілік,  рухани  азаматтылық,  адами 
келбетінің  қалыптасуына  игі  әсерін  тигізеді,  ӛзін-ӛзі  дамытып,  оқу  үрдісін  тиімді 
ұйымдастыруына кӛмектеседі. 
Қазіргі  заман  мұғалімінен  тек  ӛз  пәнінің  білгірі  болуды  емес,  педагогикалық-
психологиялық  сауаттылық,  саяси-экономикалық  білімділік  және  ақпараттық 
сауаттылық та талап етілуде. Ол заман талабына сай білім беруде жаңалыққа жаны 
құмар, шығармашылықпен жұмыс істеп,  оқу  мен тәрбие ісіне еніп, оқытудың жаңа 
технологиясын  шебер  меңгерген  жан  болғанда  білігі  мен  білімі  жоғары  жетекші 
тұлға ретінде ұлағатты саналады. 
 
Әдебиеттер 
1 Қараев Ж.А. Деңгейлеп-саралап оқыту технологиясы. – Алматы, 2003. 
2 «Қазақ тілі мен әдебиеті орыс мектебінде» журналы. – №4. – 2012. 
3 «Қазақ тілі мен әдебиеті орыс мектебінде» журналы. – №5. – 2012. 
4  Мұхамбетжанова  С.Т.,  Мелдебекова  М.Т.  Педагогтардың  ақпараттық-
коммуникациялық 
технологияларды 
қолдану 
бойынша 
құзырлылықтарын 
қалыптастыру әдістемесі. – Алматы: ЖШС «Дайыр Баспа», 2010.