19
Егер білім беру мекемелері өздерінің сапаны ішкі қамтамасыз етудің
тиімділігін көрсете алса, сапаны сыртқы қамтамасыз ету жүйесі анағұрлым
икемді тәсілмен қызмет етуі мүмкін.
2.3 Процестерді жүзеге асыру
Стандарт:
Сапаны сыртқы қамтамасыз ету процестері барлығы үшін сенімді,
пайдалы, алдын-ала анықталған, біртұтас (бірдей) және жарияланған
болуы керек. Мұндай рәсімдер:
өзін-өзі бағалау есебін немесе оның эквивалентін;
әдетте жоғары оқу орнына сарапшылар тобының келуін
қамтитын сыртқы бағалауды;
сыртқы бағалау нәтижелері бойынша дайындалған есепті;
сапаны қамтамасыз етудің біртектес келесі рәсімдерін қамтиды.
Нұсқаулық:
Кәсіби, біркелкі және ашық орындалған сапаны сыртқы қамтамасыз ету
рәсімдері олардың қабылдануы мен нәтижелілігін қамтамасыз етеді.
Сапаны сыртқы қамтамасыз ету жүйесінің құрылымына байланысты оқу
орны өзін-өзі бағалау және басқа материалдарды, оның ішінде растаушы
құжаттарды жинақтау арқылы сапаны сыртқы қамтамасыз ету үшін негізін
ұсынады. Жазбаша құжаттар, әдетте, сыртқы сапар кезінде мүдделі
тараптармен жүргізілген сұхбаттармен тұжырымдалады. Бағалау нәтижелері
сыртқы сарапшылар тобы дайындаған (2.4-стандартты қараңыз) есепте (2.5-
стандартты қараңыз) қорытындыланады.
Сапаны сыртқы қамтамасыз ету сарапшылардың есебімен аяқталмайды.
Есеп институционалдық әрекеттер үшін нақты нұсқау береді. Агенттіктердің
оқу орындары жүзеге асырған шараларын қарастыру үшін тиісті рәсімдері бар.
Кейінгі қызметтің сипаты сапаны сыртқы қамтамасыз ету құрылымына
байланысты болады.
2.4 Сыртқы бағалау жүргізетін сарапшылар
Стандарт:
Сапаны сыртқы қамтамасыз ету рәсімі құрамында студентті (-терді)
топ мүшесі ретінде қамтитын сыртқы сарапшылар тобымен жүргізілуі
керек.
Нұсқаулық:
Сапаны сыртқы қамтамасыз етудің өзегінде кең шоғырлы білім мен оқу
орындарының,
профессор-оқытушылар
құрамының
(академиктердің),
студенттер мен жұмыс берушілердің/кәсіби-тәжірибешілердің ұсынған түрлі
20
көзқарастары арқылы агенттік жұмысына үлес қосатын сарапшылар тобының
тәжірибесі жатыр.
Сарапшылар жұмысының сапасы мен біркелкілігін қамтамасыз ету үшін
сарапшылар іріктеу мен оқыту процестерінен келесідей түрде өтеді:
сарапшыларға мұқият іріктеу жүргізіледі;
тиісті дағдылары және өз міндеттерін орындауға құзыреттілігі бар
сарапшылар таңдалады;
сарапшыларға тиісті оқыту және/немесе брифинг өткізіледі.
Агенттік мүдделер жанжалы болмау тетігін жүзеге асыра отырып,
сарапшылардың тәуелсіздігін қамтамасыз етеді.
Сапаны сыртқы қамтамасыз етуде сыртқы сарапшылар тобының мүшесі
ретінде шетелдік сарапшыларды тарту абзал, өйткені бұл бағалау
процестерінің дамуы мен жүзеге асырылуына тың серпіліс береді.
2.5 Шешімдерді қабылдау критерийлері
Стандарт:
Сапаны сыртқы бағалау нәтижесінде қабылданған барлық шешімдер
мен қорытындылар ресми шешім қабылдауға алып келеді ме, жоқ па
соған қарамастан, тиісті түрде қолданылатын анық және жарияланған
критерийлерге негізделуі керек.
Нұсқаулық:
Сапаны сыртқы қамтамасыз ету рәсімі, әсіресе ресми шешімдерді
қабылдауға қатысты бағалау объектілері болып табылатын, оқу орны қызметі
мен бағдарламаларды жүзеге асыруға елеулі ықпал етеді.
Әділдік пен сенімділік тұрғысынан сапаны сыртқы қамтамасыз етудің
нәтижелері біркелкі түсіндірілетін және нақты фактілерге, алдын-ала
белгіленген және жарияланған критерийлерге негізделуі керек. Сапаны
сыртқы қамтамасыз ету рәсімдеріне байланысты бағалау нәтижелері түрлі
формаларда, мысалы ұсынымдар, ұсыныстар немесе ресми шешімдер түрінде
қабылдануы мүмкін.
2.6 Есеп
Стандарт:
Сарапшылардың есептері толық көлемде жарияланған, академиялық
қауымдастыққа, сыртқы серіктестер мен басқа мүдделі тұлғаларға
түсінікті және қолжетімді болуы керек. Егер агенттік есептер негізінде
ресми шешім шығаратын болса, онда шешім есеппен бірге жариялануы
керек.
21
Нұсқаулық:
Сарапшылардың есебі оқу орнының сыртқы бағалаудан кейінгі жүзеге
асыратын шараларына негіз болады, сонымен қатар оқу орнының қызметі
туралы қоғамға ақпарат береді. Есеп жүзеге асырылатын әрекеттерге негіз
болуы үшін, ол құрылымы мен тілі жағынан түсінікті әрі нақты болуы және
төмендегілерді қамтуы керек:
жағдайдың сипаттамасы (жоғары оқу орнына арнайы контексте өз
орнын анықтауға көмектесу үшін);
жекелеген рәсімдердің, оның ішінде сарапшылардың қатысуымен
сипаттамасы;
дәлелдер, талдау және анықталған нәтижелер;
қорытындылар;
оқу орны қолданатын оң тәжірибесінің мысалдары;
кейінгі қызмет әрекеттеріне қатысты ұсынымдар.
Сонымен қатар, ықшамдалған есепті дайындаудың пайдасы болуы
мүмкін. Оқу орнына есепті дайындау аяқталғанға дейін сыртқы бағалаудың
осы есебіне өзгерістер енгізу мүмкіндігі беріледі.
2.7 Шағымдар мен апелляциялар
Стандарт:
Шағымдар мен апелляцияларға беру рәсімдері сапаны сыртқы
қамтамасыз ету процестерінің регламенті ретінде анықталып, оқу
орындарының назарына жеткізілуі тиіс.
Нұсқаулық:
Оқу орындары құқықтарын қорғау және әділ шешім шығару процестерін
қамтамасыз ету мақсатында сапаны сыртқы қамтамасыз ету ашық және есеп
берушілік түрінде жүргізіледі. Дегенмен, түсінбестік немесе процеске немесе
ресми нәтижелерге қанағаттанбау жағдайлары орын алуы мүмкін.
Оқу орындары алаңдаушылық тудыратын мәселелерді агенттікте
көтеруге мүмкіндік беретін процестер қолжетімді болуы керек; агенттіктер өз
кезегінде мұндай мәселелерді нақты анықталған, дәйекті қолданылатын
процестің көмегі арқылы кәсіби жолмен қарастыруы керек.
Шағымдарды қарастыру рәсімі оқу орнына процесті жүзеге асырған
тұлғалардың бағалауына немесе әрекеттеріне өздерінің келіспеушілігін
білдіруге мүмкіндік береді.
Апелляция рәсімінде жоғары оқу орны процестің ресми нәтижелерінің
нақты дәлелдерге негізделмегені, сонымен қатар, критерийлердің дұрыс
қолданылмағаны немесе процесс тиісінше жүргізілмегені туралы мәселені
көтереді.
