Біріншіден – түйіндемеде тек шындық көрсетілуі керек. Өйткені, жеке кездесу кезінде сол мәліметтерді растауыңызға тура келеді. Жазылған мәлімет дұрыс болмаған жағдайда өзінізге қиындық тудырып аласыз. Егер де сіз түйіндемеңіз арқылы өзіңізді көрсеткіңіз келсе, әуелі өзіңізге баға беріңіз. Артықшылықтарыңызды тізіп шығыңыз. Қолыңыздан келетін істер мен өз бойыңызда бар деп санаған қасиетіңізді түйіндемеге енгізіңіз.
Екіншіден – түйіндемеде жеке мінездеме көрініс табуы қажет. Қандай да бір компанияға түйіндеме жазбас бұрын, компания туралы, оның ұжымдық саясаты, оның принциптерімен, үміткерлерге қоятын компания талаптарымен таныссаңыз, сіз түйіндемеңізге өзгеріс еңгізіп немесе жаңа түйіндеме жазуыңыз мүмкін. Түйіндемеңізде өз ісіңіздің маманы екеніңізді көрсетіп, жұмыс берушіге осы қызметке лайықты екеніңізге сенімділік тудыруға тырысыңыз.
Бекіту сұрақтары
1.Түйіндеме деген не, ол не үшін қажет?
2.Түйіндемеде не туралы жазбау керек?
3.Түйіндемені жазу стильіне қойылатын негізгі талаптар?
4.Түйіндеме қандай болу керек?
5.Түйіндеме жазу барысында қандай талаптар сақталуы тиіс?
Әдебиет: Негізгі 1; 2; 3
№12 Дәріс тақырыбы: Қатемен жұмыс
Сағат саны: 1 сағ.
Тақырыптың негізгі сұрақтары/ жоспары:
1.Ғылыми мәтіндердегі басты стилистикалық қателіктер, оларды жөндеу жолдары.
2.Мәтінді аяқтау және редакциялау. Қатемен жұмыс.
Дәріс тезисі
Стильдік қате жіберудің себептері:
1.Сөздік қордың аздығына байланысты сөйлемдер бірыңғай, қарапайым болады да, оны түрлендіре алмайды.
2. Кейбір сөздердің ауыспалы және көп мағыналылығына байланысты контексте орынды қолданбай, ойды күңгірттеп, әсерлі де нақты жеткізе алмау кездеседі. Сөздердің байланысуын, тіркесуін білмеу де байқалады.
3. Синоним сөздерді сөйлемде түрлендіріп қолдана білмеу, сондықтан сөздерді сөйлемдерде қайталай беру.
4. Сөйлемдерінде қажетсіз басы артық, қыстырма, диалект сөздерді талғамай қолдана беру.
5. Қазақ тілінде аудармасы бар шет елдік сөздерді немесе вулгаризмдердің мәнін ескермей қолдану.
6. Кейбір сөздер мен формалардың экспрессивті-эмоциональды мәнін білмей орынсыз қолдану.
7. Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтамау, сөздердің тіркесуі мен орын тәртібінің ауысуындағы стильдік ерекшеліктерді аңғармау.
8. Сөйлемдегі бірнеше ойды байланыстырып жеткізе алмау.
9. Айтайын деген пікірін жүйелі, рет-ретімен айтып не жазып беруге қиналу, шатастырып жіберу т.б. Стильдік қателерді көп жіберу – ол қазақ тілі мен әдебиеті пәндерінен білімде олқылықтардың бар екендігін көрсетеді.
Сөз қолданудағы стильдік нормаға сай емес қолданыстар стильдік қателер деп танылады. Орынсыз қолданылған, бұзып айтылған әрбір сөз немесе сөз тіркесі стильдік қатеге жатады. Сөйлем ішінде бір сөздің немесе сөз тіркесінің орынсыз қайталануын да стильдік қате деп танимыз.
Бекіту сұрақтары:
1.Стилистика ғылымы нені зерттейді
2.«Стилистика» және «стиль» ұғымының пайда болу тарихы
3.Стильдік қате жібермеудің жолдары.
4.Мәтіндегі стильдік қатені тауып,түзету.
5.Жазба жұмыстарда болатын қателердің жіктелуі?
Әдебиет: Негізгі 1; 2; 3
№13 Дәріс тақырыбы: Жазылым жұмысының техникалық талаптары
Сағат саны: 1 сағ.
Тақырыптың негізгі сұрақтары/ жоспары:
1.Академиялық мәтіннің қажетті элементтері:
Титул парағы
Мазмұны, мазмұндық бөлігі
Әдебиеттер тізімі
Техникалық талаптар
Паракта мәтіннің орналасуы
Дәріс тезисі
Жазылым жұмысының техникалық талаптары «Журналдар, жинақтар, ақпараттық басылымдар. Жарияланатын материалдардың баспалық рәсімделуі» 7.5-98 МЕМСТ, жазылым жұмысының жанындағы библиографиялық тізімдер, «Библиографиялық жазу. Библиографиялық сипаттама. Жалпы талаптар мен жасау ережесі» 7.1-2003 МЕМСТ сәйкес орындалуы қажет.
Мақалаларды рәсімдеу бойынша негізгі баспалық стандарттарға сәйкес рәсімделуі тиіс.
Көлемі 3 беттен 5 бетке дейін, пішімі – А 4; тек doc және rtf пішімінде ғана, MS Word редакторын пайдалану. Шрифтің мөлшері 12 pt Times new roman (сyr), жоларалық интервал – дара, барлық жағынан ашық шеттері 2 см, ені бойынша түзетілген, азат жолдың басындағы бос жер 0,8 см, кітаптық бағдар, автоматты тасымалдау, «әдеттегі» стиль.
Парақта мәтінді орналастыру:
1 жол – жұмыстың атауы (БАС ӘРІПТЕР, ортасы бойынша түзету, жартылай қою шрифт);
2 жол – бос;
3 жол – автордың (лардың) тегі, аты, әкесінің аты. Ортасы бойынша түзету;
4 жол – мекеме, қала (егер де ол мекеменің атына кіретін болса, қала көрсетілмейді). Ортасы бойынша түзету;
Одан әрі бір интервалдан кейін, мақаланың мәтіні болады (ені бойынша түзету).
Бекіту сұрақтары:
Аңдатпа деген не?
Сілтеме не үшін қажет?
Жазылым жұмысының техникалық талаптарын тарқатып айт?
Библиографиялық сипаттама дегеніміз не, мысал келтір?
Әдебиет: Негізгі 1; 2; 3
Достарыңызбен бөлісу: |