Қазақстан мәдениеті дәстүріне және жаңалықтарына салыстырмалы кестелік талдау беріңіз

Ертеде сенікі-менікі дегенді білмей, тапқан-таянғанын бірге ұстап үйренген тату адамдар "әйелдеріміз жүкті болып, бірі қыз, бірі ұл туса, құда боламыз" деп уәделескен. Солай бола қалғанда, екі жақ та балаларының ержеткенін күтіп, уақыты жеткенде, берген уәдесі бойынша құда түскен. Мұндай құдалардың арасында қалың мал мәселесі туындамайды. Екеуі де достықтың туысқандық қарым-қатынасқа ұласқанына қуанады.

Қазақ халқында ұрпақсыз қалмасын деген ниетпен бала сүйе алмай жүрген ағайынға бала беру дәстүрі бар. Әдетте көп балалы отбасы ұзақ жылдар сәби сүйе алмай жүрген туысқандарына бір перзентін беретін болған. Өзге отбасыға өз баласын беру ағайынның ұрпақсыз қалмауына септігін тигізіп қана қоймай, ағайын-туыстың арасын жақындата түседі. Әрі біреудің перзентін бауырына басқан әйел көп ұзамай өзі де жүкті болып қалып жатады.

Қазақ халқы ешқашан жетім-жесірін жылатпаған. Содан болса керек, күйеуі өліп, жесір қалған әйелді қайын ағасына немесе қайын інісіне, не болмаса жұбайының ең жақын туыстарының біріне тұрмысқа берген. Осылайша жесір әйел мен оның балаларының далада қалмауын ойлаған. Тегі бөлек бөтен біреуге күйеуге шықса, балалары қорлық көріп, мейірімге бөленбей өседі деп санаған. Әрі әкелерінің қандас, аталас туыстары жетім балаларды анасынан ажыратып алып қалуы ықтимал. Мұның ауыр қиянат боларын қазақтар жақсы түсінген.

Қыз алып қашу қазіргі жастарға жақсы таныс салттың бірі. Ертеде әкесі келісімін бермесе, жігіт қызды алып қашып қосылатын болған. Ал кейбір жігіттер қыздың келісімін алмай, зорлықпен алып қашып жатады. Әрине, мұндай жағдайда екі жастың дәм-тұзы жарасып, үлгілі, өнегелі отбасы болып кетуі өте қиын.