З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

жылы ћазаћтардыѓ џлт- азаттыћ ктерiлiсi кезiнде ол Ћорѕалжыѓдаѕы ктерiлiсшiлердiѓ та- нымал басшыларыныѓ бiрi болды. 1897

жүктеу 44,75 Mb.

Pdf просмотр

бет	342/481
Дата	04.01.2022
өлшемі	44,75 Mb.
	#36216

1 ... 338 339 340 341 342 343 344 345 ... 481

a7e3c8ceae024defa23fe189d0091236

3. Татарлар.

1916
жылы ћазаћтардыѓ џлт-
азаттыћ ктерiлiсi кезiнде ол Ћорѕалжыѓдаѕы ктерiлiсшiлердiѓ та-
нымал басшыларыныѓ бiрi болды.
1897
жылѕы халыћ санаѕыныѓ деректерi бойынша Ћазаћстанда
87 мыѓдай украиндыћ тџрды. Украиндыћтардыѓ ћазаћ лкесiндегi
бљкiл халыћтыѓ арасында алѕан зiндiк љлесi 2 пайызѕа жуыћ едi.
Украиндыћтардыѓ негiзгi топтары (51 пайызы) Аћмола облысында
шоѕырланды. Олардыѓ басым кпшiлiгi (87 пайызы) шаруалар бол-
ды, бiрћатары (7 пайызы) мещандар тобына жатты. Украиндыћтардыѓ
5 пайызѕа жуыѕы Ресей казактары ћатарында ќскери ћызмет еттi.
3. Татарлар.
Ћазаћстанда татарлардыѓ келуi патша љкiметiнiѓ
ћазаћ лкесiн отарлауѕа кiрiскен кезiнен басталды. ХVIII–ХIХ ѕа-
сырларда патша љкiметi ћазаћ даласына ислам дiнiн тарату саясатын
жљргiздi. Бџл ретте ћазаћтардыѓ арасына молдалар татарлардыѓ дiн
ћызметкерлерi ћатарынан ѕана жiберiлдi. Мџныѓ зi ћазаћтарды Орта
Азиядаѕы дiни орталыћтардыѓ ыћпалынан оћшауландыру маћсаты-
мен жасалды.
Ћазаћ хандары мен сџлтандарыныѓ басым кпшiлiгi здерiнiѓ
жеке хатшылары етiп Орынборѕа таяу жердегi Сейiтов слободасы-
нан шыћћан сауатты татарларды џстады. Татар кпестер Ресей мен
ћазаћ даласы арасындаѕы сауда-саттыћтыѓ дамуына байланысты
Аћмола
ћаласындаѕы
татар
зиялылары.

248
здерiнiѓ белсендiлiгiн кљшейте тљстi. Ћазаћтардыѓ тiлiн, ќдет-ѕџрып
жќне салт-санасын жаћсы бiлгендiктен де татарлар сауда-саттыћ
саласында делдалдыћ рл атћарды. Татар кпестерiнiѓ ћазаћ дала-
сындаѕы ыћпалы мен беделi бiрте-бiрте кљшейе тљстi. Татарлардыѓ
аућымды бiр тобын Ћазаћстан аумаѕына Едiл бойы губерниялары-
ныѓ помещиктерi жер аудартып жiбердi. Татарлар лкенiѓ iрi
Пет-
ропавл, Семей, Орал, Ккшетау, Верный, Аћмола, Павлодар, Зайсан
жќне
;скемен
ћалаларында тџрды. Олардыѓ неѕџрлым жиi орналасћан
жерлерiнде
татар слободкалары
пайда болды.
Бџл халыћтыѓ кiлдерi ћазаћ даласында жаѓа ќдiспен оћытатын
жќдидтiк мектептер ашудыѓ бастамашылары болды. Ћазаћтар татар
зиялылары шыѕарып тџрѕан газеттер мен журналдарды зор ыћылас-
пен оћыды. Ћазаћтыѓ алѕашћы газеттерi мен журналдарын кбiнесе
татар кпестерi ћаржыландырып тџрды. Кейiнiрек патша љкiметi ис-
ламныѓ ћазаћ даласында кљшейiп бара жатћанынан ћауiптенiп, са-
уатты жќне iскер татарлардыѓ ћызметiнен бас тарта бастады. 1897
жылы Ћазаћстанда тџратын татарлардыѓ жалпы саны 56 мыѓѕа дейiн
жеттi. Мџныѓ зi Ћазаћстандаѕы бљкiл халыћтыѓ 1,3 пайызы едi.
Татарлардыѓ 38 пайызы мещандар, 28 пайызы шаруалар, 10 пайызы
казактар, 2 пайызы кпестер болды.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 338 339 340 341 342 343 344 345 ... 481