З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)


Џйѕырлар мен дљнгендердiѓ мќдениетi



жүктеу 44,75 Mb.
Pdf просмотр
бет338/481
Дата04.01.2022
өлшемі44,75 Mb.
#36216
1   ...   334   335   336   337   338   339   340   341   ...   481
a7e3c8ceae024defa23fe189d0091236

6. Џйѕырлар мен дљнгендердiѓ мќдениетi.
 Џйѕырлар мен дљн-
гендердiѓ рухани мќдениетiн зерттеумен кезiнде Ш. Уќлиханов,
Н.М. Пржевальский
, В.И. Роборовский жќне басћалары айналысћан
болатын. Олар бџл халыћтардыѓ тарихы, этнографиясы, мќдениетi
жнiнде бай маѕлџматтар ћалдырды.
ХХ ѕасырдыѓ 20-жылдарына дейiн дљнгендер Ћытай иероглифiн,
сонымен ћатар араб алфавитiн пайдаланып келдi. Дљнгендердiѓ кп-
шiлiгi ћазаћ, орыс жќне ћырѕыз тiлдерiн жаћсы бiлдi. Олардыѓ леѓ-
жырлары мен аѓыз-ќѓгiмелерiнiѓ едќуiр блiгi Ћытайда тџрѕандаѕы
џлт-азаттыћ ћозѕалысына арналѕан болатын. Дљнгендердiѓ сати-
ралыћ ќзiл ќѓгiмелерi мен ќндерi халыћ арасында кеѓiнен тарады.
Аћын Ву Сан байлар мен сараѓдарды, екi жљздi, жќдiгй жауыздарды
айыптайтын, кљлкi ететiн леѓдер жазды. Дљнгендердiѓ ѕажайып
ертегiлерi бар. Ертегiлер мен аѓыз ќѓгiме айтушылар 
фофуди 
деп
аталады.
ХIХ ѕасырда џйѕырларда халыћ арасынан шыћћан 
Садыр Палуан,
Назугум
 сияћты бiр топ атаћшы ќншiлер – ћошыћшылар болды.
Олар џйѕыр халћыныѓ Цинь билеушiлерiне ћарсы џлт-азаттыћ ћоз-
ѕалысын здерiнiѓ леѓ-жырларына арћау еттi. Џйѕыр аћындары-
ныѓ шыѕармаларында 1916 жылѕы оћиѕалар да з крiнiсiн тапты.
Ол кезде џйѕырлардыѓ да ер-азаматтары майдан тылында жџмыс
iстеу љшiн ќскер ћатарына шаћырылѕан болатын.
Џйѕырлар мен дљнгендер Ћазаћстанѕа здерiнiѓ бiрегей матери-
алдыћ жќне рухани мќдениетiн, зiндiк ерекшелiгi бар шаруашылыћ
кќсiбiн ала келдi. Жалпы алѕанда ћазаћтар мен ћоныс аударып кел-
ген џйѕыр, дљнгендердiѓ арасында тату-тќттi бейбiт ћарым-ћатынас
орнады. Олардыѓ мџсылман дiнiнде болуы да едќуiр дќрежеде оѓ
ыћпал еттi. Алайда џйѕырлар мен дљнгендердiѓ ћоныс аударып келуi
ћазаћтардыѓ онсыз да ауыр жер мќселесiнiѓ ћиындап, нашарлай
тљсуiне де з ќсерiн тигiздi.
1. Џйѕырлар мен дљнгендер Ћазаћстан аумаѕына ћоныс аударуды неге
ћалады? 2. Џйѕырлар мен дљнгендердiѓ Жетiсу аумаѕына ћоныс ауда-
руы ћашан басталды? 3. Картадан ћоныс аударушылардыѓ орналасћан
аймаћтарын крсетiѓдер. 4. Ћоныс аударушылар алѕашћы кезде ћандай
ћиындыћтарды басынан кешiрдi? 5. Џйѕырлар мен дљнгендердiѓ жаѓа жерге
жайѕасћаннан кейiнгi шаруашылыћтары ћалай дамыды? 6. Џйѕыр жќне дљн-
ген халыћтарыныѓ зiндiк бiрегей мќдениетi туралы айтып берiѓдер.
7. «Жетiсу облысыныѓ халыћтары» (1897 жыл) деген таћырыпта мына т-
мендегi кестенi толтырыѓдар.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   334   335   336   337   338   339   340   341   ...   481




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау