З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

3
КIРIСПЕ
Ћџрметтi оћушылар!
 7-сыныпта сендер Ћазаћстанныѓ орта
ѕасырлардаѕы тарихын оћыдыѓдар. Тљрiк ћаѕанатынан бастап ХVIII
ѕасырдыѓ бас кезiндегi оћиѕаларѕа дейiн елiмiз басынан кешiрген
тарихпен таныстыѓдар. ХV ѕасырдыѓ ортасынан ћалыптасып, ны-
ѕайып, орталыћтандырыла бастаѕан Ћазаћ хандыѕы туралы тыѓѕы-
лыћты бiлiм алдыѓдар.
 Ћолдарыѓдаѕы 8-сыныпћа арналѕан оћулыћта Отанымыздыѓ
ХVIII ѕасыр мен ХХ ѕасырдыѓ бас кезiндегi тарихыныѓ маѓызды
оћиѕалары ћамтылѕан. Мќселен, ХVIII ѕасырдыѓ бiрiншi жар-
тысында халћымызды аса ауыр зардаптарѕа душар еткен ћазаћ-
жоѓѕар соѕыстары туралы оћып бiлесiѓдер. Ата-бабаларымыз
ћатыгез басћыншылардыѓ шабуылынан туѕан жерiмiздiѓ ќр
сљйемiн жаудан ћорѕап ћалуда ерен ерлiк пен теѓдесi жоћ батыр-
лыћтыѓ ѕажайып љлгiсiн крсеттi. Бџл кезеѓнiѓ ћазаћтыѓ ерлiк
дќстљрiнiѓ «алтын ѕасыры» деп аталуы тегiн емес.
Сонымен ћатар оћулыћтан ћазаћ халћыныѓ з тќуелсiздiгiн жо-
ѕалтудыѓ ћиын да ћарама-ћайшылыћты љрдiсi туралы да бiлетiн бо-
ласыѓдар. Ресей империясы Ћазаћстан аумаѕын з ћарамаѕына ћо-
сып алу жоспарын бiртiндеп жљзеге асыра бастады. Осы жаѕдайда
аса крнектi мемлекет ћайраткерi, айбынды Абылай хан ел тќуел-
сiздiгiн мљмкiндiгiнше саћтап ћалуѕа кљш салды. Оѕан з Отаны мен
халћына адал берiлген сџлтандар, билер мен батырлар кмектестi.
Патша љкiметiнiѓ отаршылдыћ саясатына ћазаћ халћыныѓ айтулы
азаматтары: Сырым Датџлы, Жоламан Тiленшiџлы, Исатай Тайман-
џлы, Махамбет Gтемiсџлы, Жанћожа Нџрмџхамедџлы, Есет Ктiбар-
џлы, Кенесары Ћасымџлы жќне басћалар ћарсы шыћты. Ћазаћтар
Емельян Пугачев бастаѕан аса iрi шаруалар ктерiлiсi кезiнде орыс
халћын ћолдап, патша љкiметiне ћарсы бас ктердi.
Осы оћулыћтан сендер Ћазаћстан жерiне орыс, украин, немiс,
поляк, џйѕыр, дљнген сияћты ќр тљрлi џлт кiлдерiнiѓ ћалай ћоныста-
на бастаѕаны туралы да оћып бiлесiѓдер. Басћарудыѓ отарлыћ си-
патта болѕанына ћарамастан, ќр тљрлi дiндер мен халыћ кiлдерi
арасында љйлесiмдi тљсiнiстiк пен ынтымаћтастыћтыѓ негiзi ћалан-
ды. Оћулыћта здерiѓдi ћазаћ халћыныѓ жќне сол уаћытта Ћазаћ-
стан аумаѕына ћоныс аударѕан џлттардыѓ шаруашылыѕымен, тџр-
мыс-тiршiлiгiмен таныстыруѕа да ден ћойдыћ.

4
Сендер з бiлiмдерiѓдi ћазаћ халћыныѓ ХХ ѕасырдыѓ бас кезiн-
дегi ћоѕамдыћ санасыныѓ бџрын-соѓды болмаѕан дќрежеде се тљс-
кен љрдiсiмен танысу арћылы байыта тљсесiѓдер. Ќ. Бкейханов
сияћты Алаш арыстарыныѓ тѓiрегiне топтасћан џлтымыздыѓ бiлiмдi
де сауатты, зиялы азаматтары халыћћа отансљйгiштiк рух сезiмiмен
ћызмет еттi.
Естерiѓде болсын: Ћазаћстан тарихын тереѓ оћып љйрену з
Отаныѓды ћџрметтеп, маћтан тџту сезiмiн ћалыптастырады. Ќрћай-
сысыѓ елiмiздiѓ тарихын жаћсы бiлулерiѓ керек, сонда ѕана дџрыс
баѕыт-баѕдар алып, з болашаћтарыѓды болжай аласыѓдар.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: